Marktwerking en privatisering Martin van Lijf MYOP Consultancy Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Wat je ziet is afhankelijk van hoe je kijkt Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Een ander gezichtspunt… Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Fysiotherapie 2004-2010 2004: Uit de basisverzekering 2005: Experiment vrije tarieven (eerste lijn) 2006 Nieuw zorgstelsel (meer marktwerking) 2009 Vrije tarieven eerstelijns deel van de polikliniek in instellingen Gevolg voor eisen aan ondernemerskwaliteiten zoals management, strategisch beleid en marketing. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Het veranderde paradigma Van een stelsel dat uitging van het aanbod van zorg (aanbodgestuurd) naar een stelsel waar de vraag van de burger veel meer telt. (vraaggestuurd). Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Voorwaarden voor marktwerking (algemeen) VRAAG AANBOD De markt is transparant (beide partijen beschikken over alle informatie) Bestaan van een directe betaalrelatie Vrije toetreding en uittreding is mogelijk Verhandeling van een homogeen product Voldoende aanbod voor het maken van keuzen (concurrentie!) In een ideaaltypische markt komt de prijs automatisch tot stand via het bereiken van een marktevenwicht in vraag en aanbod. Algemeen: Voor een transactie gelden de volgende voorwaarden: Er zijn minimaal twee partijen. Elke partij heeft iets dat voor de andere partij van waarde kan zijn. Elke partij is in staat om te communiceren en te leveren Elke partij vindt het wenselijk om te ruilen met de andere partij Kenmerken: De markt is transparant. Koper/ vrager en aanbieder beschikken over alle informatie, die kosteloos beschikbaar is. Koper/vrager kan een weloverwogen/ rationele keuze maken. Vrije toetreding en uittreding is mogelijk. De koper/ vrager heeft een exit-optie (bij ontevredenheid naar een ander gaan). Hij kan afzien van de koop van het product/ dienst. Er zijn geen drempels voor de aanbieder om nieuwe producten op de markt te brengen. Verhandeling van een homogeen product. Bijvoorbeeld de auto, diversiteit zit in merken, maar het blijft een auto Voldoende aanbod voor het maken van keuzen. Bijvoorbeeld meerdere merken autobedrijven. Weinig aanbod dan hoge prijzen, en geen marktevenwicht. Bestaan van een betaalrelatie. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Belemmeringen voor marktwerking in de zorg Bestaan van machts- en kennisasymmetrie. Informatie vergelijken is ondoenlijk voor een leek. Betreden van de zorgverleningmarkt is veelal onvrijwillig. Betaalrelatie is indirect en complex. Heterogeniteit van zorgdiensten. Beperkte keuzevrijheid - Schaarste zorgaanbod. Items: Bestaan van machts- en informatieasymmetrie a.g.v. deskundigheid. Onontkoombaar, dus in zekere mate afhankelijkheid. Met name bij acute, levensbedreigende zorgsituaties. Informatie vergelijken is ondoenlijk voor een leek. Laat staan in een acute en/of emotionele situaties. Betreden van de zorgverleningmarkt is in de meeste gevallen onvrijwillig. Patiënten kiest er niet voor. Betaalrelatie is indirect en complex (soort zorgverzekering). In veel gevallen van ziekenhuiszorg krijgt de patiënt de rekening nooit te zien! Geen/ nauwelijks kostenbewustzijn bij de klant. Heterogeniteit van gezondheidszorg ‘producten’ (Klant wil geen producten, maar oplossing voor zijn zorgprobleem. Beter: processen). Homogene producten vindt je in het B-segment; veelal planbare producten. Geringe keuzevrijheid - Schaarste zorgaanbod. Schaarste zorgaanbod is gecreëerd om reden van kostenbeheersing. Schaarste bestaat door de diversiteit van producten. Grote ethische lading van gezondheidszorg en gezondheid! We praten niet over het kopen van een wasmachine. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Wie hebben invloed op uw markt? Met welke belanghebbenden/partijen heeft u te maken (stakeholders)? Welke invloed hebben deze partijen op uw markt/bedrijfsvoering? Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

