INLEIDING TOT HET RECHT PRIVAATRECHT Prof. Dr. Rogier de Corte Thema 3a Persoon & Samenleving 1ste bac. PSW – academiejaar 2005-06 Thema 3-a 22 oktober 2005

overzicht I. De mens II. De rechtspersoon III. Samenleven van mensen IV. Vermogensstatuut samenlevenden V. Nakomelingen VI. Erven van en schenken aan elkaar

I – de mens bestaan persoonlijkheidsrechten identificatie burgerlijke stand

a - het bestaan van de mens het begin 1 - aanvang van rechtspersoonlijkheid 2 - embryobescherming 3 - abortus 4 - verplichtingen bij de geboorte strafbaar is (art. 348-352 Sw.): elke opzettelijke afdrijving van de vrucht met het doel de vrucht te doden én de doding van de vrucht als gevolg behalve: - door een geneesheer - op verzoek en met toestemming vrouw - gedurende de eerste 84 dagen zwangerschap

invitro-fertilisatie Menselijke evolutie gameten zaadcel eicel maanden 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 weken 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 dagen 28 56 84 112 140 168 196 224 252 280 embryo foetus zygote bevrucht eicel abortus prematuur geboorte x - 300 d - 180 d wettelijke verwekkingsperiode zaadcel zygote embryo’s gemaakt binnen het procreatieproject invitro-fertilisatie embryo’s gemaakt voor andere doeleinden (onderzoek) eicel

het bestaan van de mens het einde 1 - vaststelling van de dood 2 - rechtsregels bij het overlijden 3 - lijk en begrafenis 4 - verplichtingen bij het overlijden medische handelingen met het oogmerk om te doden medische handelingen zonder het oogmerk om te doden niet-medisch handelen euthanasie is verboden behalve: - door een geneesheer - vrijwillig overwogen met schriftelijke toestemming - terminale of uitzichtloze toestand

onzekerheid over het bestaan het bestaan van de mens onzekerheid over het bestaan de afwezige de vermiste de niet-aanwezige

b - persoonlijkheidsrechten rechten die rechtsstreeks aan de menselijke persoon vebonden zijn = mensrechten, zoals leeftijd, geslacht, naam, lichaam … wat? kenmerken welke? niet-patrimoniaal niet beschikbaar niet verjaarbaar privacy menselijk geslacht

wet verwerking persoonsgegevens - 8 december 92 privacy zones in de ontwikkeling van privacy - het afgeschermd leven - de omgang met anderen - de zelfbeschikking - de informationele privacy - de geautomatiseerde besluitvorming zelfstandige domeinen aftapwet elektronische communicatie DNA-wet medische experimenten lichaamsmaterialen, … wet verwerking persoonsgegevens - 8 december 92

menselijk geslacht vroeger nu interseksualiteit eenmalig, aan de hand van de morfologische kenmerken man of vrouw vroeger nu genetisch criterium: XY en XX gonadisch criterium morfologisch criterium hormonaal criterium psychologich criterium wetenschappelijke verscheidenheid aan criteria interseksualiteit

c - identificatie identificatie authentificatie in elke geciviliseerde maatschappij worden de burgers benoemd en hierdoor worden ze - geïndividualiseerd - terugvindbaar dit vereist registratie burgerlijke stand identificatie authentificatie

identificatie 1. geboortedag en -plaats 2. geslacht 3. familienaam 4. voornamen 5. woonplaats 6. nationaliteit

d - burgerlijke stand openbare dienst voor registratie van bepaalde gebeurtenissen van mensen geboorteakte overlijdensakte huwelijksakte nationaliteitsakte bevolkingsregister rijksregister

