CPBW: Wat is het (niet)? Pascal Meyns Presentatie bedoeld als informatiesessie voor startende CPBW-leden. Informeren zonder te overdonderen dus. Lees ook het begeleidende Word-document voor de preventieadviseur. Ben je een bedrijf met 50 à 100 werknemers: hou de EFI’s dan beter voor een andere keer, integreer ze niet in deze powerpoint. Laat ze geven door iemand van de directie in een eigen powerpoint en blijf als preventieadviseur in je neutrale positie. Gebruik deze slides daarom uitsluitend voor een informatiesessie over Welzijn op het Werk. Pascal Meyns 2012

De presentatie heeft vier grote verhalen waar op ingegaan wordt: Welzijn is meer dan veiligheid alleen Het is een samenspel van vele partijen Wetgeving Middelen (meestal documenten zoals maand- en jaarverslag / JAP-GPP) Welzijn als Overlegmaterie 2012

Oorspronkelijk: (technische) veiligheid Voor vele mensen zijn het CPBW en de IDPBW/PA nog altijd die “van de veiligheid”. Maak van in het begin duidelijk dat het over “welzijn” gaat i.p.v. “veiligheid”. Het is essentieel om dit onderscheid vanaf de eerste minuut mee te hebben. Oorspronkelijk: (technische) veiligheid Recenter: aandacht voor gezondheid, pesten, … => welzijn Welzijn als Overlegmaterie 2012

De 7 welzijnsdomeinen Arbeidsveiligheid Gezondheid Psychosociale aspecten door het werk (incl. pesten, geweld en ongewenst seksueel gedrag op het werk) Ergonomie Arbeidshygiëne Verfraaiing van de werkplaatsen Milieu (met invloed op de werknemers) Zoek samen aan de hand van de eigen bedrijfssituatie voorbeelden voor elk domein zodat de werkingsdomeinen duidelijk worden Welzijn als Overlegmaterie 2012

Er zijn vele partijen betrokken Er zijn vele partijen betrokken. Het belangrijkste doel is mee te geven dat welzijn het resultaat is van al deze spelers samen en niet alleen de preventieadviseur. Niet op allen gaan we hier in, maar het schema toont al aan dat het verhaal nooit zwart-wit zal zijn. Bovendien is nog niet iedereen vernoemd: aangemelde instanties (NOBO’s), TMB (bouwwerf?), gemeenschappelijk overleg met industriezone, … (afkortingen uitleggen aan de deelnemers: PA, IDPBW, EDPBW,…) Welzijn als Overlegmaterie 2012