A B C D BELANG MACHT (Minimale inspanning) (Geïnformeerd houden) GROOT KLEIN A (Minimale inspanning) B (Geïnformeerd houden) C (Tevreden houden) D (‘Sleutelspelers’) MACHT Stakeholdermapping volgens Johnson: het uitzetten in een matrix van het belang en mate van macht van de diverse belanghebbenden. GROOT Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

BELANG MACHT (Minimale inspanning) (Geïnformeerd houden) KLEIN GROOT (Minimale inspanning) (Geïnformeerd houden) (Tevreden houden) (‘Sleutelspelers’) Leveranciers van middelen Collega’s extern Interne diensten als TD, ICT Verpleging Overheid MACHT Patiënten Zorgverzekeraars Afdelingshoofden Verwijzers/ Medisch specialisten Raad van Bestuur Medewerkers afdeling fysiotherapie GROOT RGF Groot-IJsselland Zwolle, 5 oktober 2010

Reflectie op nieuwe situatie op alle niveaus in de organisatie. Wat is de visie die we hebben op de toekomst van onze organisatie en/of onze afdeling? Wat zijn de kernactiviteiten en wat zijn de kernkwaliteiten? Waar ligt de kracht en waar ligt de kwetsbaarheid, onze kansen en wat zijn bedreigingen (SWOT analyse)? Welke conclusies trekken we en welke (strategische) keuzes maken we? Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Enkele voorbeelden van ontwikkelingen in de markt Denken in markt en marktaandeel. Samenwerken en schaalvergroting. Differentiatie en specialisatie. Slotervaart ziekenhuis/IJsselmeerziekenhuizen in private handen. Privéklinieken. (Dermatologie,Oogziekten etc.) Fysiotherapie Medisch Centrum Zaanstad geprivatiseerd. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Overheidsinvloed: patiëntvolgende financiering DBC financiering: A en B segment. Zorgzwaarte bekostiging (ZZP) AWBZ Functionele (integrale) bekostiging (chronisch zieken) Weghalen van schotten in financiering. Programmatische aanpak: Diabetes, COPD, Cardiovasculair risicomanagement, zorg bij hartfalen en patiënten met multiple pathologie. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Invloed van zorgverzekeraars Prijsdifferentiatie. Belonen van kwaliteit. Selectieve zorginkoop. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Raden van Bestuur denken na over: Hoe te functioneren op een concurrerende markt? Vanaf 2012 (?) : winst maken toegestaan. Rechtsvorm? Aantrekken van extern kapitaal? Welke strategische keuzes? Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Mogelijke gevolgen? Focus op de corebusiness. Flexibiliteit in de organisatie moet toenemen. Vergroten van kans op winstgevendheid! Mean and lean organisatie!! Outsourcen of privatiseren van diensten. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Huidige situatie: werken bij instelling In loondienst Arbeidsovereenkomst CAO Salaris + periodieken. Pensioenfonds Z&W (voorheen PGGM) IZZ zorgverzekering Deel kosten pensioen en sociale premies (AO,WIA) en bijdrage IZZ voor rekening werkgever Geen risicodragend kapitaal werknemers. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Privatiseren? Bij dringende of dwingende noodzaak! Rol OR/Bonden? Reorganisatieplan/Sociaalplan ? Proactief of reactief? Mentaal en fysiek voorbereiden. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Vormen! Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Toekomst: Personen Vennootschap (PV) Maatschap Toekomst: Personen Vennootschap (PV) Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Maatschap Maatschapsleden zijn eigenaren en werken voor eigen rekening en risico. Stichting pensioenfonds fysiotherapie (SPF). Zelf zorgen voor verzekeringen. Geen werkgeversbijdragen voor sociale premies, maar alles uit tarief. Ondernemers voordelen: startersaftrek, zelfstandigen aftrek, investeringsaftrek. In- en uittreden veelal op basis van goodwill. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Maatschap Mogelijkheid: Fysio’s in loondienst bij de maatschap De maatschap is nieuwe werkgever: Arbeidsovereenkomst! Oude rechten? Wet overname van onderneming! Samenwerking met ziekenhuis op basis van SLA’s en contracten. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Voorbeelden/eigen ervaring Historisch bestaande situaties van maatschappen die (delen van)zorg in het ziekenhuis aanbieden: Woerden, Amstelveen, Dirksland, Beverwijk (alleen polikliniek). Nieuwe maatschap: Zaandam. Aandachtspunten: Pensioen, huur van ruimten, investeringen,contacten, SLA’s, omzeilen wet overname onderneming door volledige maatschap. Vangnet. Geen goodwill. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Besloten vennootschap (BV) Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