II – de rechtspersoon wat zijn rechtspersonen sociale entiteit door of krachtens wet met rechtspertsoonlijkheid bekleed eigen: staat, bekwaamheid, vermogen wat zijn rechtspersonen rechtspersonen van het publiek recht rechtspersonen van het privaatrecht

rechtspersoon publiekrecht tweede semester

rechtspersoon privaatrecht vereniging vennootschap vzw internationale vzw stichting beroepsvereniging vereniging mede-eigenaars benaming vennootschappen burgerlijk/ handel winst/ sociaal oogmerk personen / kapitaal oprichting bestuur aandelen en obligaties

vennootschap

al dan niet vrij verhandelbaar al dan niet op de beurs vennootschap Aandelen — Wie een inbreng in een vennootschap doet krijgt in ruil een aandeel in de vennootschap. Al deze inbrengen samen vormen het kapitaal. Al de aandeelhouders vormen de algemene vergadering. De waarde van een aandeel wordt bepaald door de waarde van de vennootschap. Indien de vennootschap winst maakt kunnen de aandeelhouders jaarlijks op een dividend rekenen. Obligaties — Obligaties zijn leningen, ze brengen vreemd vermogen in de vennootschap. De vennootschap betaalt een jaarlijkse interest en op het einde van de looptijd van de lening wordt de geleende som terug betaald. al dan niet vrij verhandelbaar al dan niet op de beurs

III – Samenwonen van mensen typologie institutioneel samenwonen

A. typologie in de loop van de geschiedenis leven mensen samen om redenen die ze zelf bepalen sociale zekerheid gezin en afstamming persoonlijke ontplooiing bepaalde vormen krijgen erkenning, ondersteuning, … andere niet vroeger eenduidig - nu zeer pluriform

typologie -2 samenlevingsvormen kunnen zeer divers zijn, het recht gaat ze in types onderscheiden (typologie) en nadien al dan niet ondersteunen (institutionaliseren) vroeger waren er twee types: - het huwelijk - de rest: waaronder het concubinaat het huwelijk genoot erkenning, de rest niet, het concubinaat was een ‘kwaal’

typologie -3 1. duurzaam met oog op gezinsvorming - twee personen - meerdere personen 2. duurzaam zonder het oog op gezinsvorming - ongehuwde broers, zussen, ….. - inwonend dienstpersoneel - kloostergemeenschap …. seksafhankelijk

typologie-4 3. niet duurzaam, al dan niet toevallig, al dan niet tegen betaling vb een BO-moeder 4. met het oog op partnerschap zonder samenwonen: in een LAT-relatie

B. Institutionalisering twee personen voor het leven (1) huwelijk geslachtsonafhankelijk (2) wettelijk samenwonen twee personen tot opzegging seksonafhankelijk vormelijke contracten

institutionalisering twee of meerdere personen einde volgens eigen inzicht in verschillende wetgevingen bepaald vrije keuze of niet (3) rest geen institutionalisering

institutionalisering huwelijk wettelijke samenwoning

A. Huwen zeer lang de enige erkende vorm van samenwonen hoeksteen van de maatschappij

huwen - 2 huwelijk heeft geen hoeksteen functie meer: - aanvaarding van andere vormen, zelfs indien ze tegen het recht in gaan (1967, 1989) - loskoppelen van de afstamming en het huwelijk (1987) - institutionalisering van wettelijke samenwoning (1998) Cass.: eenvoudig concubinaat is niet tegen de wet Cass. 1 februari 1989: relatieve onrechtmatigheid van overspelig concubinaat

huwen - 3 begrip voorwaarden gevolgen beëindiging

§ 1. begrip grondrecht 1.- een overeenkomst 2.- van vormelijke aard 3.- persoonlijk aangegaan 4.- met het oog op het stichten van een levensgemeenschap 5.- op duurzame wijze 6.- waarvan de gevolgen door de wet zijn geregeld seksafhankelijk instelling simulatie art. 146bis BW

begrip 7.- tussen twee personen, van verschillend of van hetzelfde geslacht De voorwaarde «één man en één vrouw» (of het verschil van geslacht) werd tot de wet van 13 februari 2003 aangewezen als een natuurlijke voorwaarde voor een huwelijk dit was zo duidelijk dat in België die voorwaarde zelfs in de wet niet vermeld werd ipr-probleem

