Onderwijs anders organiseren zodat uitdagingen zoals krimp, lerarentekort en talentontwikkeling, het hoofd geboden kunnen worden 5 en 7 februari 2019 SWV

Kijk naar wat een kind op dat moment nodig heeft, kijk niet naar wat toevallig op het rooster staat. De meeste onderwijsmensen die je met bovenstaande stelling confronteert reageren met: dat zou mooi zijn, maar is niet te organiseren. Waar haal je de tijd vandaan als je 30 kinderen in de klas hebt en je moet het vaste programma afmaken? Dit geeft precies aan wat ons onderwijs tot een systeem maakt waarin het kind mee moet komen met het aanbod dat er is. Lukt het niet, dan heeft het pech. De school is immer geëvolueerd tot een instituut waarin het systeem leidend is, gericht op de gemiddelde leerling. Het onderwijs is nog steeds in grote mate aanbod gestuurd. De leerling past in dit aanbod, of heeft pech. Vandaag wil ik jullie laten zien dat dit ook anders kan. Ik wil laten zien dat het mogelijk is om de draai te maken van leerling die in het systeem moet passen, naar een systeem dat zich aan de belangen van het kind aanpast. Is dit het ei van columbus en zo te projecteren op andere scholen? Nee, absoluut niet. Het gaat altijd over die leerlingen, op deze specifieke school, in deze wijk, bij deze leerkrachten etc. Ik wil alleen dat jullie hier bepaalde inspiratie uit halen om kritischer en anders naar jullie eigen systeem te kijken. Met onze ervaringen willen we jullie inspireren die extra stappen te zetten

Geschiedenis ONS; why? O&O LZM Visie op leren Door de didactiek van O&O leren zagen wij een hogere betrokkenheid bij de leerlingen. Waar ze vaak nogal passief meededen aan een reken of taal les, waren ze heel aanwezig tijdens O&O lessen. Juist ook kinderen die in het gewone systeem een “lastig” stempeltje kregen, kwamen tot bloei bij dit soort lessen. In het verlengde hiervan hebben we het gedachtegoed van John Hattie omarmt en het leren zichtbaar gemaakt op school. Dit alles heeft ons een andere visie op leren opgeleverd. Leren is meer dan luisteren en kopieren en komt uit boeken. 25 leerlingen, 1 leerkracht, 4 muren en 1 deur heeft wat ons betreft ook zijn langste tijd gehad We hebben hiervoor gekozen voor geleidelijkheid --: evolutie ipv revolutie; al zijn er ook genoeg papers die dit weer tegenspreken . De kinderen van deze tijd worden, zonder dat we het misschien wel beseffen, opgeleid als interactieve multimediale generatie.‘ en dan gaan ze naar school en zien ze hoe het vroeger was’

Visie op leren Nieuwsgierigheid en verwondering Vertrouwen, vrijheid, zelfstandigheid, eigenaarschap Capaciteiten en talenten Adaptief We gaan uit van de nieuwsgierigheid en verwondering van het kind We moeten het kind vertrouwen, vrijheid en zelfstandigheid geven, en daarmee eigenaarschap over zijn ontwikkelproces We spannen ons in om alle capaciteiten en talenten die in het kind zitten, naar boven te halen Als school zijn we adaptief: kind, ouder en leerkracht passen zich maximaal aan elkaar aan De visie op leren geldt ook voor de leerkrachten, m.a.w. hoe leerkrachten leren in een lerende organisatie (onze school)

tot 3 jaar geleden Leerstof als uitgangspunt Gemiddelde leerling als uitgangspunt Passend onderwijs binnen dit systeem leidt tot meer werkdruk 21 ste eeuwse vaardigheden passen niet in dit systeem Gemiddelde leerling als uitgangspunt: wel corrigeren maar verkeerd uitgangspunt. Differentiatie is reparatie van een systeem wat een verkeerd uitgangspunt hanteert. Het opvullen van hiaten tussen wat leerlingen daadwerkelijk weten en de norm

Onderwijs verandering: algemeen De indeling in groepen De inhoud van het lesprogramma De rol van de leraar De inrichting van het gebouw Vaste groepen verdwijnen, de indeling in klaslokalen wordt verlaten, de leraar wordt meer begeleider en het lesprogramma is aangepast aan individuele leerlingen. Dit alles vraagt een flexibele schoolorganisatie en flexibele mensen

Ad.1 de indeling in groepen klassikaal → 1/2, 3/4, 5/6, 6/7, 7/8 Jaargroep → Vaste leergroep → Klassendoorbrekend Groep 1/2/3, 4/5, 6/7/8 Kern- of basisgroep Wisselende leergroepen Kinderen hebben in principe géén eigen plek! Mogen zitten waar ze willen werken. Daardoor beter sociaal klimaat

