Ontmoeting met gemeenten Thema: kinderbescherming 9 april 2014, Gelderland, locatie Arnhem Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Programma uur Introductie teams jeugd en het werkproces Wettelijk basis bevoegdheid gemeente en gronden kinderbescherming Casus I: een eerste verzoek tot ondertoezichtstelling: de zitting. Pauze Casus II: kindermishandeling Casus III: het jonge kind De gesloten jeugdzorg Einde: uur Middagvoorzitter: mr. G.W. Brands-Bottema, en m.m.v. M. Lookman, Raad voor de Kinderbescherming en teamleden jeugd te Arnhem Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Welke jeugdzaken? Civielrechtelijke zaken: kinderbescherming; gezag/omgang, adoptie; ontheffing van het ouderlijk gezag Bestuursrechtelijke zaken: toetsen geïndiceerde jeugdzorg; huiselijk geweld Strafrechtelijke zaken: jeugdstrafrecht; leerplichtzaken Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

De rechtbank Gelderland heeft een traditie op het terrein van het jeugdrecht! Als eerste in Nederland heeft het team jeugd van de toenmalige rechtbank Arnhem gekozen voor een team dat alle zaken betreffende jeugd behandelde. Dit vormde een basis voor de later ontwikkelde integrale aanpak van jeugdzaken: de combizitting. Het team jeugdrecht te Arnhem en het team familie en jeugdrecht te Zutphen behandelen de jeugdzaken van het gehele arrondissement. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Medewerkers: team Jeugd Arnhem team Familie & Jeugd Zutphen Arnhem: 11 kinderrechters 13 secretarissen 11 griffiemedewerkers Zutphen: 11 kinderrechters 18 secretarissen 10 griffiemedewerkers Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming Naast andere familie en jeugdzaken zijn in 2013 door deze rechtbank 4900 OTS zaken behandeld

Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Samenstelling van het team jeugdrecht in Arnhem en het team familie en jeugdrecht in Zutphen De griffie met vele administratieve medewerkers Afhandelen van de dagelijkse bergen post en verzoekschriften Inboeken van zaken, versturen van oproepbrieven, opzetten van conceptbeschikkingen, het verzenden van de beschikkingen naar alle belanghebbenden het eerste aanspreekpunt voor justitiabelen, gezinsvoogden en advocaten Terugkoppelen van onvolledige verzoekschriften Het afhandelen van verzoeken om uitstel Toelichting door mevr. D. Slinkman Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Aandachtspunten vanuit de griffie Tijdige indiening van verzoeken Complete verzoeken, zie procesreglement Wie kan gebeld/g d worden: contactpersoon vermelden in verzoekschrift Flexibele opstelling bij plannen spoedzaken Als een zaak wordt overgedragen naar een andere gemeente tijdens een lopende procedure: doorgeven aan griffie Suggestie: evaluatiemoment en/of apart adres voor procedurele punten m.b.t. het werkproces? Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Samenstelling van het team jeugdrecht in Arnhem en het team familie en jeugdrecht in Zutphen (senior)secretarissen: De voorbereiding van de zaak Check van formele punten Het completeren van het dossier Aanwezigheid als griffier op de zitting en het opmaken van het proces-verbaal Het raadkameren over de beslissing Het schrijven van de conceptbeschikking Toelichting door mevr. A. Rozema Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Samenstelling van het team jeugdrecht in Arnhem en het team familie en jeugdrecht in Zutphen Kinderrechter = specialisatie en niet zonder reden: kinderrechters dienen te beschikken over kennis van (jeugd)psychologie en pedagogiek en van de sociale kaart. Ook dienen zij getraind te zijn in relevante vaardigheden, zoals het horen van kinderen Het werk vergt doet een beroep op sociale en communicatieve vaardigheden en vraagt inlevingsvermogen, maar ook neutraliteit Daarnaast is ervaring vereist in het strafrecht en familierecht Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

De grote hoeveelheid zaken en het grote belang vragen een optimaal werkproces Communicatie met ketenpartners draagt bij aan een beter resultaat! Inzicht geven in het waarom van procedureregels Uitleg geven over de reden van een tijdige en complete aanlevering van verzoekschriften Signaleren van knelpunten Verwachtingen managen: geen juridische vraagbaak Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Transitie en transformatie: een nieuwe start met vele uitdagingen! Artikel 2.3 Jeugdwet: taak van de gemeente 1. Indien naar het oordeel van het college een jeugdige of een ouder jeugdhulp nodig heeft in verband met opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen en voor zover de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen ontoereikend zijn, treft het college ten behoeve van de jeugdige die zijn woonplaats heeft binnen zijn gemeente, voorzieningen op het gebied van jeugdhulp en waarborgt het college een deskundige toeleiding naar, advisering over, bepaling van en het inzetten van de aangewezen voorziening, waardoor de jeugdige in staat wordt gesteld: a. gezond en veilig op te groeien; b. te groeien naar zelfstandigheid, en c. voldoende zelfredzaam te zijn en maatschappelijk te participeren, rekening houdend met zijn leeftijd en ontwikkelingsniveau. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

De gemeente treft voorzieningen Volgens de staatssecretaris eist dit van de gemeenten een integrale beoordeling van de situatie van de jeugdige, om vervolgens de daarbij behorende voorziening te bieden = maatwerk De vervulling van deze opdracht kan door de rechter worden getoetst. Dan gaat het niet alleen om een zorgvuldige besluitvorming, maar kan ook sprake zijn van een volle inhoudelijke toetsing, waarbij alle omstandigheden van het geval worden meegewogen. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Bevoegdheden KR per 1/1/15 Neemt gemotiveerd beslissing over ots plus duur maatregel Neemt beslissing overdracht gezag op specifieke punten bij uithuispl (aanmelden onderwijsinstelling, toestemming medische behandeling, aanvraag verlenen verblijfsvergunning) Op verzoek schriftelijke aanwijzingen toetsen Geeft rechterlijke toets voor het beëindigen van de plaatsing van een mj in een pleeggezin langer dan een jaar Beslist tijdens ots ook over de verdeling ouders zorg- en opvoedingstaken Kan ambtshalve ots aanvullen voor andere kinderen uit het gezin Kan ambtshalve ots uitspreken bij verschil inzicht RvdK – BJZ (GI), RvdK-burgemeester Beslist bij geschillen mbt uitvoering ots en over geschillen BJZ- RvdK bij uitoefening voogdij

Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming De ondertoezichtstelling per 1/1/15 Grond maatregel: indien mj zodanig opgroeit dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd en de zorg noodzakelijk voor het wegnemen van de bedreiging door kind/ouders niet of onvoldoende wordt geaccepteerd en de verwachting gerechtvaardigd is dat de ouders binnen een aanvaardbaar te achten termijn de verantwoordelijk voor verzorging en opvoeding in staat zijn te dragen Kr: noemt concrete bedreigingen en daarop afgestemde duur Op verzoek primair Raad, wil Raad niet dan ook: OM, ouder, pleegouder, wil Raad niet, dan moet Raad op verzoek BJZ (wordt GI = gecertificeerde instelling) oordeel kr vragen geldt ook voor burgemeester Gezagsbeperkende of gezagsbeëindigende maatregel: vraag: kunnen ouders binnen aanvaardbare termijn verantwoordelijkheid opvoeding mj weer dragen?

Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming De ondertoezichtstelling per 1/1/15 Amendement Voordewind: eigen kracht conferentie: ouders in de gelegenheid gesteld eerst een plan op te stellen met familieleden en andere betrokkenen, Jeugdwet: Artikel Bij het uitvoeren van artikel en indien sprake is van vroege signalering van opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen biedt de jeugdhulpaanbieder of de gecertificeerde instelling als eerste de mogelijkheid om, binnen een redelijke termijn, een familiegroepsplan op te stellen.

De gemeente heeft de sleutel van de jeugdhulp in handen De gemeente contracteert met gecertificeerde instellingen die de ondertoezichtstelling gaan uitvoeren. In geval van een ondertoezichtstelling wijst de gecertifi- ceerde instelling binnen vijf dagen een gezinsvoogd aan. De gecertificeerde instelling kan geen andere jeugdhulp aanwijzen dan waarin de gemeente voorziet. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Jeugdwet, M.v.T: artikel 8 EVRM Jeugdigen en ouders moeten voldoende en vanaf het begin betrokken worden bij het besluitvormingsproces. Deze eis omvat de volgende subverplichtingen: a. Het gezin heeft recht op inzage in de (proces)stukken; er mag geen relevant materiaal voor hen worden achtergehouden. b. De ouders moeten op de hoogte worden gebracht van de beslissing en de motivering ervan. Het initiatief tot informatievoorziening dient van het verantwoordelijke openbaar gezag uit te gaan. Onder omstandig- heden moet een onafhankelijk psychologisch onderzoek worden gelast. c. De procedure moet in de mogelijkheid voorzien dat de ouders hun mening en belangen aan de autoriteiten kenbaar maken en dat de autoriteiten hiermee rekening houden. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Maatwerk voor kinderen in de knel: Een voorbeeld: casus I. Rechtbankmedewerkers en een Raadsvertegenwoordiger spelen een casus waarin diverse praktijkdilemma’s naar voren komen. Tevens wordt inzicht gegeven in de gang van zaken op een zitting. Gesprek Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

I. Uithuisplaatsing: de voorziening Criterium: indien dit noodzakelijk is in het belang van de verzorging en opvoeding … Jeugdwet art lid 6: Het college draagt er zorg voor dat de jeugdige in het geval van een uithuisplaatsing, indien redelijkerwijs mogelijk, bij een pleegouder of in een gezinshuis wordt geplaatst, tenzij dit aantoonbaar niet in het belang is van de jeugdige. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

I. Passende jeugdhulp: art. 2.5 en 2.6 Jeugdwet Een kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod … Er wordt voorzien in maatregelen om kindermishandeling te bestrijden … Naast voorzieningen m.b.t. opgroei- en opvoedingsproblemen, ook voorzieningen m.b.t. psychische problemen en stoornissen LVG problematiek geregeld? PDD-NOS, ADHD Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

II. kindermishandeling Kindermishandeling is elke vorm van voor de minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

II. Vormen van kindermishandeling Affectieve verwaarlozing Lichamelijke verwaarlozing Lichamelijke mishandeling Psychische mishandeling Seksueel misbruik Getuige van geweld Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

II. Waarheidsvinding Artikel 3.3 Jeugdwet De Raad voor de kinderbescherming en de gecertificeerde instelling zijn verplicht in rapportages of verzoekschriften de van belang zijnde feiten volledig en naar waarheid aan te voeren. In de fase van de vrijwillige hulpverlening is dossieropbouw van belang en transparantie naar betrokkenen! zie verder de maatschappelijke discussie en de rapportage van de Kinderombudsman ‘Is de zorg gegrond?’ Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

II. Casus waarheidsvinding door de KR 112 Melding, presentatie door mr. W. Bruins Gesprek Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Uithuisplaatsing: rekening houden met Artikel 2.4. lid 3 Jeugdwet: Het college draagt er zorg voor dat bij de uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregelen en van de jeugdreclassering redelijkerwijs rekening wordt gehouden met: – behoeften en persoonskenmerken van de jeugdige en zijn ouders, en – b. de godsdienstige gezindheid, de levensovertuiging en de culturele achtergrond van de jeugdige en zijn ouders. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Het jonge kind: bijdrage R.v.d.K.  Veilige gehechtheid is een belangrijk fundament voor de ontwikkeling van een kind.  Onveilige gehechtheid is een risicofactor voor het ontstaan van diverse vormen van psychopathologie.  Gehechtheid is géén eigenschap van het kind, maar een kenmerk van de relatie die het kind met de primaire verzorger heeft.  De tweede helft van het eerste levensjaar is een sensitieve periode voor hechting. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

III. Het jonge kind  een kind heeft het grootste belang bij stabiele gehechtheidsrelaties; scheidingen moeten zoveel mogelijk vermeden worden.  Hechting ontwikkelt zich bij baby’s vanaf 6 maanden; in de periode daarvoor kan onderzocht worden of ouders in staat zijn tot responsief gedrag.  Een kind na een jarenlange stabiele opvoedingssituatie in een pleeggezin alsnog terugplaatsen, is het aanbrengen van een opzettelijke traumatische scheiding. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

III. Het jonge kind Casus: de pasgeboren baby van ouders met een LVG problematiek. Presentatie mr. W. Bruins Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

De betekenis voor de duur van de uithuisplaatsing Belangrijk: in een korte tijd duidelijkheid verkrijgen over de mogelijkheden van ouders om zelf weer voor hun kind te kunnen gaan zorgen. Wat is daarvoor nodig? Gesprek Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

En wanneer er geen perspectief meer is op terugplaatsing? Dit vraagt allereerst een gedegen onderbouwing Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

De gesloten jeugdzorg: een hoofdstuk apart! Heftige problematiek. Vaak al jarenlang getob Procedurele waarborgen: – minderjarige krijgt advocaat – Verklaring gedragswetenschapper De zaak wordt snel op zitting gepland en er komt snel een uitspraak. Vervolgens is het van belang dat de voorziening onmiddellijk beschikbaar is, i.v.m. weglopen of de noodzaak van bescherming. Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Gesloten jeugdzorg: crisis! Soms komt het voor: ‘s nachts of na uur Dan is de eerste vraag: Waarom nu? Zijn er geen alternatieven? En: … Is er een verklaring van een gedragsweten- schapper? Dus ook: een piketregeling voor gedragswetenschappers Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Het belang van continuïteit van jeugd- hulp: de persoon van de gezinsvoogd Cijfers liegen er niet om: Bij elke wisseling van een gezinsvoogd wordt de duur van de kinderbeschermingsmaatregel met 7 maanden verlengd Bij elke wisseling van een gezinsvoogd neemt de kans op een uithuisplaatsing toe met 32% Is al sprake van een UHP dan duurt deze door de wisseling wel 6 maanden langer Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Het belang van kwaliteit: werken volgens een methode Elke jaar werkervaring met de Deltamethode geeft 3 maanden kortere duur van de kinderbeschermings- maatregel De kans op een UHP wordt gehalveerd als wordt gewerkt met een plan van aanpak volgens de Deltamethode Het opstellen van een plan van aanpak met concrete opvoedingsdoelen geeft een afname van de duur van de OTS met 3 maanden. Het opstellen van concrete opvoedingsdoelen geeft een afname van de duur van de UHP met 14 maanden Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Kinderbescherming vraagt maatwerk Voor ieder kind de juiste ondersteuning Tijdig In het gezin als het even kan of anders in de familie of in de buurt Continuïteit Investeren in kwaliteit = besparen Duidelijkheid over perspectief is van belang, maar vraagt een gedegen onderbouwing Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming

Tenslotte: sterkte met de nieuwe taken! Graag tot de volgende bijeenkomst in Zutphen op 7 mei 2014 Thema: gezag en omgang Themamidddag 9 april 2014: Kinderbescherming