Thesisseminarie 3 Methode Vragenlijsten Vakgroep Experimenteel-klinische en Gezondheidspsychologie

Overzicht Methode: Hoe en wat? Vertaling van vragenlijst Constructie van vragenlijst/items Feedback op papers

Structuur van thesis Inleiding * Wat? Relevantie? * Bestaande visies/modellen * Probleemstelling * Hypothesen/doelstelling Methode Resultaten Discussie

1. Methode Gedetailleerde beschrijving van relevante info over uitvoering en verloop van onderzoek Doelstelling (APA) Kunnen evalueren of methode gepast is Kunnen evalueren van betrouwbaarheid en validiteit van resultaten Kunnen repliceren van onderzoek Strikte structuur en volgorde! Deelnemers Apparatuur en materiaal Procedure Statistische analyse (eventueel)

Deelnemers Beschrijving van de steekproef Karakteristieken Geslacht, leeftijd, SES, etniciteit, burgerlijke status andere relevante informatie: diagnose, duur symptomen, tijd sedert diagnose, medicatie, hulpvraag,… Setting: zelfhulpgroep, dienst geestelijke gezondheidszorg,universitair ziekenhuis,… (Schriftelijk of mondeling) geïnformeerde toestemming (“informed consent”) Deelnemers, en NIET subjecten, sample of populatie Recrutering niet beschrijven in procedure Vergeet belangrijke klinische parameters hier niet te plaatsen zodat de lezer een idee heeft over de groep van deelnemers Niet beginnen met herhaling van doelstellingen Hier kan gezegd worden of onderzoek deel uit maakt van groter geheel, of het secundaire analyses betreft

Vrijwillig, op basis van betaling Goedkeuring van ethisch comité Rekrutering Inclusie/exclusie-criteria Hoeveel weigeren er en waarom? Aantal valide deelnemers voor data-analyse. Zeg hier eventueel dat vrijheidsgraden in statistische toetsen kan variëren omwille van het niet beschikbaar zijn van data voor sommige deelnemers

Deelnemers De deelnemers van deze studie bestonden uit een gemengde groep van 66 patiënten (16 mannen, gemiddelde leeftijd, 46.77 jaar, bereik 20-74 jaar). Vierendertig patiënten werden gerekruteerd via een zelfhulpgroep voor fibromyalgie, tweeëndertig patiënten werden gerekruteerd via een pijnkliniek in een universitair ziekenhuis. De meerderheid van de patiënten was gehuwd of woonde samen (81.8%); 14.1% had een hoog opleidingsniveau….

Het merendeel van de patiënten rapporteerde verspreidde pijn Het merendeel van de patiënten rapporteerde verspreidde pijn. Andere pijnklachten waren lage rugpijn en/of uitstraling naar de onderste ledematen (28.8%), nek- en schouderpijn (7.6%) en andere pijnklachten (6.1%). De gemiddelde duur van de pijn bedroeg 125.98 maanden (SD = 99.64). Drieënvijftig patiënten (80.3%) gaven aan dat hun pijn geleidelijk ontstaan was en 45.5% gebruikt minstens drie keer per dag pijnmedicatie.

Deelnemers Aan alle kinderen en adolescenten met chronische of recurrente pijnklachten die tijdens de periode van het onderzoek vanuit de pediatrische eenheid naar de kinderpsychiatrische afdeling werden doorverwezen voor psychologische evaluatie, werden de onderzoeksdoelstellingen uitgelegd. Zowel aan de ouders als aan de kinderen en adolescenten werd gevraagd of zij bereid waren aan ons onderzoek deel te nemen. Niemand weigerde. Alle instrumenten werden, als onderdeel van het ruimere psychodiagnostisch onderzoek, afgenomen door stagiairs in de klinische kinderpsychologie. Drieenveertig kinderen en adolescenten (23 meisjes en 20 jongens) met een gemiddelde leeftijd van 11 jaar 10 maanden (bereik 8 jaar 3 maanden-16 jaar 6 maanden) namen deel aan het onderzoek..

De gezinnen van de deelnemers waren gemiddeld samengesteld uit 2 kinderen (SD=0.97, bereik 1-5); 21 kinderen waren eerstgeborene, 15 waren tweede kind, 5 derde kind en 2 vierde kind. Alle deelnemers werden aangemeld op de pediatrische afdeling van het ziekenhuis omwille van chronische of recurrente pijnklachten en doorverwezen naar de kinderpsychiatrische eenheid voor een psychodiagnostisch onderzoek. De meest voorkomende pijnklachten waren buikpijn (41.9%) en hoofdpijn (32.6%). Minder frequent kwamen gewrichtspijnen (9.3%), lage rugpijn (7.0%), pijn in de benen (4.7%) en in de heup (4.7%) voor. De gemiddelde duur sinds het ontstaan van de pijnklachten was 2 jaar 11 maanden (SD=2.94). Het gemiddelde aantal voorafgaande hospitalisaties bedroeg 4.21 (SD=3.96) en het gemiddelde aantal voorafgaande consultaties 15.40 (SD=15.04). Het globaal niveau van functioneren, beoordeeld op as-V van de DSM IV (schaal van 0-100) bedroeg voor het voorbije jaar 72.88 (SD=13.09) en op het moment van het onderzoek 57.46 (SD=12.27).

