Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

1. Inleiding: slaagcijfers Algemene slaagcijfers voor eerstejaarstudenten liggen rond - 45% voor Hogescholen - 50% voor Universiteiten Studenten met een leerstoornis zijn extra belast - belang lees- en schrijfvaardigheden in HO - geassocieerde problemen (zie vorige) => zelf-rapportage van studenten met dyslexie - meer tijd nodig voor lezen en structureren van cursussen - problemen met materiaal in andere talen - problemen bij notities maken tijdens de les (vooral lawaaierige omgeving) - moeite met schrijven van papers (ideeën formuleren en fouten identificeren) - moeite met memoriseren van namen en data - slecht tijdsmanagement Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

1. Inleiding: slaagcijfers gedeeltelijk opgevangen door faciliteiten - theoretisch kader/ reglementering door Valerie - studentgericht - examengericht digitale cursussen, meer tijd, apart lokaal, text-to-speech software spreiding examens steeds meer studenten met dyslexie in het HO Hoe presteren studenten met dyslexie in het huidige onderwijssysteem? Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

1. Inleiding: slaagcijfers Slaagcijfers voor studenten met dyslexie vanuit master-apprentice model (UK/US) geen verschillen in dropout en studieduur (Wessel, Jones, Markle, & Westfall, 2009) identieke slaagcijfers (Adelman & Vogel, 1990) zelfs betere studiecijfers bij LD (Vogel & Adelman, 1992) MAAR deze data niet generaliseerbaar om volgende redenen strikte ingangscriteria: selecte, gemotiveerde groep verschillen in cut-off scores en in definiëring hoger onderwijs niet gesubsidieerd (hoge inschrijvingsgelden) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

1. Inleiding: predictoren Beïnvloedende factoren (= predictoren) op academische performantie (AP) bij studeren in hoger onderwijs -> 5% van de factoren zijn vak/cursus gerelateerd -> 95% van de factoren zijn student gerelateerd familiale en achtergrondfactoren SES geslacht leeftijd vooropleiding persoonlijkheid intelligentie studeervaardigheden motivationele factoren Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

1. Inleiding: predictoren Familiale en achtergrondfactoren SES: financiële situatie, opleidingsniveau ouders, beroep ouders Bourdieu (1986) opleidingsniveau van ouders => hoger opgeleide ouders meer kans op slagen (gemedieerd door invloed op persoonlijkheid en intelligentie) geslacht: vrouwen meer kans op slagen, minder dropout, hogere cijfers, kortere studieduur leeftijd vooropleiding ASO als vooropleiding meer kans op succes dan TSO, BSO en KSO Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

1. Inleiding: predictoren Intelligentie rechtstreeks en onrechtstreeks via studievaardigheden wisselende resultaten -> IQ beste predictor voor AP, correlatie dalend met leeftijd -> IQ geen goede predictor voor AP -> in HO wanneer gecontroleerd voor IQ persoonlijkheid hogere predictieve waarde Persoonlijkheid Big-Five model (neuroticisme, extraversie, openheid, altruïsme, conscientieusheid) -> Conscientieusheid een goede predictor doorheen studies (zelfdiscipline, doorzettingsvermogen en prestatiegerichtheid) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

1. Inleiding: predictoren Studeervaardigheden “Gedragingen en activiteiten nodig voor het organiseren en vervolledigen van schoolwerk en voor het voorbereiden op en maken van testen en examens” bv. notities nemen, time management, ... -> academische motivatie -> academische zelfvertrouwen beste predictoren LASSI wordt vaak gebruikt als instrument voor evalueren van studeervaardigheden en leerstrategieën in HO. -> Motivatie (Marrs, Sigler, and Hayes, 2009) -> Attitude en Motivatie (Yip, 2007) => Waardevol instrument voor de voorspelling van academische performantie in HO Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

1. Inleiding: predictoren Predictoren voor studenten met dyslexie vanuit master-apprentice model (UK/US): weinig onderzoek voorhanden Patrikakou (1996) ouderlijke verwachtingen cruciaal voor verhogen van AP bij studenten HO met LD Voorschoolse ervaring en academische verwachtingen correleren hoog met AP Murray & Wren (2003) FIQ en uitstelgedrag verklaren klein deel van de variantie in GPA enkel IQ en studeervaardigheden geïncludeerd Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

