OMGAAN MET KLACHTEN : Ervaringen ombudsman Een klacht…een geschenk Omgaan met klachten= attitudewijziging Wet rechten van de patiënt Waarover klagen patiënten? Datum: 2 december 2003 Henni Theuwissen - ombudsman

Het ziekenhuis moet ervoor zorgen dat: WET PATIENTENRECHTEN Wat zegt de wet? Elk ziekenhuis moet beschikken over een ombudsdienst waar de patiënten terecht kunnen met al hun klachten over deze niet-naleving van de patiëntenrechten door de zorgverstrekkers die er werken. Het ziekenhuis moet ervoor zorgen dat: vlotte bereikbaarheid van de ombudsdienst de klachten binnen een redelijke termijn behandelen de ombudsdienst contact met betrokkenen de ombudsdienst moet onafhankelijk kunnen werken

voorkomen van ontevredenheid en klachten door WET PATIENTENRECHTEN Opdrachten voorkomen van ontevredenheid en klachten door betere communicatie tussen patiënt en zorgverlener bemiddelen tussen patiënt en zorgverlener het inlichten van de patiënt over verdere mogelijkheden het verstrekken van informatie over de organisatie, de werking en de procedureregels van de ombudsdienst het formuleren van aanbevelingen ter verbetering

Voorwaarden waaraan de ombudsfunctie in de ziekenhuizen moet voldoen. WET PATIENTENRECHTEN Nu ook een KB. Voorwaarden waaraan de ombudsfunctie in de ziekenhuizen moet voldoen. verschenen in BS van 8/7/2003 in uitvoering vanaf 1/11/2003

Voorwaarden waaraan de ombudsfunctie in de ziekenhuizen moet voldoen. WET PATIENTENRECHTEN Nu ook een KB. Voorwaarden waaraan de ombudsfunctie in de ziekenhuizen moet voldoen. erkenning ziekenhuis onafhankelijkheid financiering werking - juridische bescherming registreren van gegevens jaarverslag huishoudelijk reglement

Kwaliteit is de juiste dingen doen en… OMBUDSDIENST GELINKT AAN... Kwaliteit Kwaliteit is de juiste dingen doen en… die juiste dingen steeds beter doen! Kwaliteit is dus een streven naar … iets dat men nooit bereikt. Omgaan met kwaliteit = omgaan met veranderingen (verbeteringen)

KLACHT Definitie klacht Een klacht is elke manifeste uiting van ontevredenheid door de klant zelf die ontstaan is door de gekochte producten of diensten niet (geheel) voldoen aan de verwachtingen die de klant heeft gesteld.

van de patiënt of familie van zijn ziekenhuisverblijf KLACHT Hoe zien wij een klacht? als een weergave van een eigen beleving van de patiënt of familie van zijn ziekenhuisverblijf of van zijn behandeling of verzorging onafgezien of er ook echt een tekort is in deze zorg.

KLACHT Definitie klacht Het is een mogelijkheid voor de organisatie om een ontevreden klant tevreden te stellen door een falende dienst of een defect product te herstellen. In die zin is een klacht een geschenk van de klant aan de onderneming (= andere kijk, attitude t.o.v. een klacht)

Rationeel element Emotioneel element KLACHT Elke klacht bevat ... Rationeel element Emotioneel element objectief - storing in verwachting aantoonbaar - gevoelsmatig iets is fout gegaan Bij de behandeling van een klacht: eerst aandacht aan melder dan aan de oplossing

WANNEER KLACHT? Bij stoornis in evenwicht! verwachting aanbod

In België was hieromtrent geen wetgeving wel voorstellen. RECHT! Recht om te klagen? In België was hieromtrent geen wetgeving wel voorstellen. Nu wel wet: begin juni 2001 keurde de ministerraad de conceptnota goed wetsontwerp goedgekeurd in kamer en senaat in juli 2002 op 26/9 is wet gepubliceerd in BS in voege vanaf 6/10/2002

op verzoek van een vertegenwoordiger WET RECHTEN PATIENT Op wie van toepassing? Patiënt Een patiënt is iedereen die een of andere vorm van gezondheid ontvangt, al dan niet op eigen verzoek. Ook wanneer de zorg wordt verstrekt: op verzoek van een vertegenwoordiger vb. ouders van minderjarige op verzoek van een derde vb. door de werkgever bij controle van arbeidsongeschiktheid, verzekeringsmaatschappij bij afsluiten levensverzekering zonder verzoek in spoedgevallen

