BSN - Financieel Management Executive 2008 2A 8 april 2009

Vragen Graag ingaan op het onderwerp belonen. Wat zijn de effecten van prestatie beloning binnen het financieel management, wanneer is/zijn prestatiebeloningen haalbaar, etc. Hoe bepaal je bij de verkoop en/of aankoop van een bedrijf van de verkoop/aankoop waarde van een bedrijf is. Hoe ga je daarnaast om met eventuele aandeelhouders (rechten/plichten) Wat houdt IFRS in, waarvoor is het bedoeld en wat zijn de voor en nadelen van een dergelijk instrument binnen een 100% projecten organisatie

Jaarrekening Activa / Bezit (+) Passiva / Financiering (-) Balans Gebouwen Machines Immat Vaste Activa (Goodwill) Grondstoffen Producten Debiteuren Bank Aandelenkapitaal Reserves Voorzieningen Langl.leningen Kortl. leningen Crediteuren Winst afgelopen jr + Toelichtingen Resultaatrekening Kosten (+) Omzet (-) kortere termijn / meer liquide kortere termijn opeisbaar =Winst afgelopen jr

Opzet W&V-rekening Netto Omzet (ofwel incl. korting) -/- kosten van de verkopen = contributie marge -/- verkoop en beheerskosten -/- afschr. vaste activa totale bedrijfskosten -/- afschr. immateriële activa -/- overige kosten = bedrijfsresultaat -/- interest -/- overige baten en lasten = winst voor belastingen -/- belastingen = netto winst

Financiële Verslag van een Onderneming Jaarrekening (Balans, V&W, toelichtingen) (denk aan deelnemingen, waarderingsgrondslagen (going concern), off-balance sheet) Jaarverslag v/h Bestuur, daarin moet: onderzoek en ontwikkeling betekenisvolle zaken na jaareinde toekomstparagraaf Overige gegevens winstbestemming bijzondere statutaire zeggenschapsrechten gebeurtenissen na balansdatum accountantsverklaring

Ratio’s omloopsnelheid van gem. termijn omzet of vermogen (omzet/gem. vermogen) voorraad (omzet/voorraad), crediteuren, debiteuren, etc gem. termijn debiteuren (360/omloopsnelheid), crediteuren, voorraad etc. solvabiliteit (bijv.: debt ratio: vreemd/totaal vermogen activa) liquiditeit (current ratio: vlottende activa / korte schulden, quick- of -ratio is excl. voorraden) maar ook: kort/lang vermogen; cash-flow/investeringen, vlottend bezit/vlottende financiering, rente dekking, hefboom arbeidsproductiviteit…….. Speel/Werk met wat achter de cijfers zit; beoordeel geen ratio’s

Dupont schema _ : x : + + + + + + grondstof verbruik netto omzet lonen en salarissen bedrijfs- resultaat _ = Bruto marge + : Efficiëntie afschrij- vingen kostprijs omzet netto omzet + overige kosten excl. rente ROI x duurzame activa voorraden = Rentabiliteit v/h vermogen netto omzet + producti- viteit + : debiteuren = Omloopsnelheid v/h vermogen totaal vermogen vlottende activa + liquide middelen

Debiteurenpositie deb <30 >30 >60 >120 totaal x OHW . deb n rest totaal €…... x OHW - vanaf ‘leverings’- of factuurmoment - deb’s <5% saldo als één post vermelden - OHW = onderhanden werk (werkkapitaal)

Deponeringsplicht (per 13 mei 2003) (2 jaar achtereen 2 van de 3 voorwaarden) Klein Middel Groot Activa (mln) < 3,65 <14,6 Omzet (mln) <7,3 <29,2 Personeel <50 Plichten Beperkte balans + toelichting Balans, V&W + eenvoudig jaarverslag en acc.verklaring Idem uitgebreid (indien Beursgenoteerd dan IFRS volgen)