2. Onderzoeksvragen Heeft het hebben van dyslexie een invloed op academische prestatie van studenten binnen de huidige onderwijscontext? Welk individuele factoren dragen bij tot succes in het hoger onderwijs bij studenten met dyslexie? Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

3. Methode Participanten enkel generatiestudenten: dyslexiegroep (N=99) en controlegroep (N= 89) data verzameld na drie jaar HO (studie gestart in september 2009 dus in oktober 2012) dropout (stop voor behalen van diploma; geen kwantitatieve data meer na dropout) aantal credits ingeschreven en behaald per academiejaar behalen van diploma na drie jaar => % aantal credits behaald helemaal niet normaal verdeeld (teveel data op extremen) => Statistisch gezien beter om data in te delen in categorieën dus werken met dropout (0 of 1) en diploma behaald (0 of 1) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

3. Methode Statistische technieken Dropout Diploma behaald studenten die stoppen studenten die initiële studie met initiële studie afwerken (-dropout) => Vergelijken van de aantallen tussen groepen => Opstellen van logistische modellen -> voorspellen van het uitvallen en behalen van diploma aan de hand van een groot aantal variabelen zoals het hebben van dyslexie (0-1) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 1: Dropout Vergelijken van aantallen Gedurende bachelor programma stoppen meer studenten met dyslexie met eerste studies (34% dyslexie tov 17% controle ; p =0.005) Verschil zit hoofdzakelijk in het aantal dat stopt gedurende het eerste jaar In tweede jaar stopt nog 4% van de overgebleven controles en 12% van de overgebleven studenten met dyslexie p= 0.039 Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 1: Dropout Kwalitatieve bevraging na stoppen met studies Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 1: Dropout Logistische modellen voor dropout (0-1) Variabelen in model Dyslexie (0 of 1) Familiale en achtergrondfactoren hoogste opleidingsniveau ouders (lager SO, hoger SO, Hogeschool, Universiteit) diploma secundair (ASO, KSO, TSO, BSO) professionele of academische bachelor opleiding onderwijsinstelling (4) studiegebied (8 ) geslacht (M of V) Intelligentie (CIQ en FIQ) Persoonlijkheid (5) Studeervaardigheden (LASSI 3 componenten) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 1: Dropout Logistische modellen voor dropout (0-1) LASSI => 10 subschalen Reductie van aantal variabelen: Principale componenten analyse of PCA 3 componenten (zie ook Cano, 2006) Affectieve strategieën: attitude, motivatie, tijdsbeheer en concentratie Doelstrategieën: faalangst, hoofdideeën selecteren en teststrategieën Begripsmonitoring: informatieverwerking, studietechnieken en zelftesting Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 1: Dropout Logistische modellen voor dropout (0-1) Bij het bivariaat model is het hebben van dyslexie een significant belangrijke predictor voor uitval Zelfs in aanwezigheid van alle andere variabelen blijft het hebben van dyslexie een belangrijke predictor voor dropout in alle modellen Het hebben van dyslexie heeft een negatieve invloed (bovenop andere variabelen die academische prestatie beïnvloeden) op het stoppen met de initiële studies, vooral tijdens het eerste jaar. MAAR: het grootste deel van deze groep stopt niet met studeren, maar kiest voor een ander programma. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 1: Diploma behaald Vergelijken van aantallen Na drie jaar bachelor opleiding zijn er statistisch gezien niet minder studenten met dyslexie die hun diploma behalen p= 0.072, trend is merkbaar Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 1: Diploma behaald Logistische modellen voor diploma behaald (0-1) Variabelen in model Dyslexie (0 of 1) Familiale en achtergrondfactoren hoogste opleidingsniveau ouders (lager SO, hoger SO, Hogeschool, Universiteit) diploma secundair (ASO, KSO, TSO, BSO) professionele of academische bachelor opleiding onderwijsinstelling (4) studiegebied (8 ) geslacht (M of V) Intelligentie (CIQ en FIQ) Persoonlijkheid (5) Studeervaardigheden (LASSI 3 componenten) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 1: Diploma behaald Logistische modellen voor diploma behaald (0-1) Bij het bivariaat model is het hebben van dyslexie geen significant belangrijke predictor voor het behalen van het diploma (in drie jaar) In aanwezigheid van alle andere variabelen wordt hebben van dyslexie in alle modellen opgenomen als belangrijke predictor voor behalen van het diploma Het hebben van dyslexie heeft een negatieve invloed (bovenop andere variabelen die academische prestatie beïnvloeden) op het behalen van een diploma na een modelduur van drie jaar. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 2: Predictoren voor dropout Logistische modellen in groep dyslexie Variabelen in model Familiale en achtergrondfactoren comorbide stoornis (0 of 1) gebruik faciliteiten (0 of 1; zelfrapportage) hoogste opleidingsniveau ouders (lager SO, hoger SO, Hogeschool, Universiteit) diploma secundair (ASO, KSO, TSO, BSO) professionele of academische bachelor opleiding onderwijsinstelling (4) studiegebied (8 ) geslacht (M of V) Intelligentie (CIQ en FIQ) Persoonlijkheid (5) Studeervaardigheden (LASSI 3 componenten) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 2: Predictoren voor dropout Logistische modellen in groep dyslexie Belangrijke predictoren: - opleidingsniveau ouders (vooral vader) , kans op dropout - geslacht: meisjes meer kans op dropout - altruïsme , dropout - extraverte studenten meer kans op dropout - comorbide stoornis, minder kans op dropout - doelstrategieën , kans op dropout - professionele bachelor minder dan academische bachelor - conscientieusheid , kans op dropout - neurotischer, meer kans op dropout Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 2: Predictoren voor diploma Logistische modellen in groep dyslexie Variabelen in model Familiale en achtergrondfactoren comorbide stoornis (0 of 1) gebruik faciliteiten (0 of 1; zelfrapportage) hoogste opleidingsniveau ouders (lager SO, hoger SO, Hogeschool, Universiteit) diploma secundair (ASO, KSO, TSO, BSO) professionele of academische bachelor opleiding onderwijsinstelling (4) studiegebied (8 ) geslacht (M of V) SE x dyslexie Extraversie x dyslexie Intelligentie (CIQ en FIQ) Persoonlijkheid (5) Studeervaardigheden (LASSI 3 componenten) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Onderzoeksvraag 2: Predictoren voor diploma Logistische modellen in groep dyslexie Belangrijke predictoren: - opleidingsniveau ouders (vooral vader) , kans op slagen - geslacht: meisjes meer kans op slagen - comorbide stoornis, minder kans op slagen - gebruik faciliteiten heeft positieve invloed op slagen - extraverte studenten meer kans op slagen (dys nog meer dan controles) - doelstrategieën , kans op slagen ( faalangst?) - affectieve strategieën , kans op slagen - begripsmonitoring , kans op slagen - dyslectiche studenten profiteren meer van ASO opleiding Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Conclusies Dyslexie heeft een negatieve invloed op het academisch traject (vooral dropout) maar ... het beeld is niet volledig negatief. Een substantieel deel (57% van de doorzetters) van de studenten met dyslexie slaagt in HO. ... dit is een onderschatting want een deel van de doorzetters die nog niet afstudeerden en van de studenten die veranderd zijn van studie, zal in de komende jaren afstuderen. ... de cijfers geven aan dat faciliteitengebruik een positieve invloed heeft op studieduur ... er zijn punten waar nog kan aan gewerkt worden -begeleiding bij studiekeuze en overgang secundair naar HO - ontwikkeling van studievaardigheden - sensibilisering van studenten (gebruik faciliteiten, belang persoonlijkheid en motivatie in HO) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

4. Conclusies Vervolgideeën: opvolgen van de studenten die nog niet afstudeerden onderzoek naar oorzaken van het verschil in dropout kan richting geven aan de begeleiding Bij bevraging: verkeerde studiekeuze (inhoudelijk) te weinig voorkennis moeite met planning: tijdsgebrek niveau te hoog onderzoek naar verloop faciliteitengebruik Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