WET RECHTEN PATIENT Op wie van toepassing? Zorgverstrekker De wet moet worden toegepast door alle beroepsbeoefenaars die vermeld worden in het KB 78 betreffende de uitoefening van de gezondheidsberoepen. Het gaat om: artsen tandartsen apothekers vroedvrouwen kinesisten verplegend personeel paramedici: bandagist, orthesist en prothesist, diëtist, ergotherapeut, farmaceutisch technisch assistent, technoloog medische beeldvorming, technoloog medisch labo, logopedist, orthopedist, podoloog

WET RECHTEN PATIENT Wanneer is wet van toepassing? De wet hanteert een heel ruim begrip van “gezondheidszorg” waarbij de patiëntenrechten moeten worden gerespecteerd. Het gaat om alle diensten die een zorgverstrekker verstrekt met het oog op het bevorderen, vaststellen, behouden, herstellen of verbeteren van de gezondheidstoestand van de patiënt en om hem bij zijn sterven te begeleiden.

De patiënt oefent zijn rechten zelf uit. Uitzonderingen: minderjarigen WET RECHTEN PATIENT Vertegenwoordiging De patiënt oefent zijn rechten zelf uit. Uitzonderingen: minderjarigen onbekwaam verklaarde meerderjarigen wilsonbekwame meerderjarigen De patiënt kan, op ogenblik dat hij nog bij volle bewustzijn is een vertegenwoordiger aanduiden om zijn rechten uit te oefenen

1. Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening WET RECHTEN PATIENT Welke rechten? 1. Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening De patiënt heeft: met eerbiediging van zijn menselijke waardigheid (zonder discriminatie) en zijn zelfbeschikking (iedereen is baas over zijn eigen lichaam) Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening van elke beroepsbeoefenaar kwalilteitsvolle dienstverlening: best mogelijke zorg (als goede huisvader) met beschikbare medische kennis en technologie

2. Recht op vrije keuze van de zorgverstrekker WET RECHTEN PATIENT Welke rechten? 2. Recht op vrije keuze van de zorgverstrekker Is evident als u naar huisarts of tandarts gaat, minder evident in het ziekenhuis. keuze kan steeds herzien worden recht op second opinion zorgverlener behoudt recht om patiënt te weigeren behalve bij spoedgeval

3. Recht op informatie duidelijke communicatie in begrijpbare taal WET RECHTEN PATIENT Welke rechten? 3. Recht op informatie inzicht in uw gezondheidstoestand en evolutie duidelijke communicatie in begrijpbare taal eventueel via een vertrouwenspersoon de vertrouwenspersoon  beroepsgeheim ook patiënt mag informatie weigeren de zorgverstrekker kan informatie weigeren wanneer dit een bedreiging is voor uw gezondheid: reden noteren in patiëntendossier vertrouwenspersoon inlichten

4. Recht op toestemming vrij in te stemmen met een behandeling. WET RECHTEN PATIENT Welke rechten? 4. Recht op toestemming Recht om, goed geïnformeerd, voorafgaandelijk en vrij in te stemmen met een behandeling. Wat moet u weten? doel en aard van de behandeling, hoelang en hoe vaak, nevenwerkingen, risico’s, nazorg, alternatieven en financiële gevolgen op tijd, zodat kans op tweede advies bestaat op verzoek van patiënt of beroepsbeoefenaar wordt weigering schriftelijk vastgelegd en bij dossier gevoegd - kwaliteitsvolle dienstverlening blijft wel bestaan bij spoedgeval en geen duidelijke wilsuitdrukking gebeurt iedere tussenkomst in belang van gezondheid patiënt

5. Patiëntendossier (is méér dan alleen medisch dossier) WET RECHTEN PATIENT Welke rechten? 5. Patiëntendossier (is méér dan alleen medisch dossier) Recht op zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard patiëntendossier. Recht op inzage: ten laatste 15 dagen na aanvraag (geen persoonlijke notities) Recht op een kopie (tegen kostprijs) Na overlijden hebben echtgenoot, samenwonende partner, bloedverwanten tot de tweede graad recht op inzage van dossier via een aangewezen zorgverstrekker en indien er geen verzet was

6. Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer WET RECHTEN PATIENT Welke rechten? 6. Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer bij iedere tussenkomst van een zorgverstrekker respect voor zijn intimiteit (enkel personen aanwezig in kader van dienstverlening)