begrip procreatie is geen doel meer het hebben van geslachtsgemeenschap is wel doel, maar geen voorwaarde simulatie is verboden

grond- en vormvoorwaarden wettelijke vereisten om te kunnen huwen wat zijn voorwaarden grond- en vormvoorwaarden grondvoorwaarde essentie aan persoon vormvoorwaarde organisatorisch aan plaats ipr-probleem

sancties bij niet-naleving van de voorwaarden nietigheid van het huwelijk aan de wettelijke voorwaarden kunnen de partijen geen voorwaarden toevoegen of de bestaande voorwaarden wijzigen

+ twee personen + leeftijd: min. 18 j + toestemming grondvoorwaarden positieve voorwaarden die moeten bewezen worden vóór het aangaan van het huwelijk is het homo-hwelijk als een volwaardig huwelijk aanvaard? + twee personen + leeftijd: min. 18 j + toestemming wat afwezigheid wilsgebreken

- niet verbonden zijn door een huwelijk grondvoorwaarden negatieve voorwaarden kunnen niet bewezen worden - niet verbonden zijn door een huwelijk - geen verboden bloed- of aanverwantschap - geen verzet

vóór het huwelijk: aangifte vormvoorwaarden vóór het huwelijk: aangifte 14 d aangifte 6 maand bij het sluiten zelf  aanwezigheid 2 partijen  openbaar  ambtenaar burgerlijke stand  twee vormgetuigen  opstellen huwelijksakte

 geen huwelijk met de handschoen geen postuum huwelijk consequenties  geen huwelijk met de handschoen geen postuum huwelijk

§ 3. gevolgen het huwelijk is een instelling, wat impliceert dat de wetgever de inhoudelijke gevolgen van het huwelijk regelt de partijen kunnen deze gevolgen niet wijzigen noch geheel of gedeeltelijk buiten werking stellen ze kunnen bijv. niet overeenkomen dat voor hen partnerruil toegelaten is

de gevolgen van het huwelijk treden in algemeen de gevolgen van het huwelijk treden in door het feit van het huwelijk los van de wil van de partijen op de persoon en de goederen van de gehuwden voor iedereen gelijk primair stelsel primair stelsel voor iedereen gelijk huwelijksgoederenrecht kan op maat

vrouw en man zijn gelijk elk behoudt zijn naam persoon-1 gelijkheid van de partners grootst mogelijke vrijheid van de partners vrouw en man zijn gelijk elk behoudt zijn naam elk behoudt zijn nationaliteit elk kan een eigen woonplaats hebben

persoon-2 samenwonen getrouwheid bijstand wederzijdse huwelijksverplichtingen samenwonen getrouwheid bijstand echtelijke verblijfplaats monogaam gedrag genegenheid

bijdragen huwelijkslasten persoon-3 wederzijdse huwelijksverplichtingen hulp bijdragen huwelijkslasten alimentatie er is een behoeftige er is een vermogende de betaling krachtens de hulpverplichting hoort de behoeftige toe delegatie ongeacht financiële status moeten beide echtgenoten op voet van gelijkheid de betaling krachtens delegatie komt het gezin toe

dringende en voorlopige maatregelen bemiddeling echtscheiding persoon-4 sancties bij niet-naleving huwelijksverplichtingen alimentatie delegatie dringende en voorlopige maatregelen bemiddeling echtscheiding vrederechter rechtbank eerste aanleg

goederen een combinatie van persoonlijke vrijheid met partnership vrije inzet van diensten vrij ontvangen van eigen inkomsten vrijheid bankverrichtingen hoofdelijkheid van huishoudelijke schulden bescherming gezinswoning en inboedel vertegenwoordiging tussen echtgenoten erfrecht inkomsten horen tot gemeenschap

