Psychofarmaca in de woonzorgcentra: samen op weg naar minder. Kick-off meeting Deze presentatie hoort bij opdracht 4 van stap 1 uit het draaiboek. Zie hiervoor p. 23 van het draaiboek. De lay-out kan aangepast worden naar de huisstijl van het eigen WZC. Belangrijkste doel van deze sessie is de aanwezige (beleids)medewerkers te overtuigen van het belang van het project en hun steun hiervoor te verkrijgen.

Inhoud Waarom dit project? Doel en doelgroep van het project Inhoud en verloop Vragen?

Waarom dit project? Deze sectie dient vrij ingevuld te worden door het WZC. Mogelijke ideeën: Wat vormt de motivatie tot de start van dit project? Wat was de motivatie om in te schrijven voor procesbegeleiding? Welke inspanning willen jullie als WZC leveren om het project te laten slagen (bv. ook vrijstelling van psychofarmacacoördinator) Zijn er al succesverhalen die jullie hier kunnen illustreren? Zijn er bijvoorbeeld bewoners die afgebouwd hebben en waarbij positieve effecten op hun levenskwaliteit merkbaar waren? Indien je nog geen eigen succesverhalen hebt, kan je hier wel het stapfilmpje van Marcel gebruiken. Deze bewoner uit WZC Leiehome verbeterde zijn mobiliteit aanzienlijk door te stoppen met psychofarmaca. Je vindt dit filmpje op: https://www.youtube.com/watch?v=yfuMayBqwh4&t=1s …

Doel en doelgroep Doel: Verminderen van psychofarmacagebruik bij bewoners Medicatiegebruik dat niet efficiënt of effectief is, terugdringen Voorkomen van opstart van psychofarmaca bij bewoners indien niet geoorloofd. Zoeken naar niet-farmacologische alternatieven voor slaapproblemen, depressieve klachten, angst en moeilijk hanteerbaar gedrag Doelgroep: Alle bewoners van het woonzorgcentrum, in het bijzonder: Bewoners met slaapproblemen Bewoners met depressieve klachten of angstklachten Bewoners met dementie en moeilijk hanteerbaar gedrag (o.a. dwalen, roepen, …) Overloop deze slide, o.a. om te illustreren dat het niet de bedoeling is om naar een nulgebruik te gaan, wel om het aanwezige gebruik oordeelkundiger te maken.

Inhoud en verloop Draaiboek

Uitvoering: draaiboek in 7 stappen Creëer draagvlak Breng de beginsituatie in kaart Bepaal de prioriteiten en doelstellingen Werk acties uit Voer acties uit Evalueer en stuur bij Veranker in het kwaliteitsbeleid Psychofarmacacoördinator en psychofarmacateam worden hierbij ondersteund door externe procesbegeleider. Verwijder de laatste zin indien er niet met een procesbegeleider gewerkt wordt. Licht toe dat voor het project met een draaiboek gewerkt wordt dat in 7 stappen verloopt.

Wat ligt reeds achter ons? Wanneer de kick-of meeting plaatsvindt, zullen er al een aantal opdrachten uit het draaiboek uitgevoerd zijn. Overloop deze even zodat de aanwezigen mee zijn in de totale structuur van het project.

Geef weer wat jullie al gedaan hebben: Stap 1 is de voorbereiding van het project. Het creëren van een draagvlak is essentieel om het project te doen slagen. Enkele opdrachten zijn al gebeurd zoals ‘bespreek de basisvoorwaarden’, ‘stel een coördinator en een team samen’. De essentie van stap 1 is alle neuzen in dezelfde richting te krijgen, hierbij is motivatie heel belangrijk. Om iedereen te motiveren zijn eigen cijfers de belangrijkste factor, deze verzamel je in stap 2, waardoor deze twee stappen parallel lopen. Daarnaast is het belangrijk om mee te geven dat geen enkel woonzorgcentrum van nul begint. Het in kaart brengen van de beginsituatie is een belangrijke stap. Het schept duidelijkheid over de stand van zaken. Stap 1 en 2 lopen parallel. De acties onder stap 2 zijn: optimaliseer staand order medicatie, kwantitatieve inventarisatie van het geneesmiddelengebruik, kwalitatieve inventarisatie van het psychofarmacagebruik. Optimaliseer de staand order medicatie: hoog aantal geeft een vertekend beeld van het psychofarmacagebruik in het WZC Kwantitatieve inventarisatie: monitoringtool (wordt in de volgende slides toegelicht) Kwalitatieve inventarisatie: wat doen we al? Wat loopt goed wat loopt minder goed?

Resultaten kwantitatieve inventarisatie (Voorbeeldgrafiek: deze dient vervangen te worden door de eigen cijfers van het WZC) Voeg hier een grafiek toe waarop de eigen cijfers duidelijk interpreteerbaar zijn. Deze kan bekomen worden door een nulmeting door te voeren aan de hand van de monitoringtool. Zie draaiboek p. 129 en verder, bijlage 23. Uit de monitoringtool kan je grafieken halen die je helpen bij het presenteren van de cijfers. Let op, dit zijn algemene cijfers, om op bewoner niveau te gaan kijken, moet je de medicatie fiche en het elektronisch zorgdossier raadplegen.

