Workshop Integriteit Gemeente Valkenswaard Victor van Lieshout / Berend Snijders 9 oktober 2014

Doelstelling van workshop -Verkennen begrip integriteit -Hoofdlijnen wet- en regelgeving -Oefenen met casuïstiek

Allereerst een stelling “ Een beetje integer bestaat niet” Eens: handen omhoog Oneens: handen omlaag

Rol integriteit Iedereen heeft verschillende rollen en belangen. (Schijn van) belangenverstrengeling is een lastig vraagstuk waarmee eenieder te maken kan krijgen. Dat betekent: Onderkennen Bespreken Alert zijn

Integriteit: Waar hebben we het dan eigenlijk over?  Corruptie  Fraude, diefstal en verduistering  Dubieuze giften of beloften  Belangenverstrengeling  Misbruik en manipulatie van informatie  Misbruik van bevoegdheden  Verspilling en wanprestatie  Omgangsvormen (intimidatie, discriminatie, fatsoensnormen)  Misdragingen in vrije tijd

Wet- en regelgeving - introductie Art. 12 GemeentewetNevenfuncties Art. 13 Gemeentewet Incompatibiliteiten Art. 15 GemeentewetVerboden handelingen Art. 28 GemeentewetNiet deelname aan stemming Art. 2:4 AwbGebod van onpartijdigheid Art. 25 GemeentewetGeheimhouding Art. 2:5 AwbGeheimhouding Wetsvoorstel Art. 170 lid 2 GemeentewetRol Burgemeester als ‘hoeder’ integriteit / adviserende rol CdK

Nevenfuncties en openheid daarover Art. 12 Gemeentewet: de leden van de raad maken openbaar welke andere functies dan het lidmaatschap van de raad zij vervullen. Openbaarmaking gebeurt door terinzagelegging van een opgave van de functies bij de gemeente.

Incompatibiliteiten minister; staatssecretaris; lid van de Raad van State; lid van de Algemene Rekenkamer; Nationale ombudsman; substituut-ombudsman; commissaris van de Koning; gedeputeerde; secretaris van de provincie; griffier van de provincie; burgemeester; wethouder; lid van de rekenkamer; ombudsman; ambtenaar, door of vanwege het gemeentebestuur aangesteld of daaraan ondergeschikt (hier zijn uitzonderingen op) Art. 13 Gemeentewet 1. Een lid van de raad is niet tevens:

Een paar vragen Stel, u heeft een installatiebedrijf naast uw werk als raadslid. Op een dag gaat de verwarming in het gemeentehuis kapot. U wordt gebeld voor de klus. Wat doet u? Stel, uw buurvrouw op leeftijd heeft bezwaar tegen een beslissing van de gemeente. Zij vraagt u om haar te helpen. Wat doet u? Stel, het bestemmingsplan buitengebied staat op de agenda. U woont en werkt in dit buitengebied. Stemt u mee?

Verboden handelingen (1) Artikel 15 Gemeentewet 1.Een lid van de raad mag niet: a.als advocaat of adviseur in geschillen werkzaam zijn ten behoeve van de gemeente of het gemeentebestuur dan wel ten behoeve van de wederpartij van de gemeente of het gemeentebestuur; b.als gemachtigde in geschillen werkzaam zijn ten behoeve van de wederpartij van de gemeente of het gemeentebestuur; c.als vertegenwoordiger of adviseur werkzaam zijn ten behoeve van derden tot het met de gemeente aangaan van: 1e. overeenkomsten als bedoeld in onderdeel d; 2e. overeenkomsten tot het leveren van onroerende zaken aan de gemeente; (…)

Verboden handelingen (2) Artikel 15 Gemeentewet (vervolg) 1. Een lid van de raad mag niet: d. rechtstreeks of middellijk een overeenkomst aangaan betreffende: 1e. het aannemen van werk ten behoeve van de gemeente; 2e. het buiten dienstbetrekking tegen beloning verrichten van werkzaamheden ten behoeve van de gemeente; 3e. het leveren van roerende zaken anders dan om niet aan de gemeente; 4e. het verhuren van roerende zaken aan de gemeente; 5e. het verwerven van betwiste vorderingen ten laste van de gemeente; 6e. het van de gemeente onderhands verwerven van onroerende zaken of beperkte rechten waaraan deze zijn onderworpen; 7e. het onderhands huren of pachten van de gemeente.

