De Opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria. Symposium: “Meer licht op Opleiden in de school, drie onderzoeken naar het opleiden van leraren op de werkplek.” Onderwijs Research Dagen “Licht op Leren” 18 – 21 juni 2008 Eindhoven Miranda Timmermans ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Achtergrond (1) De opkomst van de opleidingsschool -> als rijke omgeving voor aanstaande leraren om het complexe leraarsberoep goed te leren, -> en in dat kader de laatste jaren in de opleiding van aanstaande leraren steeds meer nadruk op het leren in de school als authentieke leerwerkplek -> en daarbij het schuiven met taken en verantwoordelijkheden van opleiding naar opleidingsschool. De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Achtergrond (2) Echter: -> wanneer is een opleidingsschool een rijke leeromgeving? -> wat is leren en opleiden op de werkplek? -> welke kwaliteitseisen vraagt het opleiden van LIO van een opleidingsschool? -> wat leren de toekomstige leraren op de werkplek van de opleidingsschool? Dus: om zicht te krijgen op de “rijkheid” van de opleidingsschool is het allereerst van belang te weten met welke kenmerken, die het leren van de LIO ondersteunen, de leerwerkplek op de opleidingsschool beschreven kan worden. De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Onderzoeksvraag 1. Welke kenmerken van de leerwerkplek op de opleidingsschool zijn bevorderlijk voor het leren van LIO’s zoals blijkt uit empirisch gefundeerd sociaal wetenschappelijk onderzoek en zoals beschreven wordt in beleidsstukken enerzijds en in de perceptie van direct betrokkenen bij opleiden in de school? 2. Zijn er verschillen tussen kenmerken die in de literatuur respectievelijk door de betrokkenen in de praktijk van de opleidingsschool genoemd worden? De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Onderzoeksopzet Literatuur- studie Ordenen Onderzoek van de Praktijk Werkplek-kenmerken Groeps- interviews Hoofd/sub-categorieën Model van relevante werkplek-kenmerken De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Literatuurstudie (1) 1. WERKPLEKLEREN 2. OPLEIDEN IN DE SCHOOL Blokhuis, Poortman, Onstenk, Billett, Van Woerkom etc. (empirisch gefundeerd onderzoek) Beïnvloedende factoren: Kenmerken van de werkplek Kenmerken van het opleiden Kenmerken van de lerende 2. OPLEIDEN IN DE SCHOOL Onderzoek (o.a. Geldens) en Beleid (Ministerie OCenW, Onderwijsraad, Kallenberg en Rokebrand) Belangrijke kenmerken: Begeleiding en Ondersteuning Pedagogische en Didactische Ingrepen Voorwaarden als IPB en Samenwerking met Opleiden De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Literatuurstudie (2) 3. DOELRATIONALITEITEN Rationaliteiten, instituties en leerdoelen (Nieuwenhuis & Van Woerkom, 2006 p. 344) Rationaliteit Beschrijving Betrokken situatie Leerdoel Voorbereiding Leren als voorbereiding op werk Onderwijs en training Kwalificatie Optimalisatie Leren tijdens werk Baan, functie, arbeidsorganisatie Productiviteit, kwaliteit Vitaliteit Leren voor innovatie Markt, (globale) economie Concurrentie Persoonlijk Leren voor het leven Individuen in gemeenschappen Persoonlijk ontwikkeling, sociale participatie De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Literatuurstudie: het model primaire proces professionaliseren van leraren leren van leraren in opleiding Primaire Proces Alles wat de school doet en wat er in de school aanwezig is met betrekking tot het verzorgen van onderwijs aan leerlingen (primaire proces) en wat ingezet kan worden in het leren en opleiden van LIO. Professionaliseren van leraren Alles wat de school doet en wat er in de school aanwezig is met betrekking tot het op peil houden en verder ontwikkelen van de kwaliteit van haar zittend (reeds gekwalificeerd) personeel. Leren van leraren in opleiding Alles wat de school doet en wat er in de school aanwezig is met betrekking tot het opleiden van leraren in opleiding, ongeacht of ze een aanstelling hebben of niet inclusief de samenwerking(safspraken) met externe (opleidings)instituten. De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Onderzoek in de praktijk Percepties van de betrokkenen De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Conclusies (1) In de beschreven kenmerken van opleiden in de school en de opleidingsschool in Nederland komen nauwelijks inzichten aan de orde die ontleend zijn aan onderzoek naar werkplekleren en het leerpotentieel van de werkplek. In veel onderzoek wordt het perspectief van de lerarenopleiding gehanteerd. Er is dan veel aandacht voor aspecten en voorwaarden die betrekking hebben op het opleiden van leraren en op de samenwerking van de school met de lerarenopleiding. Er is weinig aandacht voor de kwaliteiten van de opleidingsschool zelf. De opleidingsschool verwordt zo een verlengde van de opleiding. De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Conclusies (2) De definities van werkplekleren en opleiden in de school aan de hand waarvan de huidige praktijk van de opleidingsschool wordt ingericht, lijken nauwelijks rekening te houden met de verschillen in perspectief van opleiding en arbeidsorganisatie (doelrationaliteiten). Door de betrokkenen uit de praktijk van de opleidingsschool worden de kenmerken zoals die in de theorie voorkomen herkend. Echter ze noemen vooral die kenmerken die te maken hebben met het leren van LIO. Er is veel mindere aandacht voor de kenmerken die te maken hebben met de dagelijkse gang van zaken van de school: het primaire proces en de professionalisering van leraren. De opleidingsschool als leerwerkplek: op zoek naar kwaliteitscriteria ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven

Contact? Miranda Timmermans Miranda.Timmermans@han.nl Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Afdeling lectoraten/onderzoek Heyendaalseweg 141 6525 AJ Nijmegen ORD 'Licht op Leren', 18-20 juni 2008, Eindhoven