Waarom gaan ze naar de dokter ? HVG Gent CLB GO! Gent

Dokter, een briefje voor ‘t school ? Inleiding Casussen Discussie Denkwijze over ziekte Verdoken spijbelen Vragen

Dokter, een briefje voor ‘t school ?? Inleiding Casussen Discussie Denkwijze over ziekte Verdoken spijbelen Functionele klachten Vragen

Inleiding Rapport ‘t Steunpunt 2013 Spijbelen langzaam dalend Ziekteattesten : – 2,3% Signalen vanuit werkveld over verdoken spijbelen bij medisch attesten (♀>♂, ouder>jonger, BSO>KSO, woensdag) Integrale aanpak

WAT is HET CLB? Centrum voor leerlingenbegeleiding Dienst voor leerlingen, leerkrachten, ouders en directies Multidisciplinair team: artsen, maatschappelijk werkers, pedagogen, psychologen, psychologisch assistenten, verpleegkundigen 4 netten: gemeentelijk en stedelijk onderwijs vrij onderwijs provinciaal onderwijs GO! Onderwijs van de Vlaamse gemeenschap

WAT doet HET CLB? Welbevinden van de leerling staat centraal Actief op 4 domeinen voor de leerling het leren en studeren de schoolloopbaan de preventieve gezondheidszorg de sociaal-emotionele ontwikkeling Begeleiding van het CLB is een recht, geen verplichting Uitzondering: spijbelgedrag medische onderzoeken

WETGEVING Wet op leerplicht 2006: Vlaams spijbelactieplan Informatiecampagnes Betere registratie Stappenplan voor school en CLB Afspraken met lokale organisaties Afspraken medische attesten (dixit-attest, geantedateerd attest, communicatie HA en CLB) => Gezamenlijke zorg voor het kind/de jongere voor opname van leerrecht (ziekte ouders, schoolmoe, hoogbegaafden, tienermoeders, werkende kinderen, tolken, multiprobleem: armoede, misbruik, verslaving, gebrek aan pedagogische vaardigheden, cultuurverschillen…)

Waarom spijbelt men?

Casus 1 Brahim (15jaar) komt met zijn moeder op consult. Moeder heeft suikerziekte en voelt zich al enkele dagen onwel. Brahim is zelf ongerust en komt ook tolken. Op het einde van het consult vraagt hij een ziekte-attest voor hemzelf. Hij wil niet in de problemen komen op school. Wat doet u?

Casussen: Discussie Kind als tolk ethische bezwaren cultuurverschillen Vertrouwensband arts-patiënt Opvoedkundige taak Problemen tolkvoorziening piramide van Maslow. 1e niveau Primaire biologische behoeften eten, drinken, kleding, onderdak 2e niveau Behoefte aan veiligheid  warmte, liefde, stabiliteit, rust 3e niveau Sociale behoefte aanvaard voelen, contact, ergens bij horen 4e niveau Behoefte aan erkenning  gezien en gewaardeerd worden, respect 5e niveau Behoefte tot zelfontplooiing  worden wie je in aanleg al bent, welbevinden Volgens Maslow bestaat er een duidelijke hiërarchie in de behoeften. Pas als de lagere behoeften bevredigd zijn, kunnen de hogere aan bod komen.

Casus 1 WAT DOET U? Attest schrijven (welwillendheidsattest = onwettig) Ouders attest laten schrijven Vooraf goedkeuring vragen aan de directeur

P-code, na goedkeuring directeur Overlijden van aanverwante of inwonende personen Deelname aan culturele / sportieve selectie (max. 10 halve dagen / jaar) Afwezigheden voor topsport (strikte reglementering) Persoonlijke redenen (overlijden buurjongen, onthaalmoeder,…) GEEN toestemming voor vroeger op vakantie te vertrekken of later uit vakantie terug te keren. opm: afwezigheden door toestemming directeur zijn geen recht

Casus 2 Mohamed (14jaar) wil meedoen aan het suikerfeest en vraagt hiervoor een attest voor school. Wat doet u?

R-code, van rechtswege Begrafenis/huwelijk van aanverwanten of inwonenden Bijwonen familieraad Dagvaarding voor de rechtbank Maatregelen in het kader van bijzondere jeugdzorg (opname) Onbereikbaarheid van school door overmacht (staking, sneeuw) Feestdagen verbonden aan de levensbeschouwing van het kind (enkel door grondwet erkende godsdiensten bvb suiker en offerfeest)

Casus 3 Jasper (12 jaar) komt met moeder naar u op donderdag. Hij heeft al enkele dagen hoest. Verder is hij wat moe en futloos. Hij bleef al 3 dagen thuis. Bij onderzoek stel je een verkoudheid vast. Moeder vraagt een attest voor de hele week. Wat doet u?