§ 4. beëindiging van het huwelijk het huwelijk is een duurzame levensgemeenschap d.w.z. voor het leven het huwelijk eindigt met de dood bij wijze van uitzondering kan het huwelijk eindigen vóór de dood d.i. echtscheiding  enkel door de rechter  in de gevallen door de wet toegelaten ontbinding nietigheid

echtscheiding-1 echtscheiding  is de ontbinding van het huwelijk (het huwelijk houdt op te bestaan voor de toekomst)  door de rechter uitgesproken  in de gevallen die de wet toestaat als sanctie 229-231 als erkenning werkelijkheid 232 als remedie 233

echtscheiding-2 op grond van feiten (EOF) wat een sanctie gevraagd door de onschuldige echtgenoot tegen de schuldige gronden kenmerken: ernstig, vrijwillig, van een echtenoot tegen ander overspel (art. 229) gewelddaden, mishandelingen of grove beledigingen (art. 232): ernstige tekortkoming aan huwelijksverplichting waardoor het samenleven onmogelijk wordt bewijs

echtscheiding-3 op grond van feiten (EOF) gevolgen  uitgesproken tegen schuldige  huwelijk eindigt  gemeenschap ontbonden  verplichtingen t.o.v. minderjarige kinderen: regel co-ouderschap  alimentatie: max. 1/3 procedure a. rechtbank van eerste aanleg b. gewone procedure c. duur

echtscheiding-4 op grond van feiten (EOF) jeugdrechtbank problemen met kinderen echtelijke problemen vóór echtscheiding vrederechter echtscheiding rechtbank van eerste aanleg + kort geding

echtscheiding-5 door onderlinge toestemming (EOT) partijen stellen vast dat ze niet verder gehuwd willen blijven wat voorwaarden [1] 2 jaar gehuwd [2] 20 jaar oud zijn procedure [3] overeenkomst over hun goederen [4] overeenkomst over minderjarige kinderen

echtscheiding-5 door onderlinge toestemming (EOT) procedure rechtbank van eerste aanleg tweemaal verschijnen voor de rechter vonnis

echtscheiding-6 door duurzame ontwrichting (EDO) het feit van duurzame ontwrichting geeft elke echtgenoot het recht de echtscheiding te vragen, ook de schuldige wat gronden A de echtgenoten wonen 2 jaar niet meer samen, wegens (1) ofwel feitelijke scheiding (2) ofwel wegens krankzinnigheid B geen verslechting van materiële toestand kinderen gevolgen het huwelijk wordt beëindigd de aanvrager wordt geacht in fout te zijn alimentatie: niet beperkt procedure rechtbank van eerste aanleg gewone procedure

B. Samenwonen zonder huwen wettelijke samenwoning alle andere vormen

§ 1. Wettelijke samenwoning wet 23 december 1998 art. 1475bis-1478 BW wat 2 personen, al dan niet met het oog op gezinsvorming tot opzegging voorwaarden - 2 personen - niet gehuwd of gebonden door een samenlevingscontract - handelingsbekwaam - schriftelijke verklaring bij ambtenaar burgerlijke stand

wettelijke samenwoning-2 Het geschrift moet o.m. bevatten: - de volledige identiteit van beide partijen en hun geboortedatum; - de gemeenschappelijke woonplaats - de wil om wettelijk samen te wonen - de eventuele vermelding van de regeling van hun goederen Dit alles wordt ondertekend en gedagtekend. wordt vermeld in bevolkingsregister

wettelijke samenwoning-3 gevolgen enkel deze wederzijdse verplichtingen + bescherming gezinswoning en inboedel (art. 215) + bijdrage in de lasten van het samenleven + hoofdelijkheid voor de schulden - geen samenwoningsverplichting - geen getrouwheid - geen alimentatie - geen erfrecht

wettelijke samenwoning-4 sancties vrederechter contractuele regelingen beperkt door het erfrecht en het fiscaal recht einde - overlijden - huwelijk - onderling akkoord - door een eenzijdige verklaring van beëindiging aan ambtenaar van burgerlijke stand

