Effecten loondoorbetaling bij ziekte Lucy Kok Presentatie NISZ Utrecht, 27 November 2014

Sterke financiële prikkels voor werkgevers 1992: premiedifferentiatie ZW 1994: 2/6 weken loondoorbetaling 1998 premiedifferentiatie WAO 1996 eerste ziektejaar loondoorbetaling 2004: tweede ziektejaar loondoorbetaling 2014: Gedifferentieerde premie ZW, WGA-vast ZW en WGA-flex voor grote en middelgrote bedrijven In andere landen maximaal 6 weken lang 100% doorbetaling voor rekening werkgever

Ontwikkeling verzuim 1996-2013 Bron: CBS

Inhoud Verzekeringstheorie Ziekte en arbeidsongeschiktheid in klein bedrijf Ziekte en arbeidsongeschiktheid in groot bedrijf Gevolgen loondoorbetaling/financiële prikkels Optimum?

Verzekeringstheorie Drie manieren om om te gaan met risico’s Sparen Verzekeren Het risico mijden

Verzekeringstheorie Sparen is efficiënt bij risico’s met grote kans en kleine gevolgen Verzekeren is efficiënt bij risico’s met kleine kans en grote gevolgen Het risico mijden kan zowel efficiënt als inefficiënt zijn Efficiënt: meer preventie en re-integratie  lagere kosten arbeid  meer werkgelegenheid Niet efficiënt: meer risicoselectie  minder werkgelegenheid meer afwenteling  meer flexwerk

Verzekeringstheorie Verzekeren neemt prikkel om risico te mijden weg (moreel risico) Sparen neemt prikkel om risico te mijden niet weg Mengvorm: eigen risico

Ziekte en arbeidsongeschiktheid in klein bedrijf Langdurende ziekte en arbeidsongeschiktheid: kleine kans met grote gevolgen  verzekeren efficiënt Nadeel verzekeren: neemt prikkel tot preventie en re-integratie weg Maar: ziekteverzuim al erg laag in klein bedrijf door sterke verstoring bedrijfsproces en sterke sociale controle: grote drempel om te verzuimen Mogelijkheden voor re-integratie gering Voordeel verzekeren: minder risicoselectie en afwenteling

Ziekte en arbeidsongeschiktheid in groot bedrijf Langdurende ziekte en arbeidsongeschiktheid: grote kans met kleine gevolgen  sparen efficiënt Nadeel sparen: vergroot prikkel tot risicoselectie Maar: geen gevolgen voor afwenteling op uitzendwerk omdat werkgevers ook betalen voor verzuim uitzendkrachten Voordeel sparen: meer preventie en re-integratie Kleinere drempel in grote bedrijven om te verzuimen: geen sterke verstoring bedrijfsproces en geen sterke sociale controle  ruimte om verzuim terug te dringen Mogelijkheden voor re-integratie groot

Empirisch effect financiële prikkels Ziekteverzuim en instroom in WAO is gedaald (Lochem en Wijnands 1995, Lindner en Veerman 2003, De Jong en Lindeboom 2004,Koning 2009, Sonsbeek en Gradus 2011) 67 procent van de bedrijven met meer dan 100 werknemers en 16 procent van bedrijven met 1 tot 4 werknemers heeft verzuimbeleid geïntensiveerd. Lochem en Wijnands (1995) In het midden- en kleinbedrijf vond bijna tweederde van de werkgevers het verzuim niet of nauwelijks beïnvloedbaar. Veerman en Besseling (2001) Pemba heeft neerwaarts effect op instroom WAO, behalve bij bedrijven tot 25 werknemers (Koning 2009) Terugdringen verzuim vooral effectief in groot bedrijf

Empirisch effect loondoorbetaling Risicoselectie is toegenomen door financiële prikkels (Jehoel-Gijsbers 2001). In zweden leidt loondoorbetalingsplicht van 2 weken tot risicoselectie (Lindbeck et al. 2006) Risicoselectie sterker bij bedrijven met een hoger ziekteverzuim (Andriessen et al. 1995) Bedrijven maken na invoering 2/6 weken loondoorbetaling meer gebruik van uitzendkrachten en kortlopende arbeidscontracten (Lochem en Wijnands 1995) Kleine bedrijven vinden de risico’s van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid een grote belemmering voor het in dienst nemen van personeel (Langman Economen 2008)  Risicoselectie en afwenteling is toegenomen

Gevolgen loondoorbetaling Zowel in kleine als grote bedrijven hebben financiële prikkels verzuim verminderd en risicoselectie en afwenteling vergroot Bij kleine bedrijven relatief meer risicoselectie en afwenteling en bij grote bedrijven meer preventie en re-integratie Het stukje over eigen risico onder verzuim snap ik niet zo direct vanaf de sheet, moet je goed uitleggen en/of beter toelichten op sheet.

Optimum? Kleine bedrijven: verzekering Verzuimverzekering met klein eigen risico, als % loonsom of omzet WGA verzekering: geen premiedifferentiatie Middengroot: Verzuimverzekering met eigen risico (bv ter hoogte van gemiddelde verzuim) WGA verzekering: enige premiedifferentiatie Grote bedrijven: geen verzekering NB grenzen tussen groot en klein verschillen voor ziekte en arbeidsongeschiktheid

Stellingen Loondoorbetaling in kleinbedrijf heeft perverse prikkels Prikkels werken niet goed omdat aansluiting tussen ziekteperiode en WGA periode ontbreekt