Methode Deelnemers Apparatuur en materiaal/Vragenlijsten Procedure Statistische analyse

Apparatuur en materiaal Toestellen, computer, programma’s,…. Materiaal Foto’s, videofilms, vragenlijsten Vaak meerdere vragenlijsten, maar beperkt aantal besproken in en relevant voor eigen onderzoek “Huidig onderzoek maakt deel van groter onderzoek” “Deelnemers vulden een reeks vragenlijsten in die onder andere volgende constructen meten: …” “Deelnemers vulden een reeks vragenlijsten in waaronder…” Experimentele taak of trial: (bv., emotionele variant van de Stroop, Posner,… - Geen overdreven technische informatie over apparatuur. Hou in je achterhoofd wat de doelstellingen zijn van een methode-sectie. Hou in je achterhoofd dat een collega psycholoog dit moet kunnen lezen en begrijpen.

Vragenlijsten Beschrijving aan de hand van constructen of naam van vragenlijst Niet beginnen met afkortingen, bv. WISC-R Welke info belangrijk Van wie oorspronkelijke versie? Verwijzen Wie vertaald? Verwijzen, ook indien niet gepubliceerd Aantal items, puntenschaal, aantal dimensies componenten, voorbeelditems, bereik van de scores Betrouwbaarheid en validiteit voor jouw onderzoekspopulatie (of zo dicht mogelijk aansluitend), anderstalig/nederlandstalig Beoordeling van expertpanels (bv. COTAN, gerenommeerde literatuuroverzichten). Volgens xxxxx is dit xxxxxx Structuur de sectie vragenlijst niet aan de hand van de afkortingen van de vragenlijst. De meesten kennen deze afkortingen niet. In principe geldt dit ook voor zeer verspreide instrumenten zoals de WISC-R. Vooraleer elke afkorting geïntroduceerd wordt, moet deze eerst voluit en daaropvolgend tussen haakjes de afkorting.

De Functional Disability Inventory (FDI; Bijttebier, Ceuppens & Keuleers, 2001; Walker & Greene, 1991) is een zelfrapporteringsschaal voor kinderen, die peilt naar pijngerelateerde functionele beperkingen op schools vlak, in de thuisomgeving, in de vrije-tijd en in sociale interacties. De vragenlijst bestaat uit 15 items, die beoordeeld moeten worden op een vijfpuntenschaal (0 tot 4). De totaalscore varieert tussen 0 en 60 en hogere scores geven een grotere mate van beperking aan. De betrouwbaarheid en de validiteit van de FDI werden aangetoond in steekproeven van kinderen met recurrente buikpijn (Walker & Greene, 1991; Walker & Heflinger, 1998) en juveniele fibromyalgie (Reid, Lang & McGrath, 1997).

Lichamelijk en psychisch welbevinden werden gemeten door de Nederlandstalige versie van de MOS 36-Item Short Form Health Survey (MOS SF-36, Ware & Sherbourne, 1992). Deze vragenlijst bevraagt de algemene gezondheidstoestand van de patiënt en bevat 8 subschalen. Daarnaast kunnen ook twee totaalscores worden berekend, nl. Lichamelijke gezondheid en Psychische gezondheid (“Hoe zou u over het algemeen uw gezondheid noemen?”, “In welke mate hebben uw lichamelijke gezondheid of emotionele problemen u gedurende de afgelopen 4 weken gehinderd in uw normale omgang met familie, vrienden of buren, of bij activiteiten in groepsverband?”). In deze studie werden de twee totaalscores gebruikt, maar werd de subschaal Pijn niet opgenomen om overlap te vermijden. De betrouwbaarheid en validiteit van beide totaalscores zijn voldoende hoog bevonden (Ware, 2000).

Trekangst. De Zelf-Beoordelings-Vragenlijst voor kinderen (ZBV-K, Bakker et al., 1989) is een Nederlandstalige bewerking van de State-Trait Anxiety Inventory for Children (STAIC, Spielberger et al., 1973). Dit instrument voor kinderen en adolescenten is opgebouwd uit de schalen toestandsangst en angstdispositie (trekangst). In ons onderzoek werd enkel gewerkt met de angstdispositieschaal die via zelfrapportage bij een kind de (persoonlijkheids)eigenschap meet situaties als bedreigend te interpreteren en er met een angstreactie op te reageren. De angstdispositieschaal is opgebouwd uit 20 items die het kind op een driepuntenschaal (bijna nooit, soms, vaak) moet beoordelen naar de mate waarin die uitspraak voor hem/haar in het algemeen van toepassing is. De totaalscore kan varieren van 20 tot 60. De angstdispositieschaal van de ZBV-K wordt beschouwd als een betrouwbaar en valide instrument voor het meten van toestandsangst (Spielberger et al. 1973, Bakker et al., 1989).

