Hoofdstuk 5: Eigenheden en eigen accenten van elk evangelie

Examen 2 open vragen, op basis van de leerdoelen (./20) Bv.: Verklaar elke term in de uitdrukking ‘Het Evangelie volgens Johannes’ Bv.: Leg uit ‘Zonder Pasen geen evangeliën’ 5 korte vragen, op basis van de leerdoelen (./5) Bv. Ten tijde van Jezus’ openbaar optreden was … tetrarch van Galilea. Bv. De hogepriesters waren pro/contra de Romeinen. Bv. Wat gebeurt er in Mc 1,23-26? Mondeling: 20 minuten voorbereidingstijd 20 minuten examentijd Schriftelijk: 1 uur 30 minuten examentijd

Marcus’ portret van Jezus Jezus maakt de nabijheid van het Rijk Gods tastbaar in zijn machtige daden Jezus is de Christus, Zoon van God: Gods lijdende dienaar (geen triomfalistische messias, cfr. messiasgeheim) Een zeer menselijke Jezus: Mt en Lc corrigeren te menselijke trekjes van Marciaanse Jezusbeeld

Mt en Lc corrigeren het te menselijke Jezusbeeld van Mc 2 Een melaatse kwam naar Hem toe en smeekte Hem op zijn knieën: “Als Gij wilt Heer, kunt Gij mij reinigen.” 3 Jezus stak de hand uit, raakte hem aan en zei: “Ik wil, word rein.” 40 Er kwam eens een melaatse bij Hem die op zijn knieën viel en Hem smeekte: 'Als Gij wilt, kunt Gij mij reinigen.' 41 Door medelijden bewogen stak Hij de hand uit en raakte hem aan en sprak tot hem: 'Ik wil, word rein.' 12 […] trof Hij een man aan die overdekt was met melaatsheid. Toen deze Jezus zag, wierp hij zich ter aarde neer en smeekte Hem: 'Heer, als Gij wilt, kunt Gij mij reinigen.' 13 Hij stak de hand uit, raakte hem aan en sprak:

2. Het Evangelie volgens Matteüs

Mt: Auteur, bestemmelingen, plaats, datum Kenner van Grieks, Aramees en Hebreeuws Jood die veel belang hecht aan de joodse traditie Bestemmelingen Jood-christenen Blijvende geldigheid van de joodse traditie joodse gebruiken worden niet verklaard Op gespannen voet met officiële jodendom Plaats: Antiochië in Syrië? Datum: rond 80

Mt: Eigenheden narratief kader Geboorteverhalen (Mt 1-2) Vijf redevoeringen Bergrede (Mt 5-7) Zendingsrede (Mt 10) Parabelrede (Mt 13) Kerkelijke rede (Mt 18) Eindtijdelijke rede (Mt 24-25) + zesde rede: tegen de Schriftgeleerden en Farizeeën (Mt 23) Verhalen over lege graf en verrijzenisverschijningen (Mt 28)

Mt: Eigenheden verhaalstijl Veel woorden van Jezus: uitspraken, raadgevingen, redevoeringen Veel ethische accenten: ‘vrucht voortbrengen’ Rechtvaardigheids-terminologie Strenge straffen voor ‘onwilligen’ Sterk geworteld in de Joodse traditie ‘Rijk der Hemelen’ Jezus vervult de Schriften Jezus geeft onderricht en twist over de Wet

Mt: gespannen combinatie van zowel joodse, anti-joodse als universalistische passages Zeer joodse passages → Jezus vervult de Schriften Passages die scherp zijn tegen de joodse overheden: → weerspiegeling van het conflict tussen de matteaanse gemeente en de joodse volksgenoten die Jezus afwezen Passages met universalistische tendensen: → de joods-christelijke gemeente van Mt telde ook gelovigen van heidense afkomst → weerspiegeling van de groeiende overtuiging dat het Evangelie wereldwijd verkondigd moet worden

Mt: Ecclesiologie, over hoe ‘kerk’ zijn Mt gebruikt als enige evangelie de term ‘kerk’ (ekklèsia): Mt 16,18-19: ‘Jij bent Petrus, de rots waarop ik mijn kerk zal bouwen’ SgMt over Petrus: ter ondersteuning van Petrus’ rol in de geloofsgemeenschap Mt 18 (kerkelijke rede): onderricht over waarden en kwaliteiten die cruciaal zijn om ‘kerk’-gemeenschap te zijn