Casus 3 Attest ma-woe dateren op vrijdag: niet als wettig aanzien geantedateerd attest = medisch attest dat geschreven werd volledig na de ziekteperiode en waarbij de arts de ziekte dus niet zelf heeft kunnen vaststellen Medisch attest vanaf woensdag, dixit attest voorbije dagen? Attest voorbije dagen door ouders (max 4x/j)

Afwezig wegens ziekte Briefje van de ouders (Z-code) volstaat bij afwezigheid tot en met 3 opeenvolgende kalenderdagen (inclusief weekenddagen) max. 4x/jaar voor het secundair onderwijs niet geldig tijdens examens Medisch attest (D-code) verplicht bij afwezigheid van meer dan 3 opeenvolgende kalenderdagen indien ouders al 4x/jaar een ziektebriefje geschreven hebben, is vanaf dag 1 medisch attest nodig voor het secundair onderwijs is tijdens de examens ALTIJD een medisch attest nodig uitzondering bij chronische ziekte Afgeven wanneer terug naar school Week vooraf of onmiddellijk na een vakantie: altijd medisch attest vereist

Ouders of medisch attest? Rode kleur zijn ziektedagen!! Het gaat hier over 3 opeenvolgende kalenderdagen. En doktersattest is pas verplicht vanaf de 4de dag afwezigheid wegens ziekte. Gedurende de week is dit logisch, probleem indien dit zich in een weekend voordoet.

Casus 4 De moeder van Frank (11 jaar) belt u donderdag op omdat Frank ziek is. U kan pas vrijdag een afspraak geven. Vrijdag komt Frank met zijn moeder op consultatie en zegt u dat hij sinds maandag ziek is. U onderzoekt hem en kan geen ziekte vaststellen. Wat doet U ?

Casus 4 Medisch attest ? (welwillendheidattest = onwettig) Dixit-attest ? Patiënt heeft dit jaar al meerdere medische attesten gekregen: Twijfel? Contact met de CLB-arts

DIXIT attest Zijn geen medische attesten Attest gesteund op verklaring van de leerling of ouder vb: Ik was vorige week 3 dagen ziek Ik ben ziek (maar u kan geen ziekte constateren) Nieuwe formulieren goedgekeurd door Orde, Domus Medica, syndicaten en ministerie van Onderwijs gesteund op verklaring van de leerling of ouder Om vertrouwensband te behouden. Informeer de patiënt! Om signaal naar school/CLB te geven: Zorgwekkende situatie!

Casus 5 Zhera (16jaar) heeft vaak migraine. Hiervoor is ze regelmatig 1 dag afwezig van school. Ze komt hiervoor telkens bij u op consultatie. Wat doet u?

Casus 5 Mogelijke oplossingen: U blijft attesteren U neemt contact op met CLB inzake regeling chronische zieken

Casus Moeder komt op consultatie. Ze is ziek en ik schrijf haar twee dagen arbeidsongeschikt. Ze vraagt ook een attest voor haar zoontje, gezien ze hem nu niet naar school kan brengen... (De attesten die ze zelf kan schrijven zijn op)

Attestering toekomst Er is een ingreep gepland Bv. Er is een ingreep gepland Psychosomatische en psychische problematiek Chronische ziekte (nierpatientjes, astma, migraine, …) Neem contact op met de CLB-arts Waar vind je de CLB arts? http://www.ond.vlaanderen.be/clb/arts/ Wachtwoord : Leerling

Casus 6 Liesbeth (12jaar) komt alleen op consult. Ze heeft weer diarree en buikpijn. Ze kan zo niet naar school. Volgens haar dossier is dit de 6 de ziekte-episode dit schooljaar. Via school weet je dat ze ook vaak ongewettigd afwezig is. 0nderzoek toont geen tekenen van ziekte. Wat doet u?

Casus 6 Mogelijke oplossingen U schrijft toch een ziekte attest U schrijft een dixit attest Overleg met CLB

B-code: begeleiding Afwezigheden waarvoor geen geldige reden kan worden aangehaald of die niet geldig zijn geattesteerd (1 B(egeleiding)-code = een halve dag) 1 B code: begeleiding door school 10 B-codes: CLB wordt verplicht betrokken bij begeleiding Begeleidingsdossier 1jaar (17jarige!)=>oorzaak? Aanwezigheid vertrouwenspersoon? Zorgwekkend dossier? 30 B-codes: school verwittigt DMZ (dienst maatschappelijk zorg) politie en AGODI departement onderwijs (ook door CLB)

