Levenstestament: mogelijkheden valkuilen en alternatieven Mr Levenstestament: mogelijkheden valkuilen en alternatieven Mr. Kees Blankman, 27 januari 2014 Amsterdam

Nadenken over levenstestamenten en de mogelijkheden ervan Nadenken over wie uw belangen behartigt, als u daartoe zelf niet meer in staat bent Levenstestament bevat naast volmacht(en) ook wensen t.a.v. lijf, leven en vermogen Met een levenstestament is het mogelijk wil en wensen vast te leggen met het oog op een latere periode van wilsonbekwaamheid Notarissen en levenstestamenten

Aanbeveling v. h. Comité van Ministers v. d. Raad van Europa d. d Dringt er bij de nationale wetgevers op aan wetgeving aan te passen / te introduceren die het mogelijk maakt om een levenstestament op te stellen en formuleert 13 Principles Elders in Europa Vorsorgevollmacht (Duitsland en Oostenrijk), mandat de protection future (Frankrijk), continuing powers of attorney (UK), lastgeving (België vanaf 1 juli 2014) In Nederland (nog) geen wetgeving

Voor- en nadelen bij toepassing levenstestament 1 Alleen mogelijk bij wilsbekwaamheid van de volmachtgever en de aanwezigheid van iemand in wie hij vertrouwen heeft Leidt niet tot handelingsonbekwaamheid of onbevoegdheid zoals bij curatele enz. Voordeel is meer eigen regie maar begin en einde volmacht soms onduidelijk en erkenning volmacht door derden (banken) soms lastig

Voor- en nadelen bij toepassing levenstestament 2 Protocol voor notarissen i.v.m. vaststelling wilsbekwaamheid t.t.v. verlenen volmacht Eventueel inschakeling VIA arts (Vereniging van Indicerende en adviserende Artsen) Toezicht op functioneren gevolmachtigde Meer risico op misbruik volmachtgever? Moet overheid ingrijpen bij slechte belangenbehartiging door gevolmachtigde ?

Twee vormen van onbekwaamheid Handelingsonbekwaamheid (curatele en minderjarigheid) betekent iets niet mogen evenals de onbevoegdheid die voortvloeit uit instelling van mentorschap of bewind Wilsonbekwaamheid betekent iets niet kunnen, de gevolgen niet overzien, niet snappen enz. Een betere term zou zijn besluitvaardigheid / oordeelsbekwaamheid Wilsbekwaamheid wordt ondersteld bij rechtshandelingen zie ook art. 3:33 en 34. en bij huwelijk 1:32 en vroeger bij testeren In het bezit van zijn verstandelijke vermogens; gestoorde geestvermogens werd niet in staat tot een redelijke waardering enz. Uitdaging van het recht Vertegenwoordigers cbm zouden toestemming moeten geven indien meerderjarige ter zake wilsbekwaam is; bij toepassing Wgbo, in de relatie met een hulpverlener, heeft de wet dit al vastgelegd Indien de meerderjarige die niet mag optreden dat toch doet zijn er twee mogelijkheden: bij hob wordt de schade als gevolg van de ruis in het rechtsverkeer bij de derde de samenleving gelegd. Bij onbevoegdheid is het ongedaan maken alleen mogelijk wanneer de derde te kwader trouw is dwz of wist zou moeten weten dat er een bewind of mentorschap was. Wilsonbekwaamheid komt bij andere inleides nog terug.

Vertegenwoordigers en rangorde; levenstestament en alternatieven Vertegenwoordigers kunnen zijn: door de rechter benoemd; bij curatele, beschermingsbewind en mentorschap door de persoon zelf benoemd; bij volmacht of levenstestament onbenoemd; bij beslissingen over – medische – zorg aan een wilsonbekwame patiënt zijn partner of naaste familieleden bevoegd Ik ga niet in op zaakwaarneming en de en/of bankrekening

Curatele, beschermingsbewind en mentorschap (cbm) Beschermingsbewind (Titel 19 boek 1 BW) betreft de vermogensrechtelijke belangen van de meerderjarige, mentorschap (Titel 20 Boek 1 BW) handelt over de niet-vermogensrechtelijke belangen (verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding) en curatele (Titel 16 Boek 1 BW) handelt over alle belangen van de meerderjarige

Overeenkomsten en verschillen tussen de drie maatregelen Curatele leidt tot handelingsonbekwaamheid (met uitzonderingen) en beschermt het vermogen van de meerderjarige beter dan beschermingsbewind dat tot onbevoegdheid leidt; publicatie is niet doorslaggevend Mentorschap ꞊ halve curatele; binnen Wgbo (art. 7:465 lid 2 BW) geen verschil tussen curator en mentor (zie ook art. 1:381 lid 4 BW)

Wijziging wettelijke regeling curatele, beschermingsbewind en mentorschap Curatele wegens verkwisting geschrapt Nieuwe grond bewind: wegens verkwisting of het hebben van problematische schulden De instelling waar de meerderjarige wordt verzorgd of die hem begeleidt, is bevoegd de maatregel te verzoeken, de opheffing ervan, en ook het ontslag van de vertegenwoordiger

Wijziging wettelijke regeling curatele, beschermingsbewind en mentorschap Twee personen en rechtspersonen kunnen worden benoemd (was al mogelijk bij bewind) Voor wie in 3 of meer zaken is benoemd, gaan kwaliteitseisen gelden (geldt niet voor wie is benoemd t.b.v. partner of naaste familieleden) Controle hierop door accountant/deskundige Na max. 5 jaar vraag naar voortzetting cbm Meer mogelijkheden voor toezicht door KTR

Maatwerk en proportionaliteit VN Verdrag inzake rechten van mensen met een handicap (art. 12): ”… measures relating to the exercise of legal capacity respect the rights, will and preferences of the person, are free of conflict of interest and undue influence, are proportional and tailored to the person’s circumstances …” Voorkeur voor minst ingrijpende voorziening; zie ook art. 1:378 lid 1 BW (nieuw) Voorkeur voor levenstestament boven cbm?! Ik zag volmacht waarin duidelijk liever geen cbm maar als het echt moet dan …. als vertegenwoordiger