Diagnostisch protocol voor studenten met een vermoeden van dyslexie Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Inleiding Verschillende deelnemers = Verschillende verwachtingen Verschillende aanmeldingsredenen voor en verwachtingen van een diagnostisch onderzoek. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Handelingsgerichte diagnostiek Systematische analyse van de problemen/moeilijkheden (= hulpvraag) Onderkennend: wat is er aan de hand? Om welk type probleem of stoornis gaat het? Verklarend: Waarom zijn deze problemen er? Welke factoren van de cliënt en omgeving houden ze in stand? Adviserend: Hoe kunnen we de cliënt/patiënt zo goed mogelijk ondersteunen? Welke vorm van begeleiding of behandeling is gewenst? Gericht zich op relevante risico- en protectieve factoren van kind en zijn omgeving (onderwijs, opvoeding, …) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Handelingsgerichte diagnostiek Model van Pameijer en van Beukering (2004) omvat 5 fasen: Intake Strategie Onderzoek Indicering Advisering Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: intake Jeroen heeft zich ingeschreven in eerste academische bachelor informatica. Van het tweede tot het vierde leerjaar heeft hij logopedie gevolgd voor lees- en spellingmoeilijkheden die hardnekkig bleven bestaan. Op de lagere school kreeg Jeroen maatregelen. Ook in het middelbaar werd er rekening gehouden met zijn probleem. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: intake Jeroen deed een aanvraag voor een bijzonder statuur. Hij kon echter enkel de verslagen van de logopedist voorleggen. Dit werd onvoldoende geacht en men verwees hem voor bijkomend diagnostisch onderzoek. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: intake Jeroen is altijd een goede student geweest. Hij volgde wetenschappen-wiskunde. Hij was hier erg sterk in. Zijn taalvakken waren altijd opvallend minder. In het derde en vierde middelbaar had hij een vakantietaak voor Frans. Ook zaakvakken als geschiedenis gaan hem minder goed af. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: intake Hoewel Jeroen altijd goede punten had, is hij niet zo’n goede student. Hij heeft nooit veel moeten doen en is inzichtelijk erg sterk. Teksten verwerken of van buiten leren gaan hem niet goed af. Hij vindt van zichzelf dat hij een zwak geheugen heeft. Hij is ook snel afgeleid als hij studeert, zegt hij zelf. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: intake Jeroen leest helemaal niet graag en nog steeds erg traag. Hij moet vaak teksten meermaals lezen om te weten wat er instaat. Ook met spelling heeft hij nog veel moeite. Hij gebruikt meestal zijn computer en spellingcontrole hiervoor. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: strategie Hulpvragen? Heeft Jeroen dyslexie? Hoe kan Jeroen zijn studies efficiënter aanpakken? Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: strategie Heeft Jeroen dyslexie? Ja/Nee Attest/Geen attest Maatregelen/geen maatregelen Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: strategie Hoe pakt Jeroen zijn studies efficiënter aan met zijn dyslexie? Sterktezwakteanalyse Advies op maat Meer zelfregulatie/zelfcontrole? Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: onderzoek Onderkennende diagnose Verklarende diagnose Achterstandscriterium Hardnekkigheidscriterium Exclusiecriterium Verklarende diagnose Fonologisch bewustzijn Werkgeheugen Handelingsgerichte diagnose Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: onderkennende diagnose Nieuw diagnostisch protocol voor het achterstandscriterium Op basis van de 10 variabelen met grootste EF (Callens, Tops, & Brysbaert, 2012) Tienvoudige crossvalidering Predictie naar toekomstige groepen van studenten met dyslexie Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Top tien variabelen Cognitie Totaal IQ Vloeiend IQ Gekristalliseerd IQ Woordenschat Probleemoplossend denken Kortetermijngeheugen Langetermijngeheugen Fonologische verwerking Verwerkingssnelheid Hoofdrekenen Metacognitie Attitude en motivatie Concentratie en faalangst Tijdbeheer Informatieverwerking Hoofdideeën selecteren Studietechnieken Teststrategieën Lezen Tekstbegrip Woorden lezen Pseudowoorden lezen Engelse woorden lezen Tekst lezen Stillezen Spelling Woordspelling Spellingregels Engelse woordspelling Zinnendictee Morfologie en syntaxis Schrijven Persoonlijkheid Extraversie Neuroticisme Openheid Altruïsme Conscientieusheid Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol Top tien variabelen Cognitie Totaal IQ Vloeiend IQ Gekristalliseerd IQ Woordenschat Probleemoplossend denken Kortetermijngeheugen Langetermijngeheugen Fonologische verwerking Verwerkingssnelheid Hoofdrekenen Lezen Tekstbegrip Woorden lezen Pseudowoorden lezen Engelse woorden lezen Tekst lezen Stillezen Spelling Woordspelling Spellingregels Engelse woordspelling Zinnendictee Morfologie en syntaxis Schrijven Attitude en motivatie Concentratie en faalangst Tijdbeheer Informatieverwerking Hoofdideeën selecteren Studietechnieken Teststrategieën Metacognitie Woorden lezen 91 % Woordspelling Extraversie Neuroticisme Openheid Altruïsme Conscientieusheid Persoonlijkheid Fonologische verwerking Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: onderkennende diagnose 1. Een Minuut Test (Brus & Voeten, 1999) Aantal correct gelezen woorden op 1 minuut 2. Woordspelling GL&SCHR (De Pessemier & Andries, 2009) Gewogen score Metacognitieve component 3. Omkeringen Tijd GL&SCHR (De Pessemier & Andries, 2009) Fonologische verwerking Snelheid Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: onderkennende diagnose Formule (= kans dat iemand dyslexie heeft) P(dys) = exp (18,63 – 0,14* WS – 0,09* EMT + 0,04* OT) / (1 + exp (18,63 – 0,14* WS – 0,09* EMT + 0,04* OT)) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: onderkennende diagnose crr.ugent.be/archives/1116   Test 1 Test 2 Test 3 Formule Spelling Technisch lezen Fonologische verwerking Naam Gewogen score Woordspelling (GL&SCHR; De Pessemier & Andries, 2009) Aantal juist gelezen woorden Eén Minuut Test (EMT; Brus & Voeten, 1991) Omkeringen tijd in seconden (GL&SCHR; De Pessemier & Andries, 2009) Log odds Probabiliteit dyslexie Jeroen 100 71 86 2,36 0,91 Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: indicering Achterstandscriterium Hardnekkigheidscriterium 91% kans op dyslexie Hardnekkigheidscriterium Jeroen volgde 2 jaar logopedie Jeroen heeft nog steeds lees- en spellingproblemen Exclusiecriterium Geen andere contextfactoren (SES, onderwijs, …) Gemiddelde intelligentie (FIQ = 109; CIQ = 80) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Nieuwe tests voor dyslexie Tot 2009 was er een lacune aan diagnostisch materiaal voor jongvolwassenen GL&SCHR (2009) IDAA (2012) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