BV Eigenaren/aandeelhouder(s): Meerdere mogelijkheden: alle fysio’s, enkele fysio’s, combinaties met derden of alleen derden Werkt wel/niet met uitvoerend manager (= keuze van aandeelhouders). Gaat overeenkomsten aan met o.a. het verpleeghuis, zorgverzekeraars en derden. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

BV Fysiotherapeuten (wel en niet eigenaren) in loondienst bij de BV De BV is nieuwe werkgever: Arbeidsovereenkomst! Oude rechten?! CAO-Z volgend? IZZ? Pensioen? (kan bij PFZW blijven eventueel) (Deel) Kosten pensioen en sociale premies (AO,WIA) en bijdrage IZZ (?)voor BV Wet overname van onderneming! Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Voorbeelden/eigen ervaring Derde partij uit fitnessbrache. BV waar ziekenhuis aandeelhouder is. Geen goodwill. Vraag is nog hoe gaan werknemers over? Nieuwe werkgever > WOO, maar hoe met pensioen ed? Ziekenhuis/verpleeghuis vanuit BV ? Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Rechtspersoon zonder winstoogmerk. Stichting Rechtspersoon zonder winstoogmerk. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Stichting Fysiotherapeuten in loondienst bij de stichting De stichting is nieuwe werkgever: Arbeidsovereenkomst! Oude rechten? CAO-Z volgend? IZZ? Pensioen? (Deel) Kosten pensioen en sociale premies (AO,WIA) en bijdrage IZZ (?)voor: Stichting Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Enkele conclusies Er is altijd wel een structuur te vinden die een (passende) oplossing kan bieden. Geen enkele oplossing kent alleen maar voordelen. De uiteindelijke keuze zal het resultaat zijn van een afweging van voor- en nadelen. Er spelen veel factoren en veel partijen een rol. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Samenvatting en conclusies Hoe beter een groep weet wat ze wil, hoe groter de kans van slagen Zonder eenheid in de groep zullen anderen meer gaan bepalen wat er uiteindelijk gebeurt. Het gaat over een individuele afweging en een gezamenlijke afweging. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Externe begeleiding kan nodig zijn bij: Het proces van idee naar besluitvorming Het maken van berekeningen en opstellen van een businessplan. Het afsluiten van verzekeringen. Het verkrijgen van financiering. De fiscale beoordeling. Onderhandelingen met verzekeraars. Het opstellen van contracten. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Leven met onzekerheden In de Rijksbegroting voor 2011 ontbreken opmerkingen over de toekomst van de AWBZ. Eind maart deden topambtenaren vier voorstellen: 1. Alle AWBZ-zorg als persoonsgebonden budget aanbieden 2. Gemeenten gaan AWBZ uitvoeren 3. Zorgverzekeraars gaan AWBZ uitvoeren 4. De AWBZ wordt versoberd. Kennelijk heeft de regering nog niet gekozen. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Hoe werkt het vaak. Stephan Covey: “Wil je dingen veranderen dan moet je eerst zelf veranderen, te beginnen met jouw kijk op de wereld”. Johan Cruijff: “Er moet eerst iets gebeuren, voordat er iets gebeurt”. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

best evidence/practice De kern blijft het vak deskundigheid richtlijnen veilig tijdig vertrouwd toegankelijk kwaliteit patiëntgericht doeltreffend doelmatig best evidence/practice indicatoren Ik vind de titel niet echt aansluiten op de dia. Ik zou meer voelen voor: Dit is waar wij voor staan! Indicatoren zou ik vervangen door resultaatgericht. transparant Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Denk naast het vak nu ook aan: Positioneren en profileren. Gezamenlijke visie en beleid. (Intern) Contracteren (SLA/DVO). Registreren (met zijn allen). Benutten van de mogelijkheden van ICT/EPD. Projectmatig werken. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland

Tot slot Gandhi: “Zorg goed voor het proces, dan zorgen de problemen wel voor zichzelf”. Zwolle, 5 oktober 2010 RGF Groot-IJsselland