21 november 2013 Arjan Clijsen en Wout Schafrat Handelingsgericht werken in het VO Op maat ontwerpen en invoeren onderwijszorgroute Dag van de zorgcoördinator 2013 21 november 2013 Arjan Clijsen en Wout Schafrat

Programma workshop Aanleiding Doel en uitgangspunten Ontwerpen eigen onderwijszorgroute De cyclus handelingsgericht werken Eerste ervaringen scholen Taak en rol zorgcoördinator en zorgteam Discussie en vragen Uw infomap bestaat uit: 2

Aanleiding handelingsgericht werken in VO Onvrede individuele handelingsplannen Toename en verdichting problematiek Docenten moeite met omgaan verschillen Versterken basisondersteuning: passend onderwijs Stappen in de onderwijszorg en de resultaten ervan meer transparant

Stelling Werken met veelheid aan individuele handelingsplannen is onhaalbaar en onuitvoerbaar voor docenten

Handelingsgericht werken in VO Nog onontgonnen terrein Zoektocht . . . . . . . .

Onderwijszorgroutes in het VO www.onderwijszorgroutesvo.nl

Doelgroep VMBO HAVO/VWO PrO en VSO (koppelen aan IOP/OPP)

Uitgangspunten HGW in OZR Afstemming op onderwijsbehoeften leerlingen Uitgaan positieve kwaliteiten leerlingen Preventie Werken met groepsplannen Docenten en mentor zijn beslissend Stappen zijn transparant Groepsbesprekingen zijn ‘smeerolie’ Schakel naar IZO en ZAT In gesprek met de leerling en met ouders

Omslag in denken en handelen Van deficit-denken naar handelen vanuit onderwijsbehoeften

Ontwerp = maatwerk per school

Ontwerp eigen onderwijszorgroute Die past bij: De visie en ambities van school De organisatie van onderwijs en zorg De overlegstructuur in school De interne zorgstructuur en samenwerking met externe partners

Basisontwerp GROEPSNIVEAU: De cyclus HGW 1e lijn waarnemen realiseren groepbespreking kernteam begrijpen waarnemen plannen realiseren 1) Groeps- overzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben 3) Benoemen onderwijs- behoeften 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan IHP leerlingen ouders docent 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijs- behoeften GROEPSNIVEAU: De cyclus HGW 1e lijn Ook vakspecifiek groepsplan Kernteam Onderwijsteam

2e lijn waarnemen realiseren begrijpen plannen intern zorgteam docentbegeleiding groepbespreking kernteam begrijpen waarnemen plannen realiseren 1) Groeps- overzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben 3) Benoemen onderwijs- behoeften 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan IHP leerlingen ouders docent 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijs- behoeften leerlingbegeleiding 2e lijn Van leerling- naar meer docentbegeleiding

3e lijn ZAT waarnemen realiseren begrijpen plannen Koppeling met SWV Extern: SWV Jeugdzorg intern zorgteam docentbegeleiding groepbespreking kernteam begrijpen waarnemen plannen realiseren 1) Groeps- overzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben 3) Benoemen onderwijs- behoeften 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan IHP leerlingen ouders docent 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijs- behoeften leerlingbegeleiding 3e lijn Koppeling met SWV Basiskwaliteit basisondersteuning Extra ondersteuning: breedte- dieptezorg

Cyclus handelingsgericht werken 1) Evalueren groepsplan en verzamelen leerlingengegevens in groepsoverzicht 6) Uitvoeren van het groepsplan 2) Signaleren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften realiseren waarnemen 5) Opstellen van het groepsplan plannen begrijpen 3) Benoemen van specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen 4) Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften

Stap 1 Verzamelen gegevens in groepsoverzicht Kort en bondig invullen gegevens in groepsoverzicht Toetsen en leerlingvolgsysteem Observaties in de klas Analyses van werk Gesprekken met leerlingen (ouders)

Groepsoverzicht maandag 25 februari 2019 Kempenhorst College 17

Stap 2 Signaleren leerlingen Welke leerlingen hebben extra aandacht nodig? Aanvinken in groepsoverzicht Denk bijvoorbeeld aan leerlingen met: leervorderingen die achterblijven sociaal-emotionele problematiek problemen in werkhouding, inzet, taakaanpak, een grote leervoorsprong een eigen leerstijl Welke criteria hanteren we in ons team?

Stap 3 - Benoemen van onderwijsbehoeften Wat zijn de onderwijsbehoeften van de leerlingen die gesignaleerd zijn?

Afstemmen op onderwijsbehoeften Van denken in problemen  denken in onderwijsbehoeften Wat heeft deze leerling de komende periode (extra) nodig om bepaalde doelen te bereiken?  Hoe kan ik mijn instructie, aanpak en/of begeleiding afstemmen op wat deze leerling nodig heeft om deze doelen te bereiken? We onderscheiden: pedagogische en didactische onderwijsbehoeften

Deze leerling heeft … Een instructie nodig …. Opdrachten nodig …. (leer)activiteiten nodig …. Feedback nodig …. Groepsgenoten nodig …. Een docent nodig …. Een leeromgeving nodig … Ondersteuning nodig die … Etc. ….