1. Sociaal Overleg: elk zijn specialiteit Twee overlegorganen: OR: sociaal-economische materie CPBW: welzijnsmaterie Eén gemengde groep: Afvaardiging: concrete individuele dossiers & collectieve onderhandelingen (cao,…) Elk zijn domein, maar overlapping Overlapping vind je o.a. in: CAO100 (zie verder), Stressbeleid, Arbeidsreglement (OR, maar welzijnsmaterie kan opgenomen zijn in het AR), individuele dossiers worden soms door CPBW-leden met de PA besproken, … => Maar CPBW is volwaardig orgaan, evenwaardig aan OR. Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW - Samenstelling Het ondernemingshoofd Afgevaardigden van het personeel Secretariaat: De interne dienst (of preventieadviseur) neemt deze taken waar De agenda en notulen minstens 8 dagen op voorhand bezorgen Verplichte documenten tijdig en correct bezorgen (bv. jaarverslag, zie verder) De adviezen bezorgen (deze moeten door de preventieadviseur opgesteld zijn) Voorzitter “de werkgever” (ondernemingshoofd of vervanger met beslissingsbevoegdheid) Heb je een gemeenschappelijk CPBW, meerdere TBE’s (CPBW’s) of andere afwijkingen in je werking, neem die dan op in deze slide of voeg slides toe. Het ondernemingshoofd laat die zich in praktijk vaak vertegenwoordigen door een ander directielid. Wettelijk kader: Welzijnswet art 56-64 en KB van 3 mei 1999 betreffende de opdrachten en de werking van de Comités voor preventie en bescherming op het werk (secretariaat: art. 24) Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW – Samenstelling (2) Andere Leden? Soms verplicht: bv. arbeidsgeneesheer bij bespreking medisch jaarverslag Er kan afgesproken worden dat anderen het CPBW kunnen volgen Permanent of 1-malig (“occasioneel lid”) Voorbeelden: Specialisten in een domein (bv. een specialist over een bepaalde machine) Vakbondssecretaris na afspraak Externe preventieadviseurs (bv. Arbeidsgeneesheer) Facility Management (als er dikwijls dingen voor hen besproken worden) … Deskundigen op verzoek werknemers mét goedkeuring werkgever. PA externe dienst telkens hun materie op de agenda staat (bv. medisch jaarverslag of stress/pesten) en bij bespreking JAP/GPP. Terugkerende niet-vaste leden? Regel het voorafgaand in het huishoudelijk reglement (bv. facility management). Zie ook art 25-26 & 28 KB 3 mei 1999 Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW – Vergaderingen De werkgever zorgt ervoor dat het CPBW minstens maandelijks samen komt Of op vraag van 33% van de personeelsafgevaardigden In het gebouw van het bedrijf waarvoor ze bevoegd zijn Praktijk is vaak 11 keer per jaar (1 keer voor juli-augustus samen). Vertel de gangbare praktijk in je eigen onderneming. Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW – Samenstelling & Werking Heb je als lid van het CPBW een vraag of opmerking? Wacht niet tot de volgende vergadering Raadpleeg de preventieadviseur direct Vele kleine zaken blijven klein als ze direct opgelost worden, maar worden groot als ze lang verwaarloosd blijven. Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW – 4 soorten opdrachten Voorafgaand advies geven Akkoord geven Voorstellen doen Informatierecht Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW - Voorafgaand advies geven Het CPBW geef voorafgaand advies over: beleidsmaatregelen ivm welzijn planning en invoering van nieuwe technologieën ivm welzijn planning van het welzijnsbeleid in jaaractieplan / globaal preventieplan (zie verder) preventiemaatregelen de diensten waarop beroep gedaan wordt bv. Externe dienst PBW of Externe dienst technische keuring de interne dienst samenstelling werkingsmiddelen Geef telkens een paar concrete voorbeelden uit je eigen werking. KB van 3 mei 1999 betreffende de opdrachten en de werking van de Comités voor preventie en bescherming op het werk (Artikels 2 & 3) KB 27 maart 1998 betreffende de interne dienst voor preventie en bescherming (art. 17) Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW – Akkoord geven De minimumduur van het contract voor de preventieadviseur De aanduiding en vervanging van de preventieadviseur (altijd intern) arbeidsgeneesheer (indien interne) psychosociale-preventieadviseur (intern): unanimiteit nodig « Andere door de wet voorgeschreven gevallen » vnl ivm afwijkingen van temperaturen, afwijkingen van aantal sanitaire installaties, … Hoeveel stemmen zijn een « akkoord »? Vastleggen in het huishoudelijk reglement (zie verder) Geef telkens een paar concrete voorbeelden uit je eigen werking. KB van 3 mei 1999 betreffende de opdrachten en de werking van de Comités voor preventie en bescherming op het werk (art. 4) Welzijnswet art. 32sexies §1 (psychosociale) KB 27 maart 1998 betreffende de interne dienst voor preventie en bescherming (art. 17 en 20) (contract preventieadviseur + aanstellen/verwijderen) Opgelet: CPBW stelt de preventieadviseur dus mee aan of verwijdert hem uit de functie, maar werft niet aan en ontslaat ook niet. Dit zijn verschillende zaken. Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW – Voorstellen doen Het CPBW kan in de eerste plaats voorstellen doen rond het jaaractieplan en het globaal preventieplan. (zie verder) Geef telkens een paar concrete voorbeelden uit je eigen werking. Welzijn als Overlegmaterie 2012

