Landelijke oefening “Waterproef” Programmamanager TMO Ruurd Reitsma 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Hurrican Gustav 270808 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Hurricane Gustav "We are going to hope for the best, but we're preparing for the worst," Bobby Jindal said Wednesday (270808). Governor Louisiana 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Hurrican Gustav 270808 Mayor C. Ray Nagin issued the city's first mandatory evacuation order since Hurricane Katrina and said Hurricane Gustav was larger and more dangerous. ¨You have to be scared!¨ 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid 31 august 2008 Mandatory Hurricane Evacuation Is Ordered in New Orleans City officials ordered everyone to leave New Orleans beginning Sunday morning - the first mandatory evacuation since Hurricane Katrina flooded the city three years ago - as Hurricane Gustav grew into what the city's mayor called "the storm of the century" and moved toward the Louisiana coast. 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Taskforce management Overstromingen de taskforce Management overstromingen is eind 2006 door het kabinet ingesteld de reden was de veronderstelde onvoldoende organisatorische voorbereiding op (dreigende) overstromingen de opdracht voor TMO is voor eind 2008 de organisatorische voorbereiding ‘op peil’ te krijgen 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Opdracht TMO Doen opstellen van realistische scenario’s Bevorderen van de planvorming Bevorderen van oefeningen + landelijke oefening Opstellen risicocommunicatiestrategie Invullen rol van waterbeheerders in veiligheidsregio’s Doen samenstellen landelijk team van deskundigen Doen opstellen van crisiscommunicatiestrategie Doen opstellen van een nazorgstrategie Bevorderen van oefeningen + landelijke oefening waterproef Delen zijn bekend. In relatie tot overstromingen is aanvullende actie nodig. Het lesplan bestaat uit drie onderdelen. In het eerste wordt een algemeen beeld gegeven van de instrumenten In het tweede deel gaan we in op regionale planvorming en de kaders op basis waarvan we operationele stategien kunnen vormgeven In het derde deel gaan we in op de relatie met de communicatie (en zelfredzaamheid) 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Ergst Denkbare Overstromingsscenario’s (EDO’s) Legenda Zone I Storm (>= windkracht 12) in Zuid Westelijke delta en Zuid Hollandse Kust Zone II Storm langs de Hollandse Kust (>= windkracht 12) Zone III Storm (> windkracht 10/11) in het IJsselmeergebied, de Vecht- en IJsseldelta Zone IV Storm (> windkracht 12)in het Waddengebied Zone V Afvoer en storm (>windkracht 6 tot 7) op de rivieren Zone VI Storm (> windkracht 10/11) en relatief hoge afvoer (>10 000 m3/s te Lobith) in het overgangsgebied Uitleg over de verschillende scenario’s 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Ergst Denkbare Overstromingsscenario’s 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Opdracht TMO en hoofddoelstelling WATERPROEF Aantonen dat de betrokken bestuurders en professionals in staat zijn om slagvaardig en efficiënt met elkaar samen te werken en de negatieve gevolgen van een overstroming maximaal te beperken. Zij moeten bovendien in staat zijn condities te creëren om zo snel mogelijk de normale woon-, werk- en levenssituatie van de burgers te herstellen. De opdracht laat zich vertalen in Het voorbereid zijn Door duidelijk te hebben wat een overstroming betekent (water en diepte) Welke effecten daarbij horen Welke maatschappelijke ontreddering met welke horizon plaatsvindt Wat er in de aanloopfase zou kunnen /moeten gebeuren Het operationeel maken van de voorbereiding Welke maatregelen wanneer genomen (moeten) worden in de dreiging fase (tijd ruimte factoren) Welke dilemma’s aan bod komen Het uitvoeren van de respons Het plan voor de terugkeer naar de normale situatie mogelijk t e maken Een overstroming is ja/nee aangekondigd en gaat ja/nee gepaard met veel wind en regen Dikwijls is er zo’n 5 dagen waarschuwingstijd waarin de dreiging steeds specifieker wordt. Het is niet gelijk aan opschalen vanuit het copi!! Er is bijna steeds vanaf het begin een nationale dimensie Het zicht baar maken dat het kan : de oefening als middel Overstroming is een ander soort ramptype!! 