Stap 4 - Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften Een keuze op basis van analyse van het groepsoverzicht voor activiteiten met de hele groep en in subgroepen Clustering moet haalbaar zijn qua klassenmanagement De leerlingen leren van en met elkaar

Stap 5 - Opstellen groepsplan Op basis van de onderwijsbehoeften van de leerlingen en gekozen clustering wordt kernachtig het aanbod voor een periode gepland: Doelen Inhoud (wat) Aanpak (hoe) Organisatie Evaluatie

Evaluatie Basis- arrangement Intensief Gevorderd Groep: Datum: Periode: Groep/ namen Doel Inhoud (wat) Aanpak (hoe) Organisatie Evaluatie wijze Basis- arrangement Intensief (namen) Gevorderd Evaluatie

Stap 6 Uitvoeren en evalueren groepsplan Uitvoeren groepsplan in de lessen Indien nodig plan tussentijds bijstellen Evalueren: Zijn de doelen uit groepsplan bereikt? Reflectie: heeft het aanbod of de aanpak gewerkt? Welke aanpassingen zijn nodig?

groepbespreking kernteam Groepsbespreking groepbespreking kernteam begrijpen waarnemen plannen realiseren 1) Groeps- overzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben 3) Benoemen onderwijs- behoeften 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan HP leerlingen ouders docent 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijs- behoeften

Agenda groepsbespreking Evalueren vorig groepsplan Actualiseren groepsoverzicht Signaleren leerlingen Aanscherpen onderwijsbehoeften Clusteren + handvatten voor nieuw groepsplan Afspraken uitvoering groepsplan Aanmelden leerling intern zorgoverleg

Groepsbespreking Maak de bespreking handelingsgericht Regie bespreking: mentor of teamleider Aanwezig: docenten uit kernteam, lid zorgteam? “Smeerolie van HGW” Schakel naar IZO en/of ZAT

Vakoverstijgend De 2e en de 3e lijn ZAT waarnemen realiseren begrijpen Extern: SWV Jeugdzorg intern zorgteam docentbegeleiding groepbespreking kernteam begrijpen waarnemen plannen realiseren 1) Groeps- overzicht 2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben 3) Benoemen onderwijs- behoeften 5) Opstellen groepsplan 6) Uitvoeren en evalueren groepsplan IHP leerlingen ouders docent 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijs- behoeften leerlingbegeleiding Vakoverstijgend De 2e en de 3e lijn Koppeling met SWV Basiskwaliteit basisondersteuning Extra ondersteuning: breedte- dieptezorg

Agenda intern zorgoverleg (IZO) Analyse hulpvraag leerling Analyse begeleidingsvraag van mentor/docenten OPP en specifieke onderwijsbehoeften leerling Hoe tegemoet komen aan ontwikkelingsperspectief en onderwijsbehoeften? Begeleiding leerling? Begeleiding mentor/docenten? Afstemming met ouders en met leerling Aanmelden bij ZAT? Wanneer evalueren?

Zes vuistregels voor effectieve bespreking Zorg voor een goede voorbereiding. De bespreking valt of staat met een goede voorbereiding! Maak de bespreking handelingsgericht. Stel de juiste startvraag. Zorg ervoor dat mentor en docenten eigenaar blijven van het ‘probleem’ en de gekozen oplossingen Zoek pas een oplossing als de hulpvraag van de leerling en de begeleidingsvraag van de docenten grondig onderzocht zijn. Onderzoek of de handelingsadviezen haalbaar en uitvoerbaar zijn. Evalueer systematisch of de doelen bereikt zijn en de maatregelen gewerkt hebben Conferentie Oogst 4, 11 april 2012, Ede

HGW en OGW OGW: bewust, systematisch en cyclisch werken aan het verhogen van de opbrengsten HGW: is een passende methodiek en breder van aanpak Leeropbrengsten: leerresultaten, sociaal emotionele resultaten, tevredenheid ouders en leerlingen

Succeservaringen Meer voldoening en andere manier van kijken Gesproken over leerlingen en onderwijs Er wordt cyclisch gewerkt Beter omgaan met verschillen: lees differentiëren Ontstaat een leerklimaat Leerresultaten verbeteren Veilige werksfeer Docenten kijken kritischer naar zichzelf In gesprek MET de leerling Verschillen worden gezien en de wens er aan tegemoet willen komen

Maar Neem de tijd Niet alles in 1 x Maak kleine stappen Werk consequent en planmatig Zorg voor succeservaring Sluit aan op de vraag van het team LEER van elkaar Veel gebeurt al….

School maakt eigen keuzes In welke frequentie wordt de cyclus HGW per schooljaar uitgevoerd? Vakoverstijgend en/of vakspecifiek? Prioriteit en haalbaarheid? Waar beginnen we in de cyclus HGW?

Discussie Ga in gesprek met je buurman/buurvrouw. Welke kansen zie ik voor mijn school met HGW? Wat betekent dit voor mijn rol als zorgcoördinator? Wat ga ik er morgen mee doen?

Rol ‘zorgfunctionarissen’ in school Passend onderwijs gebeurt in de klas Accent verschuift: van leerlingbegeleiding naar docentbegeleiding

Praktijkvoorbeeld: Onderwijsservicecentrum (OSC) Mentor en docenten staan centraal: cyclus HGW Wat zijn hun ondersteuningsvragen? OSC van school (psychologen en orthopedagogen) Consultatie en coaching van mentoren en docenten Conferentie Oogst 4, 11 april 2012, Ede

Taken zorgcoördinator HGW initiëren en stimuleren (samen met management) Verbinden van de eerste, tweede en derde lijn Voorbereiden en leiden IZO en ZAT Leiding geven aan omslag van leerlingbegeleiding naar docentbegeleiding (zorgteam) Afstemming met externe partners SWV en (jeugd)zorg Monitoren kwaliteit stappen uit onderwijszorgroute

Producten KPC Groep Handreiking mentoren en docenten Draaiboek invoering onderwijszorgroutes Onderzoeksrapportage www.onderwijszorgroutesvo.nl

Vragen of meer informatie a.clijsen@kpcgroep.nl w.schafrat@kpcgroep.nl www.onderwijszorgroutesvo.nl