Verdeling en de rechter

Presentatie over: "Verdeling en de rechter"— Transcript van de presentatie:

1 Verdeling en de rechter
Verdeling en de rechter Prof. mr A.L.G.A. Stille Leergang Erfrecht Advocatuur Kasteel Waardenburg 7 april 2015 Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

2 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Inleiding - algemeen Is sprake van een gemeenschap? ☞ Artikel 3:166 BW 1. Gemeenschap is aanwezig, wanneer een of meer goederen toebehoren aan twee of meer deelgenoten gezamenlijk. 2. De aandelen van de deelgenoten zijn gelijk, tenzij uit hun rechtsverhouding anders voortvloeit. 3. Op de rechtsbetrekkingen tussen de deelgenoten is artikel 2 van Boek 6 van overeenkomstige toepassing. Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

3 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Inleiding - algemeen Wat is een verdeling? ☞ Artikel 3:182 BW Als een verdeling wordt aangemerkt iedere rechtshandeling waartoe alle deelgenoten, hetzij in persoon, hetzij vertegenwoordigd, medewerken en krachtens welke een of meer van hen een of meer goederen der gemeenschap met uitsluiting van de overige deelgenoten verkrijgen. De handeling is niet een verdeling, indien zij strekt tot nakoming van een voor rekening van de gemeenschap komende schuld aan een of meer deelgenoten, die niet voortspruit uit een rechtshandeling als bedoeld in de vorige zin. Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

4 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Inleiding - algemeen Soorten van verdeling door of krachtens de wet door partijen tussenkomst rechter op last van de rechter door partijen vaststelling verdeling door rechter 'derde weg' (Meijers – zie Parl. Gesch. Boek 3, p. 617) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

5 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Inleiding - algemeen Verdeling door of krachtens de wet wettelijke verdeling (4:13-4:27 BW) ouderlijke boedelverdeling (4:1167-4:1171 oud BW) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

6 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 93 en 94 Gw Europese verordeningen en verdragen overige verdragen Rv Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

7 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 2 Rv - dagvaardingsprocedure Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

8 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 3 Rv - verzoekschriftprocedure Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

9 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 6 Rv – dagvaardings- en verzoekschriftprocedure (ihb onderdelen f en g) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

10 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 7 Rv – dagvaardingsprocedure Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

11 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 8 Rv – forumkeuze mogelijk? Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

12 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 9 Rv – forum necessitatis Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

13 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 11 Rv – onbevoegdheidsverweer vóór alle weren Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

14 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 12 Rv – litispendentie Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

15 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? relatieve bevoegdheid artikel 13 Rv – bewarende en voorlopige maatregelen; kort geding Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

16 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Bevoegde rechter Welke rechter is bevoegd? absolute bevoegdheid rechtbank  miv art 42 RO j° art 93 Rv indien verkeerd aangebracht  art 71 Rv Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

17 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen Procedurele aspecten dagvaardings- of verzoekschriftprocedure? arbitrage en bindend advies kort geding beslag Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

18 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen Procedurele aspecten dagvaardings- of verzoekschriftprocedure? hfdregel: dagv (78 Rv)  uitz 827 Rv en 677 lid 4 Rv titel 3.7 BW spreekt van vordering Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

19 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen Procedurele aspecten arbitrage en bindend advies Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

20 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen Procedurele aspecten kort geding Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

21 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen Procedurele aspecten beslag  art 733 Rv Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

22 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte vorderen van de verdeling (3:178 lid 1 BW) vorderen van wijze van verdeling bij gebrek aan overeenstemming (3:185 lid1 BW) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

23 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte tot : art 697 oud Rv miv : huidige regeling in BW en Rv Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

24 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte vorderen van de verdeling (3:178 lid 1 BW en 677 Rv) (1) ‘te allen tijde’  geen verjaring zegt niet wie verdeelt igv van weigering van deelgenoot etc. geen sprake van ‘wijzen van verdeling’ (zoals in 3:185 lid 2 BW) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

25 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte vorderen van de verdeling (3:178 lid 1 BW en 677 Rv) (2) ook door vertegenwoordigers te vorderen: 3:60 BW; ouder (met gezag bekleed); voogd, curator; bewindvoerder; soms dus machtiging ktr nodig agvg bestuur: art 1:97 lid 1 BW beperkt (=zakelijk) gerechtigden schuldeisers (niet verder dan tot verhaal vordering) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