Matteus’ portret van Jezus Jezus de Christus: Jezus vervult de Schriften Jezus, leraar en meester: Vijf (zes) redevoeringen; veel ethische klemtonen Twistgesprekken over de Tora Door anderen aangesproken als ‘meester’ Jezus de Heer: Jezus is levend nabij Correcties van te menselijke presentatie door Mc

3. Het Evangelie volgens Lucas

Lc: Auteur, bestemmelingen, plaats, datum Schreef ook het boek de Handelingen der Apostelen Gecultiveerde, hellenistische christen (al dan niet met joodse roots) Zeer vertrouwd met Septuaginta Kende Paulus niet Bestemmelingen Niet-joden Van buiten Palestina (Romeins-hellenistische ‘aanpassingen’) Plaats: buiten Palestina (Achaia, Macedonië, …?) Datum: tussen 80 à 90

Lc: Eigenheden narratief kader Kindheidsverhalen (Lc 1-2) Reisverhaal: Jezus op weg naar Jeruzalem (Lc 9,51- 19,27) Verhalen over verschijningen van de verrezen Heer (o.a. Emmaüs) en zijn Hemelvaart (Lc 24) Lucaans Sondergut

Het tweeluik Lucas-Handelingen Lucas’ visie op de heilsgeschiedenis: 1) geschiedenis van het volk Israël → de Wet en de Profeten 2) geschiedenis van Jezus → zijn evangelie 3) voortdurende geschiedenis van de Kerk → zijn boek ‘Handelingen der Apostelen’

Lc: Eigenheden Verhaalstijl Vlotte ‘geschiedschrijving’: Imitatie van de Septuaginta In de stijl van de hellenistische en Romeinse geschiedschrijvers Gesitueerd in de wereldgeschiedenis Opgelet: niet meer historisch betrouwbaar dan de andere evangeliën!

Lc: Grote openheid voor heidenen en Samaritanen, bijvoorbeeld Bv. Nunc dimittis, Lc 2,29-32: 29 'Uw dienaar laat gij, Heer, nu naar uw woord in vrede gaan: 30 mijn ogen hebben thans uw Heil aanschouwd, 31 dat Gij voor alle volken hebt bereid; 32 een licht dat voor de heidenen straalt, een glorie voor uw volk Israël.'

Lc: Grote openheid voor heidenen en Samaritanen, bijvoorbeeld Mt 3,3 Mc 1,3 Lc 3,4-6 Een stem van iemand die roept in de woestijn: Bereidt de weg van de Heer, maakt zijn paden recht. Een stem van iemand die roept in de woestijn: Bereidt de weg van de Heer, maakt zijn paden recht, […] Een stem van iemand die roept in de woestijn: Bereidt de weg van de Heer, maakt zijn paden recht. 5 Elk dal moet gevuld, elke berg of heuvel geslecht worden; de kronkelpaden moeten recht, de ruwe wegen effen worden. 6 En heel de mensheid zal Gods redding zien.

Lc: Grote openheid voor heidenen en Samaritanen Openheid voor heidenen wordt doorgetrokken in Handelingen der apostelen: Hnd 3-7: mislukte zending naar de joden Hnd 8-9: overgang naar zending tot de heidenen Hnd 13-28: zending naar de heidenen met officiële bekrachtiging op ‘apostelconcilie’ (Hnd 15) Openheid voor Samaritanen: parabel van barmhartige Samaritaan en genezing van de tien melaatsen → SgLc!

Lc: Jezus predikt barmhartigheid voor armen en zondaars Jezus predikt barmhartigheid voor de zondaars bv. Lc 15: geen goedkope genade maar nadruk op inkeer Jezus predikt barmhartigheid voor de armen Jezus waarschuwt voor rijkdom en veroordeelt hebzucht Jezus volgen door alles achter te laten

De Heilige Geest in Lc Gods scheppende, herscheppende, drijvende kracht Aan velen geschonken, bij uitstek aan Jezus

Lucas’ portret van Jezus Barmhartige, open Jezus Omkering van de verhoudingen Vergeving van zonden Openheid voor allen Biddende Jezus Eerbiedwaardige Jezus, de Heer

Voorbereiding voor 21 april 2018 Leren lezen in de evangeliën aan de hand van Joh 13,1-20