Hoe te werk bij selectie vragenlijst? Lees relevante artikels (APA-artikels), en kijk wat allemaal vermeld in sectie deelnemers en vragenlijsten Nationale en internationale review van vragenlijsten (ook Nederlandstalig) COTAN is de bijbel niet Netwerking (zie promotor) Belangrijk dat keuze verantwoord is Let op overlap tussen items Check of label factor overeenkomt met items

Methode Deelnemers Apparatuur en materiaal/Vragenlijsten Procedure Statistische analyse

Procedure Beschrijving hoe alles precies verloopt Instructies Verschillende groepen Wie voert studie uit

Methode Deelnemers Apparatuur en materiaal/Vragenlijsten Procedure Statistische analyse

Statistische analyses Welke statistische analyses (meestal wanneer verscheidene analyses) Welke stappen ondernemen Descriptieve statistieken, correlaties en dan multiple regressie. Vaak hypothesen/doelstelling gelinkt aan statistische analyes Kan eventueel in resultaat-sectie Gebruik dezelfde structuur als in resultaat-sectie! Helpt om bij grote hoeveelheid data te structureren en te verhelderen

2. Vertaling van vragenlijst Contacteer oorspronkelijke auteur en vraag toestemming Maak vertaling met verscheidene personen (Nederland?) Leg samen, discussieer over afwijkingen en kom tot consensus Laat liggen, en bekijk opnieuw, en zorg voor goed Nederlands (Geen letterlijke vertaling) Laat het door iemand lezen die niet vertrouwd is

Leg voor aan doelgroep en vraag naar begrijpbaarheid en leesbaarheid Vraag iemand om terugvertaling te maken en vergelijk met oorspronkelijk versie Contacteer oorspronkelijke auteur en vraag commentaar op terugvertaling

3. Constructie van vragenlijst/items Bepaal welke constructen in welke context/setting Contacteer doelgroep en vraag naar relevante informatie Zoek voorbeelden van items in literatuur of andere gelijkaardige vragenlijsten Brainstorm over items met verscheidene mensen Neem er de tijd voor!

Constructie vragenlijst Respons schaal Zo weinig mogelijk OPEN VRAGEN intensiteit, frequentie Ja/neen, 2-punten..100-punten Instructies (overeenstemming met responsschaal)

Itemconstructie Tijdsvenster (nu, vorige week,…) (overeenstemming met andere constructen) Korte zinnen omkeeritems Geen dubbele ontkenningen Aanvaardbaar, neutraal geformuleerd, en begrijpelijk Ondubbelzinnig en eendimensioneel Van toepassing op alle onderzoeksgroepen

Schalen Likert schaal: 5 puntenschaal, helemaal akkoord, helemaal niet akkoord Roken is schadelijk voor de gezondheid Semantische differentiaal: paren met tegengestelde betekenis (bv. Goed vs slecht; aangenaam vs onaangenaam) Sporten in groep vind ik…. Visuele Analoog Schaal: lijn van 10 cm

Beleving van procedure presymptomatische genetische counseling (0: helemaal niet akkoord tot 5: helemaal akkoord) Ik vond de manier van informatie in orde en de psychologische evaluatiegesprekken waren zinvol. De procedure werd duidelijk uitgelegd en het werd mij als patiënt ook duidelijk wat de zinvolheid hiervan was. Het was me duidelijk dat ik terecht gekomen was in een situatie die me vertrouwen inboezemde en waar ik kon rekenen op een vertrouwensrelatie met respect voor mijn eigen keuzes.

Betrouwbaarheid Validiteit Hertestingsbetrouwbaarheid: klinische significantie Cronbach’s alfa: interne consistentie Validiteit Inhoudsvaliditeit: expertenoordeel Begripsvaliditeit: exploratieve factor-analyse, confirmatorische factoranalyse Criteriumvaliditeit: verband met criterium Gelijktijdige of predictieve Sensitiviteit en specificiteit (cut-off, screening)

Opdracht - opdracht 3: “Schrijf op maximaal 2 bladzijden hoe je de data zou verwerken en rapporteren”. - opdracht 2bis: “Herwerk opdracht ivm “Methoden”. Feedback ivm probleemstelling bij begeleider/promotor (enkel indien referenties volgens APA-normen) Feedback ivm herwerkte methode bij begeleider/promotor (na 3 december)

Volgend scriptieseminarie Resultaten-Vragenlijst onderzoek: Woensdag 17/12: 13u30 (PC klas 1, Dunantlaan 1) Resultaten-Experimenteel onderzoek: Woensdag 17/12: 10u (PC klas 1, Dunantlaan 1) Opdracht: De herwerkte versie methode én de nieuwe opdracht resultaten (2 verschillende papers! Dus ook twee voorbladen !) moeten ingediend worden op het secretariaat van onze vakgroep, ten laatste op vrijdag 12 December (feedback enkel als referenties volgens APA)