Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFo P 2

Medicolegale aspecten InFoP 2 -module 5

Situering  Wet van 18 juni 1850: behandeling van geesteszieken  Collocatie: vervangen door : wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke  Goederenbeheer: vervangen door : wet van 18 juli 1991 betreffende de bescherming van de goederen

Gedwongen opname = in observatiestelling Wet van 26 juni 1990 op de bescherming van de persoon van de geesteszieke

dwangbehandeling  Elke interventie- zij het van fysieke, psychologische of sociale aard- met een therapeutisch doel toegepast op een persoon met een psychiatrische stoornis die ofwel in staat is zijn/haar toestemming voor de behandeling te geven en deze niet geeft, ofwel niet in staat is toe te stemmen en de behandeling weigert

Bescherming van de persoon van de geesteszieke

Gedwongen opname  3 criteria:  Aanwezigheid van een geestesziekte  Gevaar voor zichzelf of voor derden  Geen alternatief (weigering van zorgen op vrijwillige basis)

Procedure  Gedwongen opname via:  Gewone procedure  Spoedprocedure  Verder Verblijf en nazorg  Opname in een gezin

Gedwongen opname  Gewone/niet-urgente procedure  Omstandig medisch verslag  Verzoekschrift indienen  Zitting bij vrederechter

Omstandig medisch verslag Onderzoek: ten hoogste 15 dagen (reëel) Beschrijving probleem (gezondheidstoestand en symptomen) en gevaar Niet: arts is bloed- of aanverwant zieke of verzoeker Niet: arts is verbonden aan psychiatrische dienst waar patiënt op dat ogenblik verblijft Onder gesloten omslag

GENEESKUNDIG VERSLAG Wet van 26 juni 1990 betreffende de persoon van de geesteszieke Ondergetekende, dr wonende verklaart te hebben onderzocht op de genaamde geboorteplaats en -datum woonplaats verblijfplaats Ondergetekende stelt vast dat de onderzochte zijn/haar gezondheidstoestand en veiligheid ernstig in gevaar brengt en/of dat hij/zij een ernstige bedreiging vormt voor andermans leven of integriteit, gezien de volgende ziektesymptomen: Ondergetekende besluit hieruit dat betrokkene lijdt aan geestesziekte. Ondergetekende verklaart dat ten aanzien van onderzochte, bij gebreke aan enige andere ge­schikte behandeling, beschermingsmaatregelen moeten getroffen worden conform de wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke. Deze maatregelen dienen bij hoogdringendheid genomen te worden aangezien (1) Plaats en datum: Handtekening en stempel Dit verslag mag niet opgesteld worden door een arts die bloed- of aanverwante is van de zieke, of die op een of andere wijze verbonden is aan de psychiatrische dienst waar de zieke zich bevindt (1)alleen in te vullen in geval van hoogdringendheid

verzoekschrift  Iedere belanghebbende kan dit indienen  In de verblijfplaats van de betrokkene

VERZOEKSCHRIFT Rechtspleging inzake de bescherming van de persoon van de geesteszieke (wet van 26 juni 1990) Aan de vrederechter van Geeft met eerbied te kennen: Naam: Voornaam: Beroep: Woonplaats: (hierna genoemd de verzoekende partij) dat verzoekende partij overeenkomstig art van de wet van 25 juni 1990 de opneming ter observatie in een instelling/gezin beoogt van: Naam: Voornaam: Geboorteplaats en -datum: Woonplaats: Verblijfplaats: Hebbende als wettelijk vertegenwoordiger: (hierna genoemd de zieke) Graad van verwantschap of aard van betrekkingen tussen de zieke en de verzoekende partij: Het verzoek wordt gedaan op grond van volgende motieven: de zieke - brengt zijn gezondheid en veiligheid ernstig in gevaar: vormt een ernstige bedreiging voor andermans leven of integriteit: Dit blijkt uit het hierbijgevoegd omstandig geneeskundig verslag van dr gedateerd Plaats en datum: Handtekening

Zitting vrederechter Verwittiging via aangetekend schrijven over dag, plaats en aanwezigen aan betrokkene Aanduiding advocaat Uitnodiging om vertrouwenspersoon aan te stellen (ontvangt kopie van alle documenten en beslissingen) Openbare zitting Alle aanwezige betrokken partijen worden gehoord Beslissing of al dan niet gedwongen opname en aanstelling van een ziekenhuis

Gewone procedure Aanvraag Ontvankelijke aanvraag (binnen 24 u) Vrederechter Niet ontvankelijke aanvraag Procedure stopt Weigering Procedure stopt Door iedere betrokkene met medisch verslag Zitting en uitspraak (binnen 10 dagen) Aanstellen advocaat Indien nodig aanstellen psychiater Planning zitting