CPBW - Informatierecht De werkgever geeft alle nodige informatie om de werking mogelijk te maken: - indienststellingsverslagen - aankoop en gebruik arbeidsmiddelen - aankoop persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen - een overzicht van alle risico’s en maatregelen - (jaarlijks) overzicht milieubeleid Wijs de deelnemers op de keerzijde van informatierecht: discretieplicht. KB van 3 mei 1999 betreffende de opdrachten en de werking van de Comités voor preventie en bescherming op het werk (discretie: art. 29)(informatierecht: art. 14-17) Let op! Informatie geven is niet hetzelfde als kopies van alle documenten geven. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Let op ! CPBW is niet… De klusjesdienst Kapotte lampen, … horen niet thuis in het CPBW Facility management De kwaliteit van het toiletpapier of koffie horen niet in het CPBW. Een manier om je leidinggevende niet te moeten aanspreken op ongewenste situaties: Spreek eerst de leidinggevende aan, kom pas daarna naar het CPBW met het probleem => Nodig facility management / klusjesdienst desnoods apart uit om deze klachten door te geven. Voorzie deze afdelingen op de voorvergadering van de partners (indien mogelijk) of voorzie een apart moment in het CPBW om deze items te overlopen, zonder dat ze meegenomen worden in het verslag. Hooguit in een aparte TO DO-lijst voor de klusjesdienst/facility. Welzijn als Overlegmaterie 2012

2. Interne dienst PBW (IDPBW) 1 of meerdere interne preventieadviseurs Indien meerdere: 1 officieel de leiding Preventieadviseur is wettelijk verplicht in loondienst Beschermd statuut Secretaris CPBW Heb je concrete vragen over zijn rol, taken,… => vraag het steeds direct aan de preventieadviseur zelf. KB 27 maart 1998 “de interne dienst” Welzijn als Overlegmaterie 2012

Onze interne Dienst PBW Wie maakt er deel van uit? Welzijn als Overlegmaterie 2012

3. Externe Dienst PBW Verplichte aansluiting (tenzij alles intern) Multidisciplinair: Preventieadviseur arbeidsveiligheid Preventieadviseur-arbeidsgeneesheer Preventieadviseur arbeidshygiëne Preventieadviseur psychosociale aspecten Preventieadviseur ergonomie KB 27 maart 1998, “Externe dienst”. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Onze Externe Dienst PBW Bij wie zijn we aangesloten? Welke domeinen nemen ze waar? (wat intern, wat extern) Geef ook de namen en contactgegevens van externe PA’s door (arbeidsgeneesheer, papsy,…) Welzijn als Overlegmaterie 2012

4. Directie & Leidinggevenden & werknemers “De werkgever treft de nodige maatregelen ter bevordering van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.” (Welzijnswet, art. 5§1) “De leden van de hiërarchische lijn voeren elk binnen hun bevoegdheid en op hun niveau het beleid van de werkgever met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk uit.” (KB Welzijnsbeleid, art. 13) “Iedere werknemer moet in zijn doen en laten op de arbeidsplaats, overeenkomstig zijn opleiding en de door de werkgever gegeven instructies, naar zijn beste vermogen zorg dragen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en deze van de andere betrokken personen.” (Welzijnswet, art. 6) KB 27 maart 1998, betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, art. 12-13-14 Welzijnswet art 5 §2 (werkgever) Welzijnswet art 6 (werknemer, verdelen van het volledige artikel onder de aanwezigen kan voorbarige euforie over de verantwoordelijkheid voor de leidinggevende/werkgever temperen) Welzijn als Overlegmaterie 2012

5. Andere: Vertrouwenspersoon Voorlopig niet verplicht, maar sterk aangeraden Denk na over wie je neemt Moet goedkeuring CPBW wegdragen Rapporteert anoniem (via register) Welzijnswet art. 32quater & sexies §2 KB 17 mei 2007 “psychosociale”, onderafdeling II, art. 16-17. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Belangrijkste woord op deze slide: “Denkt” Belangrijkste woord op deze slide: “Denkt”. Nieuwe wetgeving sinds jaren ‘90 geeft steeds mee dat je iets in de gegeven situatie moet bekijken. Hier gaat de volgende slide uitgebreid op in (middelenwetgeving vs doelwetgeving). Welzijn als Overlegmaterie 2012