Resultaten kwalitatieve inventarisatie Voor deze inventarisatie werd p. 34 t.e.m. 36 van het draaiboek gebruikt. Vat de belangrijkste bevindingen hier samen. Houd daarbij in het achterhoofd dat de aanwezige personen overtuigd moeten geraken van het belang van het project. Wat loopt er dus al goed? Wat zijn aandachtpunten, … ?

Wat kunnen we nog verwachten? De volgende slides schetsen dan wat er nog te gebeuren staat. Dit is een proces dat maanden tot een jaar in beslag neemt. Geef ook aan dat niet alles direct moet gebeuren. We overlopen kort even de verschillende stappen van het project. Hiervoor moet het psychofarmacateam regelmatig samenkomen. Het is misschien goed om een vast overlegmoment in te plannen. In het begin zal je intensiever moeten samenkomen. Op termijn kan dit evolueren naar maandelijks tot driemaandelijks.

Visie over psychofarmaca in het woonzorgcentrum Hoe kijken we naar het gebruik van psychofarmaca? Visie is de rode draad Een duidelijke visie verzoent verschillende meningen Bekijk of je deze bespreking ook tijdens de huidige kick-off meeting laat doorgaan, of dat het beter is om dit op een ander moment te doen. Meer informatie vind je op p. 24-25 van het draaiboek. Indien de bespreking niet doorgaat tijdens de kick-off meeting, licht je hier kort toe wat de bedoeling is en waarom het hebben van een visie belangrijk is.

Informatiesessie voor alle medewerkers en vrijwilligers Organisatie van één of meerdere infomomenten Alle medewerkers: inclusief onderhouds- en keukenpersoneel, logistieke medewerkers, … Doel: Medewerkers informeren en sensibiliseren Medewerkers warm maken voor het project Haal hierbij vooral het belang aan van het informeren van ALLE medewerkers (dus ook onderhoud, technische dienst, …). Meer informatie staat ook op p. 26 van het draaiboek.

Informatiesessie voor bewoners en familie Doel: Bewoners en familie informeren en sensibiliseren over het project Bewoners en familie warm maken voor het project, overtuig hen van de meerwaarde Meer informatie hierover staat eveneens op p. 26 van het draaiboek. Het vraagt wat creativiteit om bewoners en familie te overtuigen om naar de infosessie te komen. In het draaiboek vind je enkele tips om dit aantrekkelijk te maken. Op de kick-off kan je ook brainstormen over mogelijke manieren om bewoners en familieleden te motiveren.

Prioriteiten en doelstellingen bepalen Bepaal de prioriteiten Formuleer doelstellingen op maat van het WZC: Informeer alle medewerkers en vrijwilligers over de visie en het gebruik van psychofarmaca Informeer de artsen en toeleverende apotheek over de visie en het gebruik van psychofarmaca Informeer bewoners en familie over de visie en het gebruik van psychofarmaca Organiseer deskundigheidsbevordering voor het paramedisch en zorgpersoneel Breng het psychofarmacagebruik in kaart, ga na of het oordeelkundig is en volg het gebruik op Bouw het psychofarmacagebruik af bij bewoners die onoordeelkundig psychofarmaca gebruiken Ontwikkel een preventieve aanpak voor het gebruik van psychofarmaca Kijk voor meer informatie bij deze stap op p. 40 en verder in het draaiboek. Van zodra jullie voldoende informatie hebben verzameld kunnen jullie prioriteiten en doelstellingen bepalen. Hierbij hou je rekening met de medicatiecijfers, initiatieven die al genomen zijn, etc. Jullie evalueren waar er het meeste nood aan is, wat loopt het moeilijkst, op welke afdeling is er het vaakst een probleem, … Op basis van de prioriteiten worden doelstellingen op maat van het WZC bepaald. Formuleer de doelstellingen SMART aan de hand van bijlage 7.

Werk acties uit Vertaal de minimale acties op maat van jouw WZC Wat moet er gebeuren om de algemene doelstellingen te halen? Informeren van alle medewerkers en vrijwilligers over de visie, en het huidige psychofarmacagebruik: De visie is aanwezig in de verpleegpost van alle afdelingen Breng het hele afdelingsteam op de hoogte dat psychofarmaca kunnen afgebouwd worden bij sommige bewoners en dat dit invloed kan hebben op hun gedrag. Situeer ze in de gezondheidsmatrix Stel een actieplan op Bij het ontwikkelen van een psychofarmacabeleid moeten er heel wat acties gebeuren, in het draaiboek p. 47-49 vind je een overzicht van de minimale acties die moeten gebeuren om de algemene doelstellingen te behalen. Geef hier enkele voorbeelden van acties, jullie kunnen ook zelf acties formuleren. Je kan de acties in de gezondheidsmatrix situeren, dit helpt om na te gaan of er voldoende aandacht is voor de verschillende strategieën. Bijlage 8 en 9 kunnen hierbij ondersteunen. Dit is een oefening die het psychofarmacateam samen kan doen. De opdracht ‘stel een actieplan op’, helpt jullie om de verschillende acties te bundelen in een overzichtelijk actieplan. Je kan dit zien als een wegbeschrijving. Meer informatie vind je op pagina 50 van het draaiboek.