Voorbeeld van mogelijke planning groep 6,7,8

Ad 2. de inhoud van het lesprogramma Methode gestuurd → Kennisoverdracht → De computer om te → oefenen Allemaal luisteren, → weinig variatie in leervormen Alleen uit methode → Leerlingvolgsysteem → Kerndoelen/ persoonlijk ontwikkelplan Betekenisvol actief leren Computer als leerbron en communicatiemiddel Ontdekkend en samenwerkend leren Betekenisvol leren (thema’s, geïntegreerd) (rap)portfolio (meer formatief toetsen; feedback) Bij kind als uitgangspunt: methodes loslaten, maar werken met doelen. Er wordt bv niet meer blok 2, les 4 rekenen gegeven, maar op het programma staat breuken rekenen. Bij de instructie sluiten da kinderen aan die deze instructie nodig hebben, dat kan van een lagere of hogere leeftijd zijn. Ontdekkend en samenwerkend leren: verschillende hoeken en opdrachten. Ook verschillende instructievormen; klassikaal, in groepjes, individueel. Betekenisvol leren: bv in groep 4/5 wordt woordenschat, taal, begrijpend lezen geïntegreerd in de zaakvakken en thematisch aangeboden middels een atelier vorm (MI)

Beschreven doelen “Bussommen tot 10” Aanvangsfase: De kinderen begrijpen wat 1 meer en 1 minder inhoudt. De kinderen begrijpen wat 1 eraf en 1 erbij betekent. De kinderen begrijpen wat erbij en eraf betekent en passen dit met concrete handelingen toe. De kinderen begrijpen de tekens + en - Oefenfase: De kinderen leren erbij- en erafsommen tot 10 maken en gebruiken concrete handelingen De kinderen gaan de splitsbloemen, tweelingen en verliefde harten uit hun hoofd leren. Beheersingsfase: De kinderen hebben (mbv de splitsbloemen, de tweelingen en de verliefde harten) de + en - sommen tot 10 geautomatiseerd.

Ad 3. De rol van de leraar Instructeur → Autonome leraar → Alleen verantwoordelijk → Mijn klas → Leraar gestuurd → Begeleider, coach, mentor Teamwerk Gedeelde verantwoordelijkheid Onze leerlingen Gedeelde sturing door leraar en leerling In het verleden hadden wij bv een groep 6/7 en een 7/8. 2 leerkrachten die beiden voor groep 7 hun lessen voorbereiden. En dat soms maar voor 8 leerlingen; en dan hadden ze ook nog de lessen voor de andere groep binnen hun combinatiegroep. Heel veel werk dus. Nu is in groep 6,7,8 elke leerkracht verantwoordelijk voor bv 1 zaakvak, wat hij of zij groepsdoorbrekend aanbiedt, met veel onderzoek en ontwerp fases er bij. Met verschillende succescriteria (omdat je te maken hebt met 3 “niveaus’) en verschillende eigen leervragen van de leerlingen. Leerkrachten hebben daardoor meer tijd voor een goede voorbereiding; ze kunnen er veel meer aandacht aan besteden om een goede les te maken. Ze leren veel van elkaar; ze zien elkaar les geven en de ander kan ook goed observeren Ze kunnen hun talenten breder inzetten wat zorgt voor een groot deel werkplezier en een lerend klimaat!!

Ad 4. de inrichting van het gebouw klaslokalen → Statisch gebouw → Leer- en werkplekken flexibel gebouw Verschillende werkplekken (stilteplekken, alleen, 2tallen, kleine groepjes, grote groepen, ronde overlegtafels, staplekken, lekker zit plekken etc) De kinderen hebben veel bewegingsvrijheid om vaardigheden op te doen, zelf ontdekkend te leren en te experimenteren

Onderwijs anders organiseren zodat uitdagingen zoals krimp, lerarentekort en talentontwikkeling, het hoofd geboden kunnen worden Groepsdoorbrekend werken Units/leerpleinen Uitdagende leeromgeving Door zoveel mogelijk het leerstofjaarklassensysteem los te laten en groepsdoorbrekend te werken. Daardoor is het aantal leerlingen per leerjaar niet meer bepalend voor formatie maar het totaal aantal leerlingen. Van daaruit bekijken op welke wijze het personeel, denkend vanuit rollen van instructeur of begeleider, ingezet kan worden om de leerlingen op maat te begeleiden Doordat er meerdere leerkrachten en stagiaires op 1 leerplein/unit staan, kan ziekte van een leerkracht ook opgevangen worden door de andere personeelsleden. Leerlingen zijn gewend dat ze van verschillende mensen les krijgen; overgang naar middelbare school wordt daardoor kleiner. Door de uitdagende en rijke leeromgeving kan er optimaal aandacht besteed worden aan de talentontwikkeling van de leerlingen. Je mag er zijn en je mag leren op je eigen manier. Dat betekent dat sommige leerlingen daar iets langer over doen voordat ze een doel gehaald hebben, maar ze halen ze wel. Nadeel is nog wel dat de cito voortgangstoetsen niet aansluiten; graag zien we een meting t.a.v. hun eigen vorderingen en niet tav een gemiddelde leerling. (DIA toetsen 2.0) Meeste ICT programma’s geven allen goed/fout weer, nog geen feedback op het proces!

Vragen?