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Het bijzondere van het ramptype overstroming Het ramptype overstromingen onderscheid zich van andere ramptypen door: Omvang & effect (getroffenen, schade) Opschaling Algemene bestuurlijke kolom is ‘Top down’ in plaats van ‘Bottom up’ Opschaling Waterkolom blijft ‘Bottom up’ Noodzaak voor boven- en interregionale coördinatie De organisatie wordt bepaalt door het effect Bovenregionale coördinatie is meer maatwerk dan een wettelijk kader 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Doel: eind 2008 ‘Op Peil’ Dat betekent: Vereiste kennis beschikbaar Bestuurlijke & Professionele structuur (effectgebied) ingericht Regionaal plan gemaakt Afstemming landelijke en (boven)regionaal zekergesteld Leiding & Coördinatie in eigen regio op orde Informatiemanagement effectief Kortom: We weten wat er gedaan moet worden en wanneer We weten wie wat moet doen (en hoe er wordt samengewerkt) Het is transparant en we hebben het geoefend 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Het bijzondere in de planvorming bij overstromingen Waarschuwingstijd en reactietijd in balans brengen Omslag van reactieve naar pro-actieve opschaling Het te verwachten effect zichtbaar maken in het waterbeeld (zonering) Contingency planning vertalen naar de werkelijke situatie Het doen met de middelen die voorhanden zijn en tijdig kunnen worden verkregen Maatregelen nauwgezet in de tijd plannen; de toets blijft het veiligheid brengen van mensen 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Verwachtingen aan voorbereiding regio’s Regio’s bereiden zich voor in de eigen regio op meerdere situaties Regio kan omgaan met schaarste en vraagt om benodigde middelen Regio’s informeren het Rijk en vice versa Regio’s blijven verantwoordelijk binnen de regio Rijk coördineert de bovenregionale behoeftes en prioriteert bij schaarste, het Rijk stelt kaders Alleen Minister van BZK neemt evacuatiebesluit Dominante rol waterbeheerders!! provincie 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Samenwerking tussen waterbeheerder en veiligheidsregio Dijkring X Waterschap 1 Waterschap 2 VR I VR II VR III Prov B Prov A Doc Aan de hand van het getoonde scenario kust kan mbv dit plaatje ook voor techneuten eenvoudig de bestuurlijke complexiteit worden uitgelegd. Bovenregionale afspraken met alle spelers: bindend voor allen! Regionale afspraken: bindend voor gemeenten! 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

“een notie van IEDEREEN” Dijkring 100 (regio Waterland) “een notie van IEDEREEN” Museum Energiecentrale Industriegebied Tussenstation Aardgas Militair complex Hoofdvaarweg 3 Gemeente-huis Onderdoorgang A27 2 Elektriciteits-station Drinkwater-zuiverings-installatie 5 6 Verpleegtehuis Jachthaven Rechtbank 4 7 Kerk Markt 1 Winkelcentrum Ziekenhuis Gemeentearchief Kinderopvang School Regionale omroep 8 HBO- scholencomplex Gevangenis RCC 9 Glastuinbouw Gebied ID > 1m NAP; droog -0,5tot +1 m boven NAP -1m Onder NAP Markant Verkeerskenmerk Verdeelstation Elektriciteit Dierentuin Spoorlijn Telecom zendmast