Gewone procedure Opname ter observatie Uitspraak voor dag 40 Na 25 d uitgebreid verslag verantwoordelijke psychiater Bezoek van de vrederechter 40 d observatie Verwittiging aan alle betrokkenen Verlenging voor max 2 jaar Zitting en uitspraak (binnen 10 dagen) Procedure stopt

Gedwongen opname Spoedprocedure  Hoogdringendheid  Procureur des Konings : plaatsing – geneeskundig verslag – verzoekschrift vrederechter  Vrederechter : gewone procedure

Omstandig medisch verslag  Idem normale procedure, maar uitgevoerd in urgentie en gefaxt naar procureur des konings  Onderzoek op vraag van procureur des konings, of indien noodzaak opgemerkt wordt op spoedgevallendienst

verzoekschrift  Wordt door de procureur des konings neergelegd op vredegerecht van het ziekenhuis waar patiënt in urgentie opgenomen is (binnen de 24 uur na opname)

Zitting vrederechter  Heeft plaats in het ziekenhuis waar patiënt verblijft  Binnen de 10 dagen na indiening verzoekschrift  Verder idem normale procedure  In geval van bevestiging gedwongen opname: reeds in ziekenhuis doorgebrachte tijd telt mee in 40 dagen

Spoedprocedure Procureur Onmiddellijke opname Binnen 24 u start Gewone procedure Ambtshalve met uitgebreid medisch verslag Op vraag met uitgebreid medisch verslag

Gedwongen opname Maximum duurtijd = 40 dagen Kan op elk moment door het behandelend team worden opgeheven Doel: bescherming, stellen diagnose en instellen behandelingsplan Behandelend team beslist al dan niet een verlenging van de gedwongen opname aan te vragen aan de vrederechter (voor dag 25)

Gedwongen opname  Na de initiële 40 dagen:  Mogelijkheid tot verlengen van de maatregel met maximaal 2 jaren, tijdens de welke de betrokkene kan  Opgenomen blijven in een residentiële setting (psychiatrisch ziekenhuis, therapeutische gemeenschap, PVT, …)  In familieverband leven  In beschut wonen leven  Autonoom leven

Verlengd verblijf  Maximale duurtijd van 2 jaar  Onbeperkt herhaalbaar  Mogelijkheden tijdens periode van verlengd verblijf:  Opheffing  overplaatsing  Doel:  Organisatie nazorg

Nazorg  = elk verblijf gedurende de periode van verlengd verblijf, die zich afspeelt buiten opname in het verantwoordelijke ziekenhuis  Maximale duurtijd = 1 jaar, ingebed in de periode van verlengd verblijf

nazorg  Voorwaarden:  Verblijfplaats  Behandeling  Maatschappelijke begeleiding  Andere: dagactiviteiten, …  Te bepalen samen met betrokkene  Niet-respecteren van de voorwaarden van het nazorg-contract, kan leiden tot verplichte heropname in het verantwoordelijke ziekenhuis

Gedwongen opname in een gezin  Procedure: idem niet-urgente procedure gedwongen opname  Elke adequate omgeving kan beschouwd worden als ‘gezin’: (psychiatrisch) ziekenhuis, PVT, RVT, eigen gezin, plaatsvervangend gezin  Een arts en een betrokkene worden als verantwoordelijken aangesteld door de vrederechter

Bescherming van de goederen

Wet van 18 juli 1991 betreffende de bescherming van de goederen van personen die wegens hun lichamelijke- of geestestoestand geheel of gedeeltelijk onbekwaam zijn die te beheren

Toepassing  Meerderjarig  Gezondheidstoestand laat niet toe goederen zelfstandig te beheren  Niet beperkt tot psychiatrische patiënten  ≠ (dwang)opname

Procedure  Geneeskundig omstandig verslag  Verzoekschrift  Vrederechter  Voorlopige bewindvoerder

Geneeskundig omstandig verslag  15 dagen geldig na het medisch onderzoek  Beschrijving gezondheidstoestand  Geen bloed- of aanverwant van betrokkene of degene die het verzoekschrift indient  Geen arts die verbonden is aan de instelling waar de betrokkene verblijft

verzoekschrift  Indienen bij vrederechter van kanton waar patiënt effectief verblijft door  Iedere belanghebbende  Procureur des konings  Betrokkene zelf