§ 2. Andere vormen  uit vrije keuze: wanneer ze geen huwelijk of wettelijke samenwoning verkiezen  wanneer huwelijk of wettelijke samenwoning niet kan wanneer hoe geregeld?  hetzij bij overeenkomst  hetzij zonder overeenkomst

IV - Vermogensstatuut enkel bij een huwelijk is het vermogensstatuut van de partners volledig geregeld, in alle andere gevallen is er geen specifieke regeling  boedelregeling tussen partners  erven tussen partners  schenken aan partners belastingrecht

A. Boedelregeling tussen de partners primaire regelingen voor gehuwden volledig geregeld voor wettelijk samenwonenden: zeer partieel voor anderen: niets secundaire regelingen voor gehuwden: wettelijk huwelijksstelsel, eventueel gewijzigd door huwelijkscontract voor wettelijk samenwonenden: art. 1478 B.W. en hun gesloten overeenkomst

§ 1. Huwelijksvermogensrecht indien de gehuwden geen schikkingen hebben getroffen regelt het wettelijk huwelijksvermogensstelsel [1] het statuut van de goederen van de gehuwden en [2] het bestuur van hun vermogen vóór het huwelijk kunnen partijen nochtans een huwelijkscontract sluiten voor een notaris in dat huwelijkscontract kunnen zij zelf alles regelen

wettelijk stelsel -2 vermogens 3 vermogens: gemeenschappelijk partner1 partner2

gemeenschappelijk vermogen wettelijk stelsel -3 gemeenschappelijk vermogen activa inkomsten uit arbeid en kapitaal inkomsten uit eigen goederen alles wat na het huwelijk wordt verdiend passiva gezinslasten tegenhanger van inkomsten

het belang van de schuldeieser wettelijk stelsel -4 eigen vermogen partner2 partner1 a. activa en schulden van voor het huwelijk b. schenkingen en legaten na het huwelijk het belang van de schuldeieser

wettelijk stelsel -4 bestuur gelijkheid man-vrouw in de regel: ieder heeft volledig bestuur soms: samen soms: één van beiden - de dood - echtscheiding - scheiding van goederen einde verdeling bij de ontbinding elk de helft

huwelijkscontract-4 notaris wat is huwelijkscontract een vormelijk contract aangegaan vóór het huwelijk en waarbij de regeling zoals in het wettelijk stelsel vastgelegd wordt gewijzigd of aangepast inhoud huwelijkscontract wijzigingen kunnen betrekking hebben op (1) de samenstelling van de gemeenschap (bijv. scheiding van goederen) (2) de verdeling bij ontbinding (bijv. langst levende alles)

§ 2. wettelijke samwoning B.W. art. 1478 Indien de overlevende wettelijk samenwonende een erfgenaam is van de vooroverledene, wordt de in het vorige lid bedoelde onverdeeldheid ten aanzien van de erfgenamen met voorbehouden erfdeel als een schenking beschouwd, behoudens tegenbewijs. Voorts regelen de samenwonenden hun wettelijke samenwoning naar goeddunken door middel van een overeenkomst, …..

wettelijke samenwoning Gevolgen t.a.v. de goederen - art. 1478 wat de goederen van de partners betreft: [1] iedereen behoudt zijn eigen goederen [2] rest is in onverdeeldheid [3] partijen mogen het regelen

V - Nakomelingen afstamming wat vaststelling van de biologische afstamming artificiële afstamming ouderlijk gezag

A. Wat begrip: juridische gevolgen die gelden ingevolge het afstammen van elkaar complexiteit: genetische ouders uteriene moeder coïtale ouders sociale ouders juridische ouders meemoeder