Wat denkt de wet? Grote lijnen… Voorbeeld EHBO Oude denkwijze wetgeving: EHBO-koffer bevat vast aantal onderdelen. Nieuwe denkwijze wetgeving: Bekijk wat voor ongevallen je kan hebben en maak een aangepaste EHBO-koffer. bv. Veel kans op brandwonden = “voldoende” zalf Gevolgen: wetgeving is minder strikt omschreven, enkel het doel ( middel) Je moet nadenken én overleggen/overtuigen. Titel slide: “denkt”  “zegt” de wet (doel  middel). Middelenwetgeving werd voor een groot stuk al vervangen door doelenwetgeving. De rest volgt de komende jaren. Denk niet in strikte regeltjes, maar in oplossingen voor mogelijke problemen. Welzijn als Overlegmaterie 2012

1. Welzijnswet Basiswet die alle grote principes bevat rond PBW De 7 welzijnsdomeinen (ken je ze nog?) De verplichting om een interne dienst PBW op te richten De verplichting om aanvullend beroep te doen op een externe dienst volgens noodzaak De preventiebeginselen (preventiehiërarchie) … Welzijn als Overlegmaterie 2012

Preventie in de enige goede volgorde Zorgen dat het gevaar er niet is: Verwijderen: bv. magazijnrekken lager maken, zodat er niets hoog gestapeld kan worden Vervangen: bv. gebruik een ander product ter vervanging van asbest Anders gaan werken: bv. geen nachtwerk meer ter voorkoming van gezondheidsproblemen/sociale problemen Zorgen dat ons niets kan overkomen Bv. een reling zetten aan een trap beschermt iedereen die de trap neemt Zorgen dat jou niets kan overkomen Bv. een lasbril beschermt de ogen van de lasser, en alleen die van de lasser Is er toch schade, hou ze dan zo klein mogelijk Bv. sprinklers zorgen ervoor dat brand niet kan uitbreiden of zelfs uitdooft Zorgen dat het gevaar zichtbaar is Bv. bordje “opgelet slipgevaar” Eliminatie, substitutie, procedureel, collectief, persoonlijk, signalisatie. Vooral het voorbeeld over nachtwerk kan een leuke discussie opleveren. Preventiehiërarchie: Welzijnswet art. 5 $1 Welzijn als Overlegmaterie 2012

Preventie in de enige goede volgorde Marthon lopen? Wil je vermijden dat iemand loopt? Hang bordje bij inschrijvingsloket Vermijden blessure: word toeschouwer of helper Moet je bewegen? Ga wandelen Moet het marathon zijn? Ga rolschaatsen Moeten jullie het echt lopen? Organiseer een rustpunt Moet je echt lopen? Koop goede schoenen Maak het gevaar zichtbaar Welzijn als Overlegmaterie 2012

Preventie in de praktijk Som samen enkele gevaren op en zoek samen naar een oplossing die rekening houdt met de volgorde van de preventiehiërarchie. Welzijn als Overlegmaterie 2012