Verzoekschrift voorbeeld

Vrederechter  Neemt inlichtingen  Kan eventueel een geneesheer-expert aanstellen  Oproeping raadkamer:  Betrokkene  Echtgenoot  Advocaat (niet verplicht)  Anderen  Indien gerechtvaardigd: aanstellen voorlopige bewindvoerder

Voorlopige bewindvoerder  Kunnen aangesteld worden: advocaat, partner – naast familielid – vertrouwenspersoon  Niet: persoon van instelling  Rekenschap: betrokkene – vrederechter – jaarlijks tot einde mandaat  Informatie  Publicatie: Belgisch Staatsblad – burgemeester  Maatregel kan opgeheven worden mits medisch verslag van een arts die de maatregel niet gerechtvaardigd vindt

Voorlopige bewindvoerder: bevoegdheden  Goederen beheren als een ‘goed huisvader’  Mogelijkheid tot bijstand  Zoals bepaald door vrederechter (bv volledig versus gedeeltelijk)  Voor sommige beslissingen: machtiging vrederechter noodzakelijk

Voorlopige bewindvoerder: vergoeding  Maximum 3% inkomsten (dus niet van het reeds bestaande kapitaal)  Kosten voor specifieke interventies

Cijfergegevens Vlaanderen

5x meer GO van 1991 tot 2003 (stijging van 400%)

Tussen 2001 en 2003 stijging van 21%.

Top 3 van diagnoses bij gedwongen opname, goed voor 78%. 1 op 3 mensen met schizofrenie ten minste 1 GO.

Cumulatieve frequenties. Bij een tal mensen blijft de gedwongen maatregel langdurig aangehouden (22%). 44% stopt na de observatie van 40 dagen.

Cijfergegevens Vlaanderen  Spoedprocedure 81%  1995 – % meerdere keren GO, goed voor 37% van alle GO (Oost Vlaanderen)  Verhouding 1 vrouw op 2 mannen  9% van alle opnames in 2003 ( %)  Stijging in alle provincies (21% op 3 jaar)  0,39 per inwoners

Plaats van familie in gedwongen opname

Gedwongen opname:Wanneer? Voorbeelden 1:  Is verbaal of fysiek agressief  Uit zelfmoordgedachten  Stelt zelfdestructief gedrag  Is vernietigend naar voorwerpen toe  Stalkt anderen aan telefoon ondanks klachten  Gaat ronddolen

Gedwongen opname: wanneer? Voorbeelden 2:  Spreekt niet meer en isoleert zich  Hoort stemmen die tegen hem zeggen wat hij moet doen  Stelt zonder opzet gevaarlijk gedrag: brand stichten, kabels knippen  Kan op dit moment niet meer adequaat zorgen voor de kinderen  … kortom: elk gedrag dat een gevaar inhoudt voor betrokkene zelf of derden, zowel fysiek als wat betreft zijn integriteit

Als u familielid gedwongen werd opgenomen  Moet dit niet het einde van de relatie betekenen, misschien kans op sterkere band  Geen permanente schending van autonomie  Indien uw familielid zich verraden voelt  Ga op bezoek  zoek een moment om over het thema te spreken  “Ik voelde dat ik dit moest doen,”  Benadruk dat uw waarden u verplichten te doen wat u deed  Geen schuld aan anderen geven  Geen vergiffenis verwachten

De rol van de familie  De beste medicijn tegen dwang is partnerschap op te bouwen  Probeer een goede samenwerking met uw familielid uit te bouwen

Dwangbehandeling  Doel autonomie te herstellen  Gerechtvaardigd als patiënt door zijn stoornis niet in staat is in te stemmen  Niet meer vrijheid maar meer verantwoordelijkheid voor de psychiater  Behandeling laten geschieden alsof de patiënt in staat was zijn toestemming te geven  Inspanningen doen om patiënt te informeren en overtuigen

Dwangbehandeling  Respect voor levensomstandigheden Ook nastreven naar toestemming Geen infantiliserende houding  Plicht terughoudend te zijn  Enkel behandelingen toegestaan van de ziekte die rechtstreekse aanleiding was tot opname  Niet voor andere pathologieën  Behandelingen beperken in de tijd  Beperken tot therapieën die als doeltreffend beschouwd worden

Dwangbehandeling Wenselijk?  Nooit…………….

Dwangbehandeling aanvaardbaar?  Aanvaardbare dwang is de minimale dwang die nodig is om de noodzakelijke geachte behandeling te starten en voort te zetten. Bovendien is er geen behandeling of alternatieve maatregel voor de gedwongen behandeling voorhanden die hetzelfde doel kan bereiken en waarmee de patiënt instemt.

InfoP 2 –module 5 Vragen?