Veelgemaakte fouten in risicobeoordelingen Een Europese campagne over de inventarisatie en evaluatie van beroepsgebonden risico's

Preventie – de wet Werkgevers in de EU zijn wettelijk verplicht te voorkomen dat hun werknemers op het werk letsel oplopen. De EU-kaderrichtlijn 89/391: geeft fundamentele voorwaarden waar elke werkgever aan moet voldoen is in elke EU-lidstaat omgezet in nationaal recht  Sommige lidstaten stellen strengere eisen dan de EU-kaderrichtlijn (zoek uit welke specifieke nationale wetgeving op u van toepassing is).

Risicobeoordeling Wie de juiste actie onderneemt, kan de veiligheid van zijn werknemers garanderen. Centraal daarbij staat: Risicobeoordeling (RB) Werkgevers zijn wettelijk verplicht regelmatig RB's op het werk uit te voeren.

Wat is een risicobeoordeling? Een RB is het proces waarbij een evaluatie wordt gemaakt van de gevaren op de werkvloer die een risico vormen voor de veiligheid of gezondheid van de werknemers. Het is een systematisch onderzoek, gericht op alle aspecten van het werk, waarbij naar de volgende punten wordt gekeken: welke zaken kunnen schade of letsel veroorzaken, kunnen gevaren worden weggenomen en, zo niet, welke preventieve en beschermende maatregelen moeten zijn getroffen om de risico’s te beperken? Risicobeoordeling is de basis voor een succesvol veiligheids- en gezondheidsbeheer en speelt een sleutelrol bij het terugdringen van het aantal arbeidsongevallen en beroepsziekten.

Een stapsgewijze aanpak De meeste organisaties hebben genoeg aan vijf eenvoudige stappen voor een risicobeoordeling: 1. Gevaren onderkennen en nagaan wie risico loopt 2. Risico’s evalueren en de prioriteit ervan vaststellen 3. Voorzorgsmaatregelen bepalen 4. Maatregelen uitvoeren 5. Controleren en onderzoeken Ter herinnering: Een gevaar kan alles zijn wat letsel kan veroorzaken – het materiaal waarmee wordt gewerkt, het gereedschap, de werkmethode of handelswijze. Een risico is de kans, groot of klein, dat iemand door een gevaar letsel kan oplopen

Meestgemaakte fouten Alle soorten organisaties maken bepaalde fouten tijdens de uitvoering van een RB. Enkele van de meest voorkomende fouten tijdens het RB-proces worden hier gepresenteerd, in de volgorde waarin ze meestal voorkomen.

De risicobeoordeling plannen Veelvoorkomende fouten: Geen competente mensen aanstellen voor de RB. De door de organisatie ingehuurde beoordelaars niet voorzien van de benodigde informatie, training, middelen, tijd en ondersteuning. Niet zorgen voor goede onderlinge afstemming van de beoordelaars uit verschillende ondernemingen die op dezelfde werkplek werken. Geen team mensen betrekken bij de RB en geen werknemers inschakelen die beschikken over praktische kennis van het/de te beoordelen proces/activiteit.

Stap 1: gevaren onderkennen en nagaan wie risico loopt (1) Veelvoorkomende fouten: Bepaalde risicocategorieën over het hoofd zien, zoals psychosociale risicofactoren en organisatorische factoren (werktijden, werklast, etc.). Niet nadenken over gezondheidsrisico's op de langere termijn, zoals die veroorzaakt door langdurige blootstelling aan gevaarlijke stoffen of lawaai. Wel de handboeken raadplegen, maar niet de werknemers zelf: de praktijk kan afwijken van de theorie en de mensen kennen zelf de problemen Een te strikte navolging van checklists. Alleen rekening houden met de in de checklist genoemde gevaren. Niet nadenken over hoe de interactie van mensen met de gevaren is tijdens hun werk.