GL&SCHR (De Pessemier & Andries, 2009) 3 hoofdtests Woordspelling Overige spellingregels Voorleestekst 9 deeltests Spoonerims Omkeringen Automatiseringssnelheid Uitspraaksnelheid Snel benoemen Leesluistertekst Kortetermijn- en werkgeheugen Morfologie en syntaxis Woordenschat Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

IDAA (Universiteit van Amsterdam – Code Thomas More) Vragenlijst Bommetjes (reactiesnelheid) Woordomkeringen Flitslezen woorden Flitstypen pseudowoorden Flitstypen woorden (Nederlands én Engels)  IDAA-Q (IDAA-Quotiënt) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Diagnostisch protocol met IDAA IDAA-Q alleen = 87% IDAA-Q en omkeringen:= 88,5% Woordspelling + EMT + Omkeringen (tijd) + TTR (mix) + IDAA-Q = 93% Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus Hulpvraag? Heeft Jeroen dyslexie? Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: indicering Achterstandscriterium Hardnekkigheidscriterium 91% kans op dyslexie Hardnekkigheidscriterium Jeroen volgde 2 jaar logopedie Jeroen heeft nog steeds lees- en spellingproblemen Exclusiecriterium Geen andere contextfactoren (SES, onderwijs, …) Gemiddelde intelligentie (FIQ = 109; CIQ = 80) Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus Hulpvraag? 2. Hoe kan Jeroen zijn studies efficiënter aanpakken ondanks zijn dyslexie ? Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: verklarende diagnose Geheugenproblemen? Auditief kortetermijngeheugen Bv. KAIT Visueel kortetermijngeheugen Werkgeheugen Bv. WAIS – TTR – BNT Langetermijngeheugen Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: handelingsgerichte diagnostiek Cognitie Totaal IQ Vloeiend IQ Gekristalliseerd IQ Woordenschat Probleemoplossend denken Kortetermijngeheugen Langetermijngeheugen Visueel geheugen Fonologische verwerking Verwerkingssnelheid Hoofdrekenen Metacognitie Attitude en motivatie Concentratie en faalangst Tijdbeheer Informatieverwerking Hoofdideeën selecteren Studietechnieken Teststrategieën Lezen Tekstbegrip Woorden lezen Pseudowoorden lezen Engelse woorden lezen Tekst lezen Stillezen Spelling Woordspelling Spellingregels Engelse woordspelling Zinnendictee Morfologie en syntaxis Samenvatting schrijven Persoonlijkheid Extraversie Neuroticisme Openheid Altruïsme Conscientieusheid Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: handelingsgerichte diagnostiek Cognitieve sterktezwakteanalyse Probleemoplossend vermogen Vloeiend IQ (bv. KAIT) (Visueel geheugen) … Zie ook CHC-model! Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: cognitief profiel Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: cognitief profiel Gemiddeld vloeiend IQ > zwak gekristalliseerd IQ Gemiddelde verwerkingssnelheid Uitval voor woordenschat o.w.v. Woordvindingsproblemen Zwak geheugen, voornamelijk werkgeheugendeficit Visuele > verbale informatieverwerking Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: metacognitief profiel Metacognitieve sterktezwakteanalyse Bv. LASSI Attitude goed Motivatie zwak Concentratie zwak Faalangst gemiddeld Tijdbeheer zwak Informatieverwerking gemiddeld Hoofdideeën selecteren zwak Studietechnieken zwak Teststrategieën zwak Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: persoonlijkheidsprofiel Persoonlijkheidsonderzoek Bv. NEO-PI-R Extraversie Pc 67 Neuroticisme Pc 39 Openheid Pc 46 Altruïsme Pc 47 Conscientieusheid Pc 17 Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Casus: advies Diagnose dyslexie kan worden gesteld Aandacht- en concentratieproblemen zijn secundair Zwak werkgeheugen Voorbeelden van maatregelen Meer tijd Geheugenondersteunende maatregelen … Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Besluit Aanzet voor gestandaardiseerd protocol voor achterstandscriterium bij jongvolwassenen Geen pleidooi voor beperking van diagnostische protocollen, maar voor meer aandacht voor de hulpvraag Bv. hogescholen en universiteiten hertesten jaarlijks veel studenten op dyslexie Bv. uitgebreid diagnostisch protocol omwille van studieproblemen waarbij dyslexie één van de beïnvloedende factoren is Correcte beeldvorming over wat dyslexie inhoudt bij jongvolwassenen Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol

Implicaties- aandachtspunten- onderwijsbeleid en onderwijspraktijk Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

een dyslexiebeleid dient aan te sluiten op de regelgeving en het curriculum het profiel van de studenten: hun noden De realiseerbaarheid is ook afhankelijk van factoren als financiële middelen, omgevingsanalyse, expertise van personeel, … Dit maakt dat er op verschillende niveaus ingezet moet worden Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Regelgeving als uitgangspunt Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Participatiedecreet Gelijkheidsbeginsel Besturen nemen maatregelen om de toegankelijkheid van het hoger onderwijs in materiële en immateriële zin te waarborgen. Besturen beschikken over de mogelijkheid om maatregelen van corrigerende ongelijkheid te nemen of te handhaven Bepaling is een verplichting voor de instellingen (niet nader omschreven) minimale aanpassing aan de noden van deze studenten is een recht Doordat deze verplichting geen concrete inhoud heeft is de student sterk afhankelijk van de maatregelen die de instelling al dan niet neemt. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Gelijkekansendecreet Het weigeren van redelijke aanpassingen voor studenten met handicap = vorm van discriminatie Een aanpassing is redelijk als ze geen onevenredige belasting voor de instelling meebrengt Een student kan aanpassingen afdwingen, maar ze moeten redelijk zijn Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