Vermoeden problematische opvoedingssituatie Stap 1: Info verzamelen om beter zicht op problematiek te krijgen: www.signaallijst.be Stap 2: Overleg met schooldirectie en/of betrokken begeleiders en/of lk Stap 3: Ouders als volwaardige partner betrekken Stap 4: Inschatting al dan niet problematische opvoedingssituatie en hulpverleningsaanbod doen

Vermoeden problematische opvoedingssituatie NIET PROBLEMATISCHE OPVOEDINGSSITUATIE: zelf tips aanreiken om hen te ondersteunen - enkele mogelijke doorverwijzen : Bij verwaarlozing-mishandeling:Inschakelen Vertrouwenscentrum. Bij psycho-emotionele problemen: naar COS, CGGZ, CKG, … Bij psychiatrische problemen naar Outreaching, De Kaap,… Bij financiële problemen naar OCMW, CAW, … … WEL PROBLEMATISCHE OPVOEDINGSSITUATIE : inschakelen CBJ

B-codes: gevolgen Leerling kan statuut van regelmatige leerling verliezen Leerling uit het zesde leerjaar krijgt hierdoor geen getuigschrift basisonderwijs (idem in secundair onderwijs) De school kan de leerling niet meetellen voor de personeelsformatie en de studietoelagen Politie: spijbelcontract, pv (naar parket) Jeugdparket neemt maatregelen Schooltoelage kan ingetrokken worden

B-codes: gevolgen Schooltoelage kan ingetrokken worden Als een kind/leerling twee schooljaren na elkaar 30 halve dagen of meer ongewettigd afwezig (hoger en lager onderwijs) of onvoldoende aanwezig (kleuteronderwijs) is, verliest het de toelage voor het tweede jaar. Als de leerling twee schooljaren na elkaar 30 halve dagen of meer ongewettigd afwezig is, verliest hij/zij de toelage voor het tweede jaar 3Jr: 150 halve dagen/jaar aanwezig 4jr: 185 halve dagen/jaar 5jr : 220 halve dagen/jaar 6 of ouder: max 29 halve dagen ongewettigd

Denkwijze over ziekte Je ziek voelen is iets anders dan ziek zijn. Voel je jezelf ziek bij: buikgriep? verstuikte enkel? verkoudheid? suikerziekte? depressie? Voor welke klacht ga je naar de dokter?

Denkwijze over ziekte disease – illness – sickness Disease = objectief De ziekte Illness = subjectief Het ziektegevoel Sickness Het ziektegedrag (ziek melden, ‘sick-leave, vaak aangeleerd’)

Verdoken spijbelen Wat? 50xZ10xB VALKUILEN Onvoldoende kennis van dossier Gebrek aan vertrouwensband Naïviteit van de huisarts? Verantwoordelijkheidsgevoel van de huisarts? OPLOSSINGEN Vaste huisarts (GMD) Tijd voor exploratie problemen Stappenplan zorg medische attesten (bij twijfelachtige attesten) Betere communicatie met scholen/ CLB (oa. Dixit- attest) = gedeelde zorg om de leerling

VERDOKEN SPIJBELEN samenwerking CLB- HUISARTS Wanneer mag CLB-arts huisarts contacteren? ►Altijd in belang van de leerling Wanneer kan huisarts CLB-arts contacteren? Ikv begeleiding spijbelende lln ►ouders op de hoogte houden, kan ook achteraf

Helpen spijbelen detecteren 6 vragen, 6 antwoorden 1. Wanneer is een jongere ongewettigd afwezig op school? Een jongere is ongewettigd afwezig op school als hij geen medisch attest heeft of een andere geldige reden. (huwelijk of begrafenis van een familielid, deelname aan een familieraad etc.) De school registreert de afwezigheid dan als ‘problematisch’ en volgt de leerling nauwgezet op. Uiterlijk na tien dagen problematische afwezigheid start het Centrum voor Leerlingbegeleiding (CLB) een aangepaste begeleiding.

Helpen spijbelen detecteren 6 vragen, 6 antwoorden 2. Is een medisch attest nodig bij elke afwezigheid wegens ziekte? Nee, ouders mogen vier maal per schooljaar zelf een ziektebriefje schrijven, als hun kind niet langer dan drie op elkaar volgende kalenderdagen ziek is. Als het kind langer dan drie op elkaar volgende kalenderdagen ziek is of als de ouders al vier maal in één schooljaar zelf een ziektebriefje hebben geschreven, moet de school een medisch attest van een arts krijgen.