Stap 1: gevaren onderkennen en nagaan wie risico loopt (2) Veelvoorkomende fouten zijn ook: Een serieus gevaar niet als zodanig herkennen; denken dat het niet veel om het lijf heeft. Niet denken aan secundaire functies die wel op de werkplek worden uitgeoefend, zoals onderhouds- en schoonmaakwerk. Niet denken aan de mogelijke aanwezigheid op de werkplek van werknemers van andere bedrijven, of andere mensen (extern ingehuurd personeel, bezoekers, etc.). Niet zorgen voor goede afstemming tussen werkgevers en onderaannemers; elkaar bv. niet informeren over gevaren en risico's.

Stap 1: gevaren onderkennen en nagaan wie risico loopt (3) Veelvoorkomende fouten zijn ook: Geen rekening houden met de mogelijkheid dat bepaalde groeperingen bijzonder risico lopen, zoals zwangere vrouwen, jonge werknemers, mensen met een handicap, etc. Apparatuur die maar zelden gebruikt wordt buiten beschouwing laten. Niet kijken naar de gegevens over ongevallen en ziekteverzuim.

Stap 2: risico’s evalueren en de prioriteit ervan vaststellen Veelvoorkomende fouten: Bepaalde gevolgen van risico's buiten beschouwing laten, zoals de langetermijneffecten. Een vals gevoel van veiligheid creëren: dat een risico is vastgesteld, houdt niet in dat het weg is of onder controle is. De evaluatie niet gebruiken om prioriteiten aan de risico's te geven. Werk aan de preventie van of bescherming tegen risico's moet van eerste belang zijn.

Stap 3: voorzorgsmaatregelen bepalen Veelvoorkomende fouten: Algemene preventiebeginselen buiten beschouwing laten: eerst nagaan of het risico te voorkomen of vermijden is, en pas als dat niet zo is nagaan hoe het risico kan worden verkleind of beheerst, met behulp van maatregelen die bv. het risico bestrijden aan de bron, gevaarlijke zaken door ongevaarlijke of minder gevaarlijke vervangen, ... Het risico verplaatsen, dat wil zeggen: het ene risico beheersen door elders andere te creëren. Werknemers niet raadplegen of een rol laten spelen bij beslissingen over preventieve actie.

Stap 4: maatregelen uitvoeren Veelvoorkomende fouten: Geen prioriteit geven aan de doorvoering van voorzorgsmaatregelen. Geen actieplan opstellen met daarin o.a.: de uit te voeren maatregelen wie wat doet en wanneer wanneer welke taak moet zijn uitgevoerd Niet goed toezien op de doorvoering van de maatregelen. Werknemers niet raadplegen/niet in het proces betrekken.

Stap 5: Controleren en onderzoeken Veelvoorkomende fouten: Geen regelingen vaststellen voor het evalueren en herzien van de RB. Er niet voor zorgen dat de preventieve en beschermingsmaatregelen worden aangepast n.a.v. de RB. Niet controleren of de getroffen maatregelen doelmatig zijn en blijven. Werknemers en/of hun vertegenwoordigers niet informeren over de resultaten van de RB en de ingevoerde maatregelen. De RB zien als een eenmalige verplichting en deze niet regelmatig doorlichten om ervoor te zorgen dat de RB up-to-date blijft.

De beoordeling documenteren Veelvoorkomende fouten: De risicobeoordeling niet documenteren. Geen overzicht maken van de gevaren en risico's, degenen die risico lopen, de getroffen voorzorgsmaatregelen, gedetailleerde informatie over de invoering van de maatregelen, etc. Geen documentatie gebruiken om de betrokken personen (medewerkers, managers) te informeren of om toezicht te houden op de doorvoering van de preventieve en beschermingsmaatregelen.

Waar is hulp te vinden Op de website van het Agentschap is veel nuttige informatie beschikbaar, inclusief tips en richtsnoeren: Een webrubriek met informatie over risicobeoordelingen, voorbeelden van goede praktijken uit heel Europa en hulpmiddelen en checklists: http://osha.europa.eu/topics/riskassessment Informatie over de RB-campagne: http://hw.osha.europa.eu

Goed voor jou en voor de zaak http://hw.osha.europa.eu Goed voor jou en voor de zaak Een Europese campagne over de inventarisatie en evaluatie van beroepsgebonden risico's