B. Vaststelling biologische afstamming wie is de mama? wie is de papa? ingevolge het Marcxarrest van 13 mei 1979 EVRM heeft de wet van 31 maart 1987 de afstamming losgekoppeld van het huwelijk een kind kan slechts één vader en één moeder hebben

mama mama de bevallen vrouw genetisch materiaal anonimiteit van het moederschap

papa papa 4 mogelijkheden  de man is gehuwd met bevallen vrouw  de man niet gehuwd, moeder niet gehuwd  de man gehuwd met andere vrouw dan moeder  de man én moeder is gehuwd met iemand anders gehuwd

man van vrouw is vader van kind papa  de bevallen vrouw is gehuwd vaststelling van de afstamming van rechtswege wettelijk vermoeden van vaderschap man van vrouw is vader van kind betwisting van vaderschap

man van vrouw is vader van kind papa - ouder man van vrouw is vader van kind de partner van de bevallen vrouw is niet de ouder van het kind 2 vrouwen die gehuwd zijn, waarvan één vrouw bevalt

papa  moeder niet gehuwd, vader niet gehuwd vaderschap alleen door erkenning mogelijk vrijwillige erkenning gerechtelijke erkenning – opsporing vaderschap

papa  bevallen vrouw ongehuwd, biologische vader gehuwd met andere vrouw vaderlijke afstamming enkel door erkenning tussenkomst van de rechtbank (a posteri homologatie) verbod (bij bloedschande) rechten van de vrouw van de erkennende vader vaststelling overspelige afstamming mag

papa  de man bij een ander gehuwde vrouw: A - na betwisting van vaderschap B - [1] geen bezit van staat [2] toestemming rechter en [3] geboren 300 dagen na … a priori machtiging door rechter

C. Soorten afstamming biologische artificiële fictieve 1. kunstmatige inseminatie 2. in vitro-bevruchting 3. embryotransfer 4. draagmoeder 5. kloon biologische artificiële fictieve

D. Ouderlijk gezag wat inhoud uitoefening

§ 1. Inhoud over de persoon levensonderhoud opvoeding opleiding huisvesting, voeding, kleding, na 18 j bij behoefte over de persoon levensonderhoud opvoeding opleiding art. 1384 tuchtiging naar evenredigheid van de middelen begonnen opleiding afwerken

inhoud over de goederen vertegenwoordiging bestuur genotsrecht verantwoording

§ 2. Uitoefening tijdens het leven van beide ouders gezamenlijk = co-ouderschap slechts één ouder de resterende ouder niet-samenwonenden co-ouderschap, anders door de rechter zo niet de voogd

VI - Erven van elkaar wat is het erfrecht belangrijke begrippen de bloedverwanten de langstlevende echtgenoot de keuze van de erfgerechtigde

A. De instelling ‘erfrecht’ wat maatschappelijke betekenis geldt enkel indien er niets anders geregeld is

B. Begrippen 1. erfopvolging (on)regelmatige 2. erflater/decuius 3. nalatenschap/erfenis 4. graad en lijn graad: 1 generatie lijn: opeenvolging graden - rechte lijn - zijlijn x Z1 D1 KZ1 KZ2 X-Z1: één graad Z1-D1: twee graden X-Z1-KZ1: rechte lijn Z1-D1: zijlijn

begrippen v 5. orde - 1ste orde: afstammelingen - 2de orde: V en B/B en Z - 3de orde: descendenten - 4de orde: zijverwanten 6. plaatsvervulling 7. hoofden en staken x Z1 D1 KZ1 KZ2 o + Z1: vooroverleden KZ1 en KZ2: nemen de plaats in van Z1

begrippen 5. deling het delen van een nalatenschap in 2 delen: een vaderlijke en een moedelijke lijn nadien wordt in elke kloof verdeeld GV GM + O V M T 1/2 1/2 x

C. Bloedverwanten orde 1 x [+] Z1 D1 KZ1 KZ2 wie? hoe? - per hoofd - per staak gelijkheid [+]

bloedverwanten orde 2 + x 1/4 1/4 B Z wie? hoe? - V/M: 1/4 - rest V M N1 N2

bloedverwanten orde 3 + x 1/2 1/2 wie? hoe? - per tak - dichtste in elke tak GV GM 1/2 1/2 + V M x

bloedverwanten orde 4 + + x 1/2 1/2 wie? hoe? - per tak - dichtste in elke tak beperkt tot 4de graad 1/2 + 1/2 GV GM + O V M T x OO