Deelname aan besluitvorming (1) Art. 28 Gemeentewet Een lid van de raad neemt niet deel aan de stemming over: a. een aangelegenheid die hem rechtstreeks of middellijk persoonlijk aangaat of waarbij hij als vertegenwoordiger is betrokken; Middellijk: alle ter zake doende intensieve persoonlijke relaties (voorheen bloed- en aanverwanten) Art. 2:4 Awb 1.Het bestuursorgaan vervult zijn taak zonder vooringenomenheid. 2.Het bestuursorgaan waakt ertegen dat tot het bestuursorgaan behorende of daarvoor werkzame personen die een persoonlijk belang bij een besluit hebben, de besluitvorming beïnvloeden.

Jurisprudentie Een inbreuk op het fundamentele recht van raadsleden om deel te nemen aan de beraadslaging en de besluitvorming kan slechts onder uitzonderlijke omstandigheden; De raad heeft als bestuursorgaan een zorgplicht om onzuivere besluitvorming te voorkomen; De beslissing over stemonthouding is voorbehouden aan het individuele raadslid; De raad heeft bij een vermoeden van (de schijn van) belangenverstrengeling geen andere optie dan te waarschuwen dat het te nemen besluit aanvechtbaar zou kunnen zijn. Deelname aan besluitvorming (2)

Advies Wees als raadslid terughoudend met actieve inbreng in het gehele besluitvormingsproces wanneer persoonlijke belangen (mogelijk) geraakt kunnen worden; Indien sprake is van een evident persoonlijk belang dient een raadslid zich van deelname aan de besluitvorming te onthouden; Wees als raadslid open en transparant over belangen en motieven en raadpleeg bij twijfel fractie- of partijgenoten, de griffier of de voorzitter van de raad; Maak twijfels bespreekbaar en bespreek twijfels over de handelwijze met de persoon die het betreft. Gebruik integriteit niet voor politieke spelletjes! Deelname aan besluitvorming (3)

Gemeentelijke bepalingen Gedragscode voor leden van de raad Valkenswaard (2003; 2008) Kernbegrippen integriteit: dienstbaarheid, functionaliteit, onafhankelijkheid, openheid, betrouwbaarheid, zorgvuldigheid. Bepalingen over o.a.: –Belangenverstrengeling; –Omgang met informatie; –Omgang met geschenken/uitnodigingen.

Kernwaarden Dienstbaarheid: algemeen (gemeentelijk) belang Functionaliteit: verband met openbare functie Onafhankelijkheid: geen (schijn van) vermenging met oneigenlijke belangen Openheid: transparantie; afleggen verantwoording Betrouwbaarheid: houden aan afspraken, vertrouwelijkheid Zorgvuldigheid: gelijk en respectvol behandelen

Wat als er geen regels zijn? Het feit dat er voor veel gevallen geen specifieke regels zijn ontslaat u niet van de verantwoordelijkheid integer te handelen. Zoals benoemd staan in de gedragscode waarden opgenomen die als uitgangspunt van handelen dienen te gelden. Het publiek belang dient voorop te staan vanwege de eed die u heeft afgelegd over het vervullen van uw taken als raadslid. Dat kan betekenen dat u in privé benadeeld wordt. Dat hoort erbij. Overleg bij situaties waar belangen elkaar raken of bijna raken met elkaar of met de griffier of burgemeester. Schakel eventueel een externe in.

Grijs gebied Wanneer worden relatiegeschenken steekpenningen? Wanneer wordt assertief opkomen voor eigen belangen belangenverstrengeling? Wanneer wordt informeren lekken? Een leugentje om bestwil? Wanneer wordt zwijgen liegen? Wanneer wordt intiem intimidatie? Wanneer wordt vriendelijk vriendjespolitiek?

Integriteit in duaal stelsel Bestuurders en volksvertegenwoordigers leven meer dan ooit in een glazen huis Pas op voor ‘integritisme’ Maak twijfels op de correcte wijze bespreekbaar

Morele oordeelsvorming

Van Boetzelaerlaan NS Amersfoort T F Dank voor uw aandacht