De vang

Exameneisen Exameneis 21 Exameneis 22 Kan de molen controleren op bedrijfsvaardigheid (voor de prins draaien) en is in staat de gebreken die de molen vertoont te signaleren. Exameneis 22 Kan ten aanzien van geconstateerde gebreken de molen beoordelen op draaivaardigheid en besluiten om wel of niet te draaien.

Exameneisen Exameneis 34 Exameneis 40 Exameneis 49 Kan de vang lichten Weet hoe de vang te lichten en hoe en waarom deze in gelichte toestand gecontroleerd en gezekerd kan worden. Exameneis 40 Kan een molen die lange tijd niet gedraaid heeft inspecteren en controleren op bedrijfsvaardigheid. Exameneis 49 Kan de vang versteken

Exameneis 36 Kan de molen gecontroleerd tot stilstand brengen Weet hoe de vang bedient moet worden Kent de eigenschappen van de molen tijdens het vangen Weet welke voorbereidende maatregelen genomen moeten worden alvorens gevangen kan worden. Weet met welke krachten de constructie belast wordt tijdens het vangen en waarom daarmee rekening moet worden gehouden. Weet het resultaat van het vangen waar te nemen en hoe de vangkracht gedoseerd kan worden.

Vangtypes Blokvang Bandvang Vlaamse vang Hollandse vang of stutvang Hout IJzer

Overzicht vang - van voren Lendestut Vangblokken Maanijzer Klink Sabelijzer Koebouten Rust/rijklamp Vangbalk Voorste hanger

Overzicht vang – van achter

Werking van de vang Zonder rust/lendestut Lendestut aangebracht Rust/rijklamp aangebracht

Stutvang

Stut

Combinatie vang Passiebloem, Zwolle

IJzeren bandvang (I)

Bandvang (II) - tjasker 2 varianten: IJzer op hout Hout op hout

De vangbalk D B C A

Oplegging vangbalk Klink Duim Klos Pen die in een sabelvormige haak valt Geen horizontale beweging (geen vangstok) oplossing = hangereel Duim ‘Duim’ aan achterste hanger Oog/beugel aan vangbalk die eroverheen valt Klos Vangbalk rust op afgeschuinde klos

Oplegging klink vs klos De Klink De Klos

Duim oplegging Duim geleidingsklos Duim links, klink en kneppel rechts

Bediening vang Vangstok Trommel Alle molentypes Vangstok hangt in weer en wind Trommel Hangt beschermd binnen Minder direct vangen

Bediening Binnenvangstok Evenaar Standerdmolen (tegen zijkant) Wipmolen (tegen achterkant) Paltrok Evenaar Alleen op de wipmolen Trekt op twee manieren aan de vangbalk

Bediening

Bediening

Bediening Evenaar links

Trekvang spinnekop

Hoe vang bedienen? Zakken tot je voelt aangrijpen Kijk naar je gevlucht, blijf kijken Niet te stug/niet te langzaam/niet pompen Te snel afremmen, vang aanhouden of iets lichten Bijna stil: vang iets lichten om schokken te voorkomen Brommen = niet schrikken, desnoods iets lichten

Beveiligingen - Tegen achteruitdraaien Pal Setje van 3-4 kammen, vooruitzijde afgeschuind Inlaten bij de staart met gewicht, of losknopen, of Borging in de kap met een haak, Inlaten met touw naar beneden of aan wipstok om los te trekken Kneppel Hefboompje over uiteinde vangbalk Meer druk op vangbalk Eventueel extra vangkracht (niet aanbevolen) Voorkomt (ook) achteruitdraaien

Beveiligingen – Tegen draaien Trekvang Borging van de vangbalk Extra kracht met ‘2e handje’ (trekblok) Helpt (iets) tegen achteruitdraaien Stutten bovenwiel In of tegen kruisarm bovenwiel Minder sterk: onder een kam Lekentouw Voorkomt lichten vang door ‘leken’ - Want voorkomt dat de vangbalk omhoog kan.

De pal

De kneppel

Trekvang – in de kap

Trekvang + pal – bij de staart Los vast

Controlepunten Wipstok Vangbalk Controle vangtouw versleten,of vangketting ingesleten Vangstok op houtrot. Is de ophanging niet ingesleten Controleer ook het binnenvangtouw of binnenvangketting Vangbalk Hangt de vangbalk niet te laag (vastknaaien in de hanger). Als je op de vangbalk gaan zitten moet er wat vering in zitten. Kijk naar de bout van de verbinding sabelijzer vangbalk . Is de bout niet te ver ingesleten Zit de voorste en achterste hangereel met schoor nog vast. Kijk naar het verbindingstuk sabelijzer- sabelstuk op scheuren en slijtage

Controlepunten Kijk de vangblokken na op scheuring en slijtage. Kijk ook eens naar de maanijzers zijn ze nog stevig bevestigd Zijn bij de scharnierende maanijzers de boutverbindingen nog in orde? Controleer hoep om het bovenwiel, is deze niet versleten? Als het ijzer opstroopt kan het bovenwiel in een keer stil staan met mogelijk breken bovenas tot gevolg Stutvang: controleer de stand van de stut, misschien moet er wel een nieuwe, langere stut in.

Verstellen vang Dag met rustig en betrouwbaar weer Wiekenkruis vastzetten Oude situatie markeren (krijtje op sabelijzer) Vangbalk omhoog krikken Bout lostrekken, verder omhoog Sabelijzer gat hoger bereikt, bout terug Testen: waarschijnlijk boven aanlopen Oplossing: vulhoutje op rust

Problemen met de vang ‘Vangen met de staart’ Ruimend om Bezetketting langzaam vieren Bij verpikken extra bezetketting Kan ook met kruiketting Kan ook met roedketting Nooit ‘met staart vangen’ voor een te hard draaiende molen Alleen bij defect aan vang