VN-verdrag Recht op onderwijs en inclusief onderwijs wordt vooropgesteld waarbij instellingen hun leeromgeving meer geschikt moeten maken Redelijke aanpassingen naar gelang de behoeften van de persoon, is een Concrete maatregel, van materiële of immateriële aard, die de beperkende invloed van een onaangepaste omgeving op de participatie van een persoon met een functiebeperking neutraliseert. Als een redelijke aanpassing wordt beschouwd, de aanpassing die geen disproportionele belasting betekent. Geen disproportionele of onevenredige of onnodige last opleggen Morele verbintenis - rechtsbescherming Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Onderwijsdecreet XXIII Recht op redelijke aanpassingen decretaal verankeren Het instellingsbestuur stelt een onderwijsregeling op, met o.a. daarin hoe studenten met een functiebeperking redelijke aanpassingen moeten aanvragen (op vlak van onderwijs en examen) en in beroep kunnen gaan tegen een weigering.    De interne beroepsprocedure moet: Gebeuren door onafhankelijke personen die niet betrokken waren bij de beslissing tot weigering van de aanpassingen. Binnen een redelijke termijn zorgen voor een bindende beslissing voor iedereen in de onderwijsinstelling Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Onderwijsdecreet XXIII Een beslissing tot weigering van de gevraagde aanpassingen kan gemotiveerd zijn op grond van een door de instelling gemaakte afweging dat de gevraagde aanpassing afbreuk doet aan de mogelijkheid de essentiële leerresultaten van de opleiding te bereiken. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Flexibiliseringdecreet Creditstelsel in plaats van jaarsysteem Contracttypes: examen-, diploma- en creditcontract Studietrajecten : modeltrajecten en geïndividualiseerde trajecten Vrijstellingen op grond van EVC en EVK Biedt meer gedifferentieerde mogelijkheden voor studenten met een functiebeperking Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Financieringsdecreet en aanmoedigingsfonds Financieringsdecreet: studenten met een VAPH AMF: 3 kansengroep: intentie studenten met een functiebeperking ruimer omschreven (ICF) Advies van de VLOR registratie functiebeperkingen Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Profiel van de student als uitgangspunt Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Profiel van de studenten Problemen met technisch lezen zowel woordlezen als tekstlezen vooral probleem van snelheid meer bij luidop lezen tekstbegrip licht verschillend ook in vreemde talen Problemen met spelling spelling grootste effect grootte in hele studie woordniveau ≈ zinsniveau zeer veel fouten in verschillende categorieën foutenpatronen zijn zeer vergelijkbaar moeite met woordtekens, leestekens Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Profiel van de studenten Problemen schrijfvaardigheid lagere algemene scores slechtere structuur minder aangenaam om te lezen meer spellingsfouten fouten op hoofdlettergebruik en interpunctie, en woordordefouten vermijden lange woorden in tekst Problemen met fonologisch bewustzijn snelheid Problemen met eenvoudige rekenfeiten alle bewerkingen Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Profiel van de studenten Goede intellectuele mogelijkheden geen verschil in vloeiende intelligentie lagere gekristalliseerde intelligentie (door problemen met lexicale ophaling) tragere verwerkingssnelheid Geheugenspans problemen werkgeheugen rapid naming kleine uitval Persoonlijkheid niet afwijkend Studievaardigheden LASSI zwakkere score teststrategieën, informatieverwerking, faalangst en attitude Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Profiel van de studenten Studie-uitkomst en predictoren meer kans op uitval studeervaardigheden belangrijke invloed faciliteiten positief effect BESLUIT Dyslexie = ernstig en hardnekkig probleem met lezen en spellen + randfactoren waarbij onderzoek objectief de moeilijkheden/struikelblokken aan Belang neutraliseren van de moeilijkheden om intellectuele mogelijkheden te ontplooien, want ook verhaal van sterktes VRAAG: op welke wijze? Onderzoek biedt duidelijke kapstokken Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Het dyslexiebeleid dat verder bouwt op de noden van de studenten regelgeving Mondt best uit in een dual track policy UDL voorop stellen categoriale aanpak (redelijke aanpassingen) waar nodig Zet in functie van realiseerbaarheid ook in op het professionaliseren en sensibiliseren van betrokkenen op verschillende niveau Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Universal Design for learning 3 UDL-principes: informatie op verschillende manieren aanbieden  cf.Herkenningsnetwerk studenten kunnen op verschillende manieren met materiaal omgaan en op verschillende manieren aantonen wat ze geleerd hebben  cf. Strategisch netwerk studenten op verschillende manieren betrokken laten voelen  cf. Affectief DUS aanbieden toegankelijk cursusmateriaal gebruik gevarieerde werkvormen (cfr. Leerstijlen) geef voldoende tijd voor opdrachten en examens trajectcoaching – leercoaching – zorgcoaching concreet voorbeeld Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Taalworkshops Nederlands Spelling Cursussen lezen, begrijpen en samenvatten Zakelijk schrijven Uitspraak en articulatie
  Taalworkshops Engels
  Taalworkshops Frans Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie

Redelijke aanpassingen Het toekennen van redelijke aanpassingen is een PROCES waarbij de student zich kenbaar maakt een gemotiveerd verslag voorlegt 3 criteria: achterstand, hardnekkigheid, mild exclusie snelle en efficiënte hertesting indien nodig een adviesgesprek plaatsvindt waarin sterktes en zwaktes in kaart gebracht worden en de leerresultaten duidelijk besproken worden. dit vormt de vertrekbasis voor selecteren redelijke aanpassing, maar ook voor studie-oriëntering student, en stimuleert ook de student in gerichte aanpak van studies (psycho-educatie) waarbij redelijke aanpassingen op maat geselecteerd voor onderwijs en examens worden die de drempels neutraliseert - Begrip redelijkheid – leerresultaten - Toekennen van faciliteiten = maatwerk - Faciliteiten jaarlijks/semester herbekijken Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Redelijke aanpassingen Onderwijsfaciliteiten ter beschikking stellen van digitaal studiemateriaal gebruik van compenserende software meer tijd voor het afwerken van een schriftelijke taak Belang: studiebegeleiding (bv studiestrategieën), vakinhoudelijke begeleiding (bv frans), schrijfvaardigheid (bv academisch nederlands) Examenfaciliteiten meer tijd voor een schriftelijk examen gebruik van computer (met compenserende software) gebruik van zakrekenmachine zal niet beoordeeld worden op spellingfouten tenzij het een expliciet beoordelingscriterium is spreiding van de examens binnen de voorziene examenperiode (een mondelinge toelichting) BELANG van maatwerk én overleg en afbakening (refertes van faciliteiten) Illustratie concreet voorbeeld Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Professionalisering en sensibiliseren Zorgt in functie van realiseerbaarheid ook in het professionalisering en sensibiliseren van - studenten met dyslexie (psycho-educatie) - aanspreekpunt - lesgevers - begeleiders - beroepsinstanties - medestudenten Illustratie concreet voorbeeld Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk

Meer info Contactpersonen maaike.callens@ugent.be w.tops@rug.nl annemie.desoete@ugent.be valerie.vanhees@arteveldehs.be marc.brysbaert@ugent.be Doctoraten Tops, W. (2012). Dyslexia in Higher Education: Assessment, writing skills, and metacognition. Proefschrift ingediend tot het behalen van de graad van doctor in de psychologie. Gent, België: Universiteit Gent. Callens, M. (2013). Dyslexia in higher education. Proefschrift ingediend tot het behalen van de graad van doctor in de psychologie. Gent, België: Universiteit Gent. Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs”

Bedankt voor uw aandacht! Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs”