Interculturalisatie: betere zorg voor iedereen? Indra Boedjarath psycholoog-psychotherapeut MHC Beeklaan directeur Mikado

Diversiteit Ca 1/5 deel bevolking allochtoon Ca 10% niet-westerse allochtoon Definitie: ten minste een ouder in niet-westers land geboren Rotterdam (35,1%), Amsterdam (34,2%), Den Haag (31,8%) Turken (21,1%), Surinamers (19,3%), Marokkanen (18,6%)

Allochtonen per 01.01.2005 bron: CBS Bevolkingsstatistiek In 2005 eenvijfde van de Nederlandse bevolking allochtoon Op 1 januari 2005 telde Nederland 3,1 miljoen allochtonen. Daarmee was 19% van de bevolking van allochtone afkomst. Er zijn iets minder westerse allochtonen (46%) dan niet-westerse (54%). Onder ‘allochtonen’ worden personen verstaan van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen personen die zelf in het buitenland zijn geboren (eerste generatie) en personen die in Nederland zijn geboren (tweede generatie). Westerse allochtonen vooral uit Indonesië en Duitsland Onder de westerse allochtonen vormen Duitsers en personen uit Indonesië en voormalig Nederlands-Indië de grootste herkomstgroepen. De leeftijdsstructuur van de westerse allochtonen lijkt erg op die van de totale bevolking van Nederland. Niet-westerse allochtonen vooral uit Turkije, Suriname en Marokko De grootste groep niet-westerse allochtonen wordt gevormd door Turken, op de voet gevolgd door Surinamers en Marokkanen. Na de Nederlandse Antillen en Aruba neemt de omvang van de andere herkomstlanden snel af. Niet-westerse allochtonen hebben een jongere leeftijdsstructuur dan autochtonen en westerse allochtonen.

Niet-Westers bron: www.rivm.nl Niet-westerse allochtonen geconcentreerd in grote steden Op 1 januari 2005 telde Nederland 3,1 miljoen allochtonen oftewel 19,2% van de bevolking was van allochtone afkomst. Iets minder dan de helft (45,6%) zijn westerse allochtonen, de anderen (54,4%) zijn niet-westerse allochtonen. Aan het begin van 2005 telde Nederland 1,7 miljoen niet-westerse allochtonen. Dat is 10,4% van de bevolking. De hoogste concentraties niet-westerse allochtonen zijn te vinden in de grote steden. Rotterdam heeft hoogste percentage niet-westerse allochtonen (35,1%). Amsterdam volgt met 34,2%. Den Haag komt met 31,8% op de derde plaats. Behalve deze drie grote steden hebben ook Almere, Schiedam, Diemen en Utrecht meer dan 20% allochtonen binnen hun grenzen. Vooral in Almere is het percentage allochtonen de laatste jaren gegroeid. De niet-westerse allochtonen zijn afkomstig uit: Turkije, Afrika, Latijns-Amerika en Azië met uitzondering van Japan en Indonesië. De grootste groep niet-westerse allochtonen wordt gevormd door Turken (21,1%), op de voet gevolgd door Surinamers (19,3%) en Marokkanen (18,6%). Na de Nederlandse Antillen en Aruba (7,7%) neemt de omvang van de andere herkomstlanden snel af. De eerste generatie niet-westerse immigranten zijn sterk geconcentreerd in de leeftijdsgroep van vruchtbare leeftijden.

Prognose aandeel allochtonen in bevolking, 2005-2050 bron: CBS Allochtonenprognose Op 1 januari 2005 telde Nederland 3,1 miljoen allochtonen oftewel 19,2% van de bevolking was van allochtone afkomst. Iets minder dan de helft (45,6%) In de komende decennia zal de allochtone bevolking sterk blijven groeien, van 3,1 miljoen in 2005 tot 5,3 miljoen in 2050 (zie figuur 1). Het aandeel allochtonen in de totale bevolking zal naar verwachting sterk toenemen, van 19% in 2005 tot 30% in 2050 Het aandeel westerse allochtonen in de totale bevolking blijft toenemen, van 9% in 2005 naar 13% in 2050 (zie figuur 2). Naast voortgaande immigratie speelt hier met name ook de gemengde huwelijkssluiting een rol. Doordat de gemengde huwelijkssluiting hoog ligt, is de tweede generatie relatief groot ten opzichte van de eerste generatie. Daar staat tegenover dat de nu nog grootste categorie westerse allochtonen, de tweede generatie personen uit Indonesi� of voormalig Nederlands-Indi�, in de loop van de 21ste eeuw geleidelijk uitsterft.

Interculturalisatie Interculturalisatie is een proces waarbij de instelling zich ten doel stelt te veranderen tot een multiculturele instelling waarbinnen als vanzelfsprekend rekening wordt gehouden met etnisch-culturele diversiteit. Het betreft alle lagen en alle facetten van de organisatie, zoals: intercultureel management, personeelsbeleid, instroom van allochtoon personeel, werving en selectie, verbetering werkwijze, deskundigheidsbevordering, toegankelijkheid, externe samenwerking, organisatiecultuur, de inrichting van het gebouw, een antidiscriminatie gedragscode, de feestdagenregeling, et cetera. Daarbij wordt culturele diversiteit gezien als een meerwaarde en heerst er een stabiele heterogene cultuur, met multiculturele waarden en normen. Er is een multi-etnisch personeelsbestand, met allochtone medewerkers op alle niveaus.

Test Personeel is een afspiegeling Foldermateriaal in diverse talen Standaard gebruik tolkvoorziening Bieb/literatuur/wachtkamerlectuur is multicultureel Registratie naar etniciteit Richtlijnen houden rekening met etniciteit Anti-discriminatiecode

Gezondheidsverschillen Diabetes mellitus (Surinamers, Turken, Marokkanen) Hypertensie (allochtonen ouder dan 35 jaar) Overgewicht (Surinamers, Antillianen, Marokkanen, Turken) Zwaarder alcoholgebruik (Surinaamse en Antilliaanse mannen) Parasuicidaal gedrag 2 tot 4 keer zo vaak (mn Hindostaanse en Turkse meiden) Turkse en Marokkaanse ouderen hebben vaker depressieve klachten Schizofrenie (Surinamers, Antillianen, Marokkanen)

Verklaringen Leefstijl en genetische opmaak Lage SES verweven met etniciteit Levensverwachting 3-5 jr minder Goed ervaren gezondheid 15 jr minder Ongunstige psychosociale omstandigheden (migrantenbestaan) Afwezigheid gepaste zorg Toegankelijkheid (3x)

Dilemma’s Andere ziekteopvattingen en -belevingen (compliance) Ander hulpzoekgedrag Communicatieproblemen Vraag en aanbod sluiten niet aan Eigen hulpverleningscircuits Ik in wij-gerichtheid Ontbreken interculturele standaarden

Ik in wij-gerichtheid Individualisme en collectivisme (verticaal en horizontaal) Interne en externe locus of control Self-esteem en social esteem Autonomie en autonomie-in-verbondenheid Onafhankelijkheid en inter-afhankelijkheid Gelijk en hiërarchisch Zelfpresentatie en bescheidenheid Direct en indirect Etc.

Autonomie in verbondenheid

Standaardisatie

Kritiek Richtlijnen, protocollen en standaarden omvatten nauwelijks tot geen diversiteit Standaarden: niet iedereen past dezelfde maat GGZ DBC-systematiek gebaseerd op DSM DSM niet ‘cultuurvrij’ Dichotomie soma en psyche vnl in Europa en Noord-Amerika Angst-depressie en somatoforme stn moeilijk van elkaar te onderscheiden

Hoe anders? Good Practices Investeren in duurzaamheid Addenda ontwikkelen obv consensus based kennis Niet blind staren op evidence based kennis Tijd nemen en ruimte creëren Cultural formulation of diagnosis MIKADO: kennis is kwaliteitsverbetering

WWW.MIKADO-GGZ.NL

Diversiteit is verrijkend

Interculturalisatie: betere zorg voor iedereen? JA! Indra Boedjarath psycholoog-psychotherapeut MHC Beeklaan directeur Mikado