D. Erfrecht langslevende echtgenoot sinds de wet van 14 mei 1981 erven de echtgenoten van elkaar deze regel geldt enkel voor gehuwden de andere erfgenamen worden niet uitgesloten de gemeenschap moet eerst verdeeld worden

verdeling huwgemeenschap-1 de nalatenschap van de eerst overledene moet eerst samengesteld worden: gemeenschappelijk vrouw + € 200.000,- man € 100.000,- nalatenschap vrouw € 500.000,- € 200.000,- € 700.000,- € 1.000.000,-

erfrecht langstlevende echtgenoot-2 erfgenamen langstlevende echtgenoot orde 1 kinderen en kleinkinderen vruchtgebruik gehele nalatenschap volledige eigendom van het deel van de gemeenschap vruchtgebruik van eigen goederen orde 2-4 geen erfgenamen alles in volle eigendom

E. Keuze erfgerechtigde zuiver aanvaarden verwerpen aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving

VI - Schenken aan elkaar en aan derden begrip beperkingen (voorbehouden deel) fiscus

A. begrip terminologie bij schenken onder levenden: een schenking voor notaris bij overlijden in testament: een legaat vormelijk contract (voor notaris) waarbij om niet goederen onherroepelijk geschonken en aanvaard worden - handgifte - geveinsde schenink - onrechtstreekse schenking - gebruikelijke schenking uitzonderingen

schenken kan aan iedereen, maar … B. beperkingen schenken kan aan iedereen, maar … soms is er een voorbehouden gedeelte de belastingrechten zijn zeer verschillend wat? wie? wanneer?

voorbehouden gedeelte afstammelingen 1 kind helft 2 kinderen tweederden 3- kinderen drievierden vrij vrij vrij

voorbehouden gedeelte ascendenten ouders en grootouders - één vierde voor vaderlijke lijn - één vierde voor moederlijke lijn kan genegeerd worden voor lle langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik over de helft van de nalatenschap gezinswoning en inboedel

voorbehouden gedeelte op welk ogenblik gelden de regels m.b.t. het voorbehouden gedeelte? bij schenkingen: na overlijden van schenker bij legaten: bij overlijden testamentmaker

VII - Testamenten maken wat is een testament soorten testamenten geldigheidsverseisten van eigenhandig geschreven testamenten herroepelijkheid

a. wat is een testamenten een geschreven akte waarbij iemand beschikkingen neemt bij zijn overlijden over zijn vermogen en eventueel andere aspecten heeft voorrang boven erfrecht behalve bij voorbehouden deel

b. soorten testamenten eigenhandig geschreven testament notarieel testament testament in internationale vorm

c. eigenhandig geschreven testament met de hand geschreven door testateur gedagtekend ondertekend

laatste testament geldt d. herroepelijkheid laatste testament geldt

f. fiscale bepalingen 3 % 7 % schenkingen rechte lijn echtgenoot art. 131 W. Reg. Vlaams gewest kind echtge broer zus oom nicht onroerende goederen anderen 0,01 –12.500,- € 2 % 20 % 25 % 30 % boven 175.00,- € - 65 % 70 % 80 % boven 500.000,- € 30 % roerende goederen rechte lijn echtgenoot anderen 3 % 7 %

fiscale bepalingen legaten art. 48 W. Succ. – Vlaams gewest rechte lijn echtgenoot samenwonenden broers zusters derden 0,01 € tot 50.00,- € 3 % 50.00-, tot 250.000,-€ 9 % meer dan 250.000,-€ 27 % 0,01 tot 75.000,- € 30 % 45 % 75.00,- tot 125.000,-€ 55 % 55 % meer 125.000,- € 65 % 65 %