Boekhoud principes true / fair / volledig / begrijpelijk / voorzichtig / vergelijkbaar voorzichtingheids/realisatie-beginsel (boek verlies zodra verwacht; winst pas als gerealiseerd (=gefactureerd)) materialiteit : bijv. 5% van balans of 10% van balanspost volledigheid / juistheid (door positieve en negatieve controle) vergelijkbaarheid in tijd en tussen gelijke zaken matching principle - toerekenen aan periode (accrual accounting i.t.t. kasstelsel) kosten/baten ≠ uitgaven/inkomsten continuïteit (of liquidatiewaarden) bestendige gedragslijn (als veranderingen, dan vergelijkende cijfers ook aanpassen) historische kostprijs (i.t.t. vervangingswaarde) - ooit opgeofferde waarde leidt IFRS: meer transparantie en meer marktwaarde

één gulden op de bank tegen 10% Tijdswaarde één gulden op de bank tegen 10% waarde nu van 1,61 inkomsten over 5 jaar Jaar 0 1 2 3 4 5 Euro 1 1,10 1,21 1,33 1,46 1,61 Jaar 0 1 2 3 4 5 Euro 1 1,61

En wat zijn 5 inkomsten nu waard? Jaar 0 1 2 3 4 5 Euro 1 1,10 1,21 1,33 1,46 1,61 ?

- Investeringsanalyse - de financiële paragraaf Base case en de Netto Contante Waarde Verder: risico’s down/up-ward scenario’s (sensitivities: markt, technologie, milieu…) alleen verschillen t.o.v. base case flexibiliteit en robuustheid onderbouwing Niet financiële aspecten zijn de hoofdmoot

Details in de berekening WACC (Weighted Average Cost of Capital) =solv x EV% + (1-solv) x (1-tax%) x VV% IRR en pay-back NCW = Σ ∞ t=0 CFt (1+WACC)t

Interne beïnvloedbaarheid: Flexibel en Robuust Interne beïnvloedbaarheid: uitgaven resultaatafhankelijk inkomsten vervroegen delen van kosten ga slechts korte termijn verplichtingen aan Externe exposure: verzekeringen

Beheersing projecten Kwaliteit werk Doorlooptijd Kritisch pad Functie eisen Budget De bedreigingen Kosten De beperkingen

Voorbeeldrapportage investeringsproject Kosten Verplich-tingen Schatting Eindkstn Som Budget Kost a Kost b Kost c Totaal Work Done

Shareholder Value (SHV) Total Corporate Future Cashflows from Operations Discounted @ Weighted Average Cost of Capital (WACC) Value of Marketable Securities (-) (+) Operating Decisions Drive Financing Market Debt

Verandering in SHV uit Operatie D SHV D Residual Cashflow Beyond Forecast Period (discounted for) (+) D Cashflow during Forecast Period Weighted Average Cost of Capital (WACC) Weighted Cost of Debt Weighted Cost of Equity % financed by Equity cost of Equity cost of Debt % financed by Debt (x) D Sales (x) Future Operating Margin Old Sales (x) D Operating Margin D Income Tax D Depreciation D Capital Expenditures D Working Capital1 (-) D Future Cashflows from Operations Discounted @ WACC

EVA (Economic Value Added) Operationele winst -/- Operationele winst na belastingen, excl rente en gecorrigeerd voor m.n. niet aan de periode toerekenbare kosten vermogens-kosten WACC (van branche) x werkzaam vermogen

EVA2 kern is toerekenen van geëist rendement op EV (lijkt daarin sterk op Residual Income uit ’50) heeft betrekking op één jaar AHW op vele jaren Philips, Siemens, Heijmans en Vendex/KBB gebruiken het voor managementbeloning en maandrapportages

EVA3 ‘gerealiseerde AHW’ i.t.t. gecreëerde AHW genoemd bekende correcties (van beschreven 164 stuks) zijn: uitsnijden van niet operationeel werkzaam vermogen feitelijke vermogenskosten eruit, branchegemiddelde WACC erin werkelijk betaalde belasting opnemen (correctie tax op rente) operational leases als investeringen opnemen feitelijke historische kosten opnemen (goodwill volledig activeren; herwaarderingen uitsnijden) R&D lasten als investering opnemen Siemens in 2005 WACC 6,5-8,5% per divisie, waarbij REV 23% (licht divisie) tot 30% (netwerk divisie)