26 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte vorderen van de verdeling (3:178 lid 1 BW en 677 Rv) (3) opschortingsrecht – eerst voldoen van bepaalde schulden uitsluiting vordering tot verdeling (dus niet de verdeling zelf) inhoud bevel verdeling  art 677 Rv (verdeling tov notaris en benoeming onzijdig persoon voor deelgenoot, beperkt gerechtigde en schudeisers ‘met bevel’; vertegenwoordigde blijft bevoegd) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

27 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte vorderen van de verdeling (3:178 lid 1 BW en 677 Rv) (4) tenuitvoerlegging – door pp zelf proces-verbaal van non-vereniging (678 Rv) – geen vereiste (meer); rechter kan zaak aan zich houden; als rechter zelf verdeelt, dan geen vertegenwoordiger van pp; positie van rechter bij verdeling vergeleken met die van notaris; Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

28 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte vorderen van de verdeling (3:178 lid 1 BW en 677 Rv) (5) dwangvertegenwoordiging – art. 3:181 BW is uitwerking van 3:300 BW; nodig naast elkaar? wat valt onder ‘medewerking’ in 3:181 BW? Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

29 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte vorderen van wijze van verdeling bij onenigheid (3:185 lid1 BW) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

30 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verdeling in rechte vorderen van wijze van verdeling bij gebrek aan overeenstemming (3:185 lid1 BW en 677 Rv) (1) rechter bepaalt wijze van verdeling; limitatief of enuntiatief? Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

31 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen vorderen van wijze van verdeling bij gebrek aan overeenstemming (3:185 lid1 BW en 677 Rv) (2) rechter stelt verdeling vast ‘rekening houdend naar billijkheid zowel met belangen partijen als met algemeen belang’ toedeling van goed aan ieder der deelgenoten toedeling met overbedeling verdeling netto-opbrengst na verkoop Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

32 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen vorderen van wijze van verdeling bij gebrek aan overeenstemming (3:185 lid1 BW en 677 Rv) (3) toedeling van goed aan ieder der deelgenoten (evenredige verdeling) toedeling met overbedeling (alleen in geld of ook in natura?) verdeling netto-opbrengst na verkoop Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

33 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen Afwijzing van vordering tot verdeling mogelijk? ‘schoenendoos’  HR , NJ 2009, 358 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

34 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen verschillen en overeenkomsten tussen procedures 3:178 en 3:185 3:178 kan gevorderd worden igv weigerachtigheid rechter niet gebonden aan ‘wijze van verdeling’ 3:185 kan gevorderd worden igv onenigheid rechter gebonden aan ‘wijzen van verdeling? Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

35 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen dus na 3:178 BW procedure kan 3:185 BW volgen Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

36 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wijze van procederen Ook onzijdig persoon mogelijk igv 3:185 BW? niets in wet opgenomen parl. gesch. Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

37 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Peildatum bij verdeling door de rechter: HR , NJ 1999, 551 peildatum omvang gemeenschap peildatum waardering Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

38 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Is – vooruitlopend op verdeling – voorschot mogelijk? Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

39 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Partiële verdeling (en verzet daartegen) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

40 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Inrichting rechterlijke beslissing Naast verdeling ook nog veroordeling tot betaling van overbedeling? Verdeling en rente wegens verzuim Oordeel van rechter en omvang van het petitum Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

41 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wie heeft verdeeld: partijen of rechter? proces-verbaal rechterlijke beslissing Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

42 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Wanneer kan worden verdeeld? vóór ontbinding bijzondere gemeenschap? Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)

43 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Verdeling Goederenrechtelijke gevolgen verdeling verdeling gelast door de rechter verdeling vastgesteld door de rechter ‘derde’ weg van Meijers Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

44 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Verdeling Vernietiging/nietigheid van verdeling door de rechter toepasselijke gronden: 3:195-3:200 BW of processuele regels? aantasting mogelijk van verdeling langs ‘derde’ weg van Meijers? Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

45 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Verdeling Rechtsmiddelen tegen rechterlijke vaststelling verdeling gewone rechtsmiddelen: hoger beroep en cassatie buitengewone rechtsmiddelen: derdenverzet; herroeping Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)

46 Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA)
Verdeling Andere mogelijkheden tot schorsing of ‘wijziging’ rechterlijke uitspraak executiegeschil ( Rv) schorsing verklaring uitvoerbaar bij voorraad (350 Rv) verbetering kennelijke fouten (31 lid 1 Rv) aanvulling rechterlijke beslissing (32 Rv) Verdeling en rechter - A.L.G.A. Stille (UvA) Verdeling en rechter - Prof.mr A.L.G.A. Stille (UvA)