2. Codex: Bijzondere werknemers en situaties Codex = geheel van uitvoeringsbepalingen voor de basisprincipes van de welzijnswet = praktische invulling Er zijn aparte bepalingen over: Moederschapsbescherming Jongeren op het werk Stagiairs Uitzendarbeid Manueel hanteren van lasten Nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst … Hou hier steeds rekening mee als je er mee te maken hebt. Raadpleeg je preventieadviseur en/of arbeidsgeneesheer. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Hoezo, verwarrende begrippen? Bijna-ongeval: hoogstens materiële schade soms geen schade nooit lichamelijke schade Arbeidsongeval: plots voorval tijdens het werk of verbonden aan het werk met lichamelijke schade Woonwerkongeval ongeval op weg van of naar het werk verzekerd, maar niet in statistiek als arbeidsongeval « gebruikelijke weg » Beroepsziekte erkenning nodig procedure (en info) via arbeidsgeneesheer FBZ keert uit na erkenning Beroepsgerelateerde ziekte/aandoening verzekerd? Waarschijnlijk niet preventie enige manier om problemen ivm vergoeding te voorkomen Bijna-ongeval: gebaseerd op ohsas18001 (incident is in Ohsas het geheel van bijna-ongevallen, ongevallen en beroepsgerelateerde ziektes). Benadruk de verschillen voor de verzekering. Voor het CPBW is dat essentieel. Een EHBO-geval Een EHBO-geval met externe medische kosten, kan ook een arbeidsongeval zijn. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Beroepsgerelateerde ziekte/aandoening Bijna-ongeval: vb. Geparkeerde aanhangwagen raakt los en rijdt tegen gevel Arbeidsongeval: vb. Arbeider valt van ladder tijdens de uitoefening van de job en breekt been Woonwerkongeval vb. Werknemer valt met fiets op de korste weg naar huis vb. Werknemer heeft auto-ongeval op weg van het werk naar de crêche Beroepsziekte vb. Longkanker door asbest Beroepsgerelateerde ziekte/aandoening vb. Poetsvrouw met tenniselleboog Bijna-ongeval: gebaseerd op OHSAS18001 (« incident » is in OHSAS het geheel van bijna-ongevallen, ongevallen en ziektes). Benadruk de verschillen voor de verzekering. Voor het CPBW is dat essentieel. Welzijn als Overlegmaterie 2012

3. ARAB: Hoe het was Oude wetgeving die bijna vervangen is. Oude manier van denken Belangrijke nog bestaande stukken in het ARAB Brand Klimaat (temperatuur, …) Sociale voorzieningen (toiletten, refter,…) Welzijn als Overlegmaterie 2012

4. Andere Wetgeving CAO 100 als voorbeeld CAO100 verplicht elk bedrijf om afspraken te maken over alcohol/drugs CAO100 verbiedt niet alle gebruik van alcohol CAO 100 is het belangrijkste voorbeeld omdat het voor alle bedrijven verplicht is (fase I). Het is ook een boeiend voorbeeld omdat het CPBW eigenlijk “zomaar” mag inbreken in het arbeidsreglement dat strikt genomen materie voor de OR is. Het toont dus aan dat je steeds met iedereen door 1 deur moet blijven kunnen. Welzijn als Overlegmaterie 2012

CAO100: Afspraken in ons bedrijf Fase I: … Fase II: … Zorg ervoor dat iedere deelnemer een exemplaar van beleid en/of procedures heeft en bespreek het. Heb je nog geen tweede fase en zou dat wel nodig zijn… zeg het tegen de groep in alle openheid en voeg het toe aan het GPP/JAP. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Accent leggen op instrumenten, niet op menselijke resources (% FTE’s) Accent leggen op instrumenten, niet op menselijke resources (% FTE’s). Enkel de “core” documenten zijn besproken. Daarnaast zijn er natuurlijk nog de terugkerende technische keuringen, asbestinventaris, lijst gevaarlijke producten, werkpostfiches,… Welzijn als Overlegmaterie 2012

Bespreking middelen Huishoudelijk Reglement Globaal Preventieplan (GPP) Jaarlijks Actieplan (JAP) Maandverslag Jaarverslag Risicoanalyse (wordt verder in detail uitgewerkt) Rondgang Verslag medisch toezicht Bespreek bondig de documenten en indien er vragen zijn het wettelijke kader. Probeer je te beperken tot een paar minuten per document (structuur overlopen eerder dan alles in detail. Mocht je het toch in detail bespreken is de kans heel groot dat je de groep kwijt raakt. Een koffiepauze kan je dan redden). Wettelijke basis: HReglement KB 3 mei 1999 “Comité”, art 31 GPPKB 27 maart 1998 “interne dienst”, art. 10 & 11 JAP: idem maand- of driemaandelijkse verslagen, KB 27 maart 98 “interne dienst”, bijlage II Jaarverslag, KB 27 maart 98 “interne dienst”, Bijlage III RA (zie ook verder), 27 maart 98 “beleid”, art. 7 & 8 Rondgang, KB 3 mei 1999 “Comité”, art. 10 Verslag medisch toezicht, KB 28 mei 2003 “Gezondheidstoezicht”, art 8-9 Welzijn als Overlegmaterie 2012