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Zonering Haaglanden 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Effecten en bestuurbaarheid in crisis… Ministeries en ambassades staan onder water Electriciteit valt uit; communicatie?? 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Strategie: Neeltje Jans werkt! Onveilig Maatregelen keteneffecten Niet bereikbaar Evac binnen 12 en 13 PCC operationeel?? Evac binnen 11 Niet bereikbaar Noodopvang en vee Evac via Schelde tunnel Evac via A58 Sloegebied specifieke maatregelen 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Het kerndilemma: ja/nee evacueren? Eerste moment beslissen: T-96 plm 25% zekerheid Ja= veel tijd scenario: vrijwillig en niet zelfredzamen Niet zelfredzamen moeten nu in gang gezet worden Nee= T-72 opnieuw beslissen ja/nee Tweede beslismoment T-72 plm 40% zekerheid Ja = 6 uur voor in gang zetten 30 uur voor de uitvoering Niet zelfredzamen zijn probleem Nee= responsfase redden/opvangen en bergen slachtoffers Grote capaciteit respons noodzakelijk Relatief veel slachtoffers accepteren…. 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Mini-Masterclass Nationale Veiligheid Koppeling fasen Nationaal Crisisplan en opbouw oefenscenario’s Scenario Kust Watergolf Rivieren Waterloop Meren/ dijkring Waterbassin Nazorg Waterdamp Risico/ crisis communicatie Waterschout Fase Omschrijving Bestuurlijke opschaling B W Normale beheerssituatie RWS/RD/WS i x Fasen Nationaal Crisisplan (Overstromingen) Wie? 1 Regionale crisis afhandeling RWS/RD/WS i x 1a Voorbereiding calamiteitenorganisaties RWS - RD/WS 1b Uitvoering Beperkte dijkbewaking Cal teams RD/WS Olv crisismanagers 2 Landelijke coördinatie in de waterkolom RWS/RD/WS olv crisismanagers/ DCC i x 3 Dreigende overstroming Overgang landelijk 3a Voorbereiden fase evacuatie MBT/IBT olv MinBzk x 3b Van evacuatie tot overstroming fase Is gelukt niet xx 3c Acute hulpverlening fase De eerste kolom omvat de hoofdindeling van het responsplan. De tweede kolom de meest betrokken spelers. Vervolgens is er per scenario een kolom waarin de betrokkenheid van de algemene en waterkolom is aangegeven. De grijze vlakken omvatten het oefendoel als deel van het responsplan. Responsplan hoogwater en overstromingen wordt diagonaal doorsneden. Daarmee gaat de oefening het hele responsplan doorlopen. De oefening duurt een week; op elke dag een ander scenario. Door de waarschuwingstijd zal ook in de voorgaande week al een –beperkte- opstart van de oefening plaatsvinden om vanuit de dreiging over te gaan naar de feitelijke oefening. De orkaan Dean heeft ons geleerd dat waarschuwing betekent dat acties landelijk vorm krijgen in een vroeg stadium en dat je moet uitgaan van de ergste sterkte (EDO). Dat betekent initiatie van de opschaling op landelijk niveau. De algemene kolom gaat top down terwijl de waterkolom botoom up gaat. Daarom is het landelijke proces overal bij betrokken Iedere oefening heeft een eigen tijdlijn en scenario Risico en crisi communicatie is nog niet belegd. x 3d Stabilisatie fase MBT/IBT olv MinBzk 3T Terugkeer MBT/IBT olv MinB zk bron : fig 4 Geïntegreerde b= bestuurlijk i= informatie oefening opschalingschema’s w= water blz 12 Nationaal Responsplan Hoogwater en overstromingen x= actie voorinformatie Kust = West kust Zeeland, N - en Z - Holland Meren/Dijkring = Flevopolder R ivieren = Maas & Rijn Nazorg = Groningen, Fryslân Risico & crisis communicatie= algemeen hele traject 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Voorlopige opzet Waterproef confederatie van oefeningen Weer Water Stafanalyse Publ. reactie D-6 T-144 D-5 T-120 D-4 T-96 D-3 T-72 Evacuatie ? Nationaal Publ reactie D-2 T-48 Respons Evac gelukt D-1 T-24 Evac niet gelukt Zeeland Rotterdam Rijnmond Haaglanden Noord Holland Noord & Zaanstreek Fryslân Zuid Holland Zuid Midden en West Brabant Brabant Noord Brabant Zuid-Oost NM & Z Limburg Flevoland Omringende regio’s Scope van de oefening Groningen Drenthe Twente 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid

Vragen en/of suggesties? Tenslotte: Vragen en/of suggesties? 11 septemberi 2008 Mini-Masterclass Nationale Veiligheid