Helpen spijbelen detecteren 6 vragen, 6 antwoorden 3. En hoe zit dat tijdens de examens? Als een leerling in de lagere school ziek wordt tijdens de examens gelden dezelfde regels als in het antwoord op vraag 2. In het secundair onderwijs geldt een bijkomende regel: een leerling die ziek wordt tijdens de examens in het secundair onderwijs heeft altijd een medisch attest nodig.

Helpen spijbelen detecteren 6 vragen, 6 antwoorden 4. Een leerling vraagt een medisch attest ‘om in orde te zijn voor de school’. Wat doe ik? Tenzij je op dat moment tekenen van ziekte vaststelt, ga je niet in op die vraag. Er zijn immers andere redenen waarom de jongere niet naar school is gegaan: problemen thuis, problemen met een leraar, gebrek aan motivatie... Scholen willen die signalen snel ontdekken. Dat kan pas als artsen geen medische attesten schrijven ‘om in orde te zijn voor de school’.

Helpen spijbelen detecteren 6 vragen, 6 antwoorden 5. Een leerling zegt «Ik ben ziek» maar ik merk er niks van. Schrijf ik een dixit-attest? Een dixit-attest is een attest dat louter op de verklaring van de jongere gebaseerd is en niet op een echte diagnose. De arts heeft zelf geen medische oorzaak voor de afwezigheid kunnen vaststellen. Een dixit-attest is dus geen medisch attest. De scholen registreren de afwezigheid die men hiermee probeert te wettigen als ‘problematisch’. Dit is een signaal voor de school om kind beter op te volgen. Duidelijk aangeven dat het om een dixit-attest gaat.

Helpen spijbelen detecteren 6 vragen, 6 antwoorden 6. Wat als een leerling zegt: «Ik was gisteren ziek»? Schrijf ik een geantedateerd attest? Een geantedateerd attest is een attest dat je schrijft na de ziekteperiode en waarbij je de ziekte niet zelf hebt kunnen vaststellen. Een geantedateerd attest is een ongeldig medisch attest, want antedateren is verboden. Jongeren gebruiken ‘een dagje later naar de dokter gaan’ als dé strategie bij uitstek bij spijbelen.

Helpen spijbelen detecteren 6 vragen, 6 antwoorden Bij vragen, twijfels of als je iets wil melden, aarzel niet om de CLB-arts te contacteren. Die namen kan je vinden via de databank op www.ond.vlaanderen.be/leerplicht/actoren/artsen wachtwoord: Leerling Tip voor praktijkvoering: In dossier van kind naam van de school noteren!

Helpen spijbelen detecteren handige info Doktersbriefje nodig voor de school? Informeer ouders, bestel of download affiches en brochures. (Nederlands, Frans, Engels, Duits, Spaans, Pools, Russisch, Kroatisch, Turks en Arabisch) http://www.tsteunpunt.be/bestanden.php http://www.ond.vlaanderen.be/leerplicht

Casussen uit de praktijk Moeder komt op consultatie. Ze is ziek en ik schrijf haar twee dagen arbeidsongeschikt. Ze vraagt ook een attest voor haar zoontje, gezien ze hem nu niet naar school kan brengen... (De attesten die ze zelf kan schrijven zijn op)

Casussen uit de praktijk Moeder en dochter komen langs op de ochtendconsultatie. Ik stel bij de dochter een zeer lichte verkoudheid zonder koorts vast en zeg dat ze deze namiddag naar school kan gaan en wil haar een afwezigheidsattest schrijven voor de voormiddag. Moeder zegt echter dat de dochter niet meer op school kan geraken, gezien dochter door een schoolbus wordt opgehaald die slechts 1x per dag langskomt. Moeder kan dochter niet zelf naar school brengen, gezien ze geen auto heeft + geen geld voor openbaar vervoer.

Casussen uit de praktijk 19-jarige jongeman heeft erg veel stress voor eerste examen; hij heeft amper geslapen. Hij is eerlijk en vraagt om een briefje zodat hij het examen kan verplaatsen. Ik probeer uit te leggen waarom ik dit liever niet doe en hij gaat akkoord. Na het consult heb ik het gevoel dat ik te streng ben geweest. Betekent dit nu dat de jongeman, indien hij niet deelneemt aan het examen, sowieso deze examenbeurt verliest?

Casussen uit de praktijk Nog enkele vragen; Vangen leerlingen die met een DIXIT-attest afkomen sowieso bot, of hoe wordt daar in scholen op gereageerd? Is het ethisch te verantwoorden om voor leerlingen die het moeilijker hebben op school iets strenger te zijn dan voor diegene die het gemakkelijker hebben? (of is dit irrelevante vraag?) Welke stappen worden gezet als een leerling te vaak afwezig is? Vanaf hoeveel afwezigheden welke stappen?