6. Risicoanalyse (RA) Twee stappen in elke RA Gevaren verzamelen (zie eerder) Risico inschatten Hoe vaak komt het gevaar voor? Bv. 1 keer per dag of 1 keer per jaar Hoe groot is de kans dat het fout gaat als het voorkomt? Bv. bijna onmogelijk tot bijna zeker Hoe erg is het als het fout gaat? Bv. een pijnlijke vinger, beenbreuk of dood Afhankelijk van hoe vaak én hoe ernstig: volgorde maken belangrijkste risico’s Volgorde bepaalt waar je eerst aan gaat werken Als je de grootste risico’s aangepakt hebt, begin je opnieuw (zie eerder: PDCA) RA moet op alle 7 de welzijnsdomeinen uitgevoerd worden (zie eerder) RIE, R=f(B*W*E) Welzijn als Overlegmaterie 2012

6. Risicoanalyse (RA): wie doet wat? Werkgever: Voorziet middelen en strategie Leidinggevenden: voeren de RA uit m.b.v. advies PA Preventieadviseur: werkt mee aan de inventaris vd gevaren, geeft advies inschatting, en stelt maatregelen voor CPBW: Adviseert & promoot het correcte gebruik vd RA, maar voert NIET zelf uit Directie: KB 27 maart 1998, betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, art. 7 & 12 e.v. + Welzijnswet art 5 $2 Preventieadviseur: KB 27 maart 1998, betreffende de Interne dienst voor preventie en bescherming op het Werk, art. 4 tot 12 CPBW: individuele leden kunnen betrokken worden indien er een participatieve werkwijze gebruikt wordt op hun werkpost of afdeling Welzijn als Overlegmaterie 2012

Overlopen voorbeeld RA Maak van de gelegenheid een deugd en voer meteen een participatief rondje “verbeteren” van een bestaande RA uit: trek feedback uit de deelnemers om de RA te verbeteren. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Besluit: Dé essentie voor de komende vier jaar Welzijn als Overlegmaterie 2012

De presentatie heeft vier grote verhalen waar op ingegaan wordt: Welzijn is meer dan veiligheid alleen Het is een samenspel van vele partijen Wetgeving Middelen (meestal documenten zoals maand- en jaarverslag / JAP-GPP) Welzijn als Overlegmaterie 2012

Besluit: dé essentie komende vier jaar De preventieadviseur is: neutraal (geen directie, geen vakbond) adviseur die goede raad geeft over welzijn ( ‘zorgen voor veiligheid’) eerste aanspreekpunt en steeds toegankelijk (ook buiten het CPBW om) niet alleen: ook de arbeidsgeneesheer en de preventieadviseur psychologische aspecten zijn als preventieadviseur aanspreekbaar. Ook al zijn ze niet ‘in huis’. Benadruk de toegankelijkheid van de PA. Als je problemen laat broeien tot het volgende CPBW heb je het veel minder in de hand en is de kans op escalatie groter. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Besluit: dé essentie komende vier jaar (2) De directie en leidinggevenden zijn: verantwoordelijk voor de veilige werking van het bedrijf & welzijn tout court De medewerkers: respecteren alle richtlijnen, melden gevaarlijke situaties voor zichzelf en collega’s gebruiken hun gezond verstand De eindverantwoordelijkheid voor directie en hiërarchische lijn mag geen vrijgeleide zijn voor de medewerkers om onveilig te handelen. Welzijn als Overlegmaterie 2012

Besluit: dé essentie komende vier jaar (3) Welzijn is enkel mogelijk via: open communicatie correcte communicatie samenwerking/overleg met alle spelers: CPBW staat niet alleen Externe spelers (arbeidsgeneesheer, …) Interne spelers (leidinggevenden, directie, …) CPBW is meest gebaat met een dialoog. En realiseer je steeds heel goed dat het CPBW geen eilandje mag zijn dat af en toe samenzit, maar dat het moet handelen in de echte wereld samen met andere partners. Welzijn als Overlegmaterie 2012