Stap 5: voer acties uit Ga aan de slag! Er zijn al redelijk wat acties ondernomen doorheen de verschillende stappen Focus op het implementeren en hanteren van de richtlijnen Aan de hand van het actieplan heb je een overzicht van alle acties. Doorheen de verschillende stappen kan het zijn dat jullie al acties hebben uitgevoerd.

Richtlijnen Licht in het kader van stap 5 ook de richtlijn toe waarop het draaiboek gebaseerd is. Je vindt deze richtlijn op p. 86 van het draaiboek. Deze richtlijn is de basis voor het beoordelen en voorkomen van (on)oordeelkundig psychofarmacagebruik. Hierbij zijn er vier basis aandachtspunten en per probleemgedrag zijn er ook nog specifieke aandachtspunten. De cijfers over psychofarmaca die verzameld zijn in de monitoringtool geven een beeld over het psychofarmacagebruik over het volledige woonzorgcentrum. Elke bewoner moet daarnaast specifiek worden bekeken. Het is dan ook belangrijk om in eerste instantie samen met het psychofarmacateam de medicatiefiches van bewoners te bekijken. Je kan beginnen bij bijvoorbeeld één afdeling en zo verder gaan doorheen het woonzorgcentrum. Bij het in kaart brengen van specifieke bewoners zijn de twee situaties belangrijk: bewoner die al psychofarmaca neemt en bewoner die probleemgedrag stelt. Per probleem of middel zijn er ook specifieke richtlijnen (bijlage 13, 14 en 15). Deze helpen om deze analyse te maken, in het begin van de vorming werd deze redenering toegelicht. De acties die het woonzorgcentrum formuleert zijn gebaseerd op deze richtlijn.

Richtlijn slaap- en kalmeringsmiddelen Er zijn 2 mogelijke situaties: Bewoner neemt een psychofarmacon Bewoner stelt probleemgedrag De richtlijn wordt steeds toegepast op deze twee situaties. Registreren en analyseren is hierbij zeer belangrijk. Toon tijdens de kick-off meeting de verschillende richtlijnen, bekijk deze goed met het psychofarmacateam en ga na hoe je dit gaat introduceren op de verschillende afdelingen.

Richtlijn antidepressiva Voorbeeld richtlijn antidepressiva

Richtlijn antipsychotica Voorbeeld richtlijn antipsychotica

Niet-farmacologische alternatieven Preventieve tips in de achtergrondinformatie bij de richtlijn Niet-farmacologische alternatieven zijn ter vervanging van de pil = preventief!

Stap 6: evalueer en stuur bij Procesevaluatie Effectevaluatie Herbekijk het actieplan Communiceer de evaluatie In stap 6 wordt het project geëvalueerd, zowel op korte als op lange termijn. Je maakt een onderscheid tussen proces- en effectevaluatie. De procesevaluatie zegt iets over hoe het proces om een psychofarmacabeleid te ontwikkelen en te implementeren verlopen is. Deze evaluatie loopt als een rode draad doorheen het stappenplan. Je gaat bij elke stap in het proces na wat er goed en fout ging tijdens die stap. De effectevaluatie is de inhoudelijke evaluatie van de doelstellingen: wat hebben we bereikt of gerealiseerd? Door dit te evalueren ga je na of het psychofarmacabeleid de beoogde resultaten oplevert en sta je stil bij (nieuwe) knelpunten.

Stap 7: veranker in het kwaliteitsbeleid Psychofarmacabeleid wordt onderdeel van het kwaliteitsbeleid Aandachtspunten vanuit eerdere piloot-WZC in het draaiboek: Nieuwe medewerkers krijgen een introductie over het psychofarmacabeleid Plan regelmatig overleg met de artsen zodat ze gemotiveerd blijven Toon op overlegmomenten de cijfers van psychofarmacagebruik Evalueer de niet-farmacologische alternatieven, bijvoorbeeld door bewoners te bevragen over hun tevredenheid Deze laatste stap heeft vooral tot doel om ervoor te zorgen dat het project ingebed wordt in de dagelijkse werking van het WZC. Wanneer het project na 1 jaar niet meer opgevolgd wordt, of niet ingebed zit in de dagelijkse werking, dreigt het gedane werk immers voor niets te zijn geweest. Zie hiervoor ook p. 64 in het draaiboek.

Vraag ten slotte of de aanwezigen nog vragen hebben.