7. Recht op klachtenbemiddeling WET RECHTEN PATIENT Welke rechten? 7. Recht op klachtenbemiddeling

hierbij oprichting van Federale ombudsdienst WET RECHTEN PATIENT Federale commissie geïnstalleerd op 7 juli 2003 hierbij oprichting van Federale ombudsdienst een Nederlandstalige en een Franstalige ombudspersoon behandelen van klachten waarmee patiënten elders niet terecht kunnen vb. eerstelijn

terecht komt in een niet gekende ziekenhuisstructuur ziek is PATIENT CENTRAAL We moeten niet vergeten dat een patiënt... terecht komt in een niet gekende ziekenhuisstructuur ziek is geconfronteerd met pijn en verdriet vaak onduidelijke of negatieve vooruitzichten in een ziekenhuis met diverse zorgverleners ieder met zijn eigen taal  niet patiënt

Probleem niet Blijft klant(2) WIE KLAAGT? Hoeveel patiënten klagen? Probleem Blijft klant (3) rechtgezet Geen klant meer(1) Klaagt(4) Probleem niet Blijft klant(2) rechtgezet Geen klant meer(2) (100) ONTEVREDEN KLANT Blijft klant(75) Klaagt niet(96) Geen klant meer(21)

De meeste klachten worden niet gemeld omdat: niet de moeite waard MELDING! Klagende klanten! De meeste klachten worden niet gemeld omdat: niet de moeite waard te veel inspanning vraagt vervelend doet niet zeker is of de klacht goed zal ontvangen worden schrik heeft voor (boze) reacties niemand in moeilijkheden wil brengen en ... we hebben die beroepsbeoefenaar nog nodig!

Een nieuwe benadering: KLACHT ... EEN GESCHENK Belang voor de organisatie! Een nieuwe benadering: klachten zijn welkom het is gemakkelijk om een klacht in te dienen er is een ombudsman deze is gemakkelijk bereikbaar de klant wordt goed ontvangen we maken duidelijk dat ook het personeel hiertoe opgeleid is we laten de klant weten dat we ‘samen’ naar een oplossing zoeken

meestal over eenvoudige dingen INHOUD VAN EEN KLACHT Waarover klaagt de patiënt? meestal over eenvoudige dingen is er voldoende parking? ik moet lang wachten als ik bel ze hebben geen aandacht voor mijn probleem, ziekte men is niet vriendelijk onvoldoende info en van wie krijg ik die? ik word van het kastje naar de muur gestuurd ik krijg niet het eten dat ik besteld heb? mijn factuur is niet juist ik heb mijn dokter niet meer gezien wanneer kan de familie de dokter zien? het eten is koud mijn kamer is niet (goed) gepoetst bij poetsen is mijn bril gevallen

resultaatsverbintenis: verplichting om een MEDISCHE KLACHT Aard van de verbintenis resultaatsverbintenis: verplichting om een welbepaald resultaat te bereiken inspanningsverbintenis: verplichting op om een bepaalde inspanning te leveren of bepaalde middelen aan te wenden om een resultaat te bereiken, ofschoon hij niet belooft of hij daarin ook zal slagen handelen als een ‘goede huisvader’

vaak op de verkeerde plaats tegen de verkeerde persoon KLACHT Waar klaagt hij? vaak op de verkeerde plaats tegen de verkeerde persoon eenmaal pyjama aan + armbandje = afhankelijk klagen bij iemand die hem verzorgt, schept hoge drempel

gemakkelijk bereikbaar ‘onafhankelijk’ luisterbereid ‘tijd’ OMBUDSMAN Voordeel voor de klant! lage drempel gemakkelijk bereikbaar ‘onafhankelijk’ luisterbereid ‘tijd’ begrip, inlevendheid (bejegening) vertrouwelijke behandeling steeds antwoord patiënt krijgt recht om gehoord te worden

gratis signaal over zwakke schakels in de organisatie OMBUDSMAN Voordeel voor de organisatie gratis signaal over zwakke schakels in de organisatie ontevredenheid binnenskamer gehouden mogelijkheid om knelpunten bespreekbaar te maken en om te zetten in verbetersignalen mogelijkheid om zorgrelatie te herstellen klachtenmanagement uitbouwen

ongestoord en zich volledig kunnen uiten tegenstand gaat overdrijven VERWACHTING Wat verwacht de klager? gehoord te worden ongestoord en zich volledig kunnen uiten tegenstand gaat overdrijven wil geholpen worden wil dat de toestand verbetert

op tenen getrapt (persoonlijke klacht) bang voor de gevolgen BEROEPSBEOEFENAAR Hoe gedraagt zich de ontvanger? machteloos op tenen getrapt (persoonlijke klacht) bang voor de gevolgen we luisteren niet meer goed vraagt begrip voor eigen situatie minimaliseert klacht

50% van beroepsbeoefenaars Bijstand praktische ondersteuning: 30% Hoe gedraagt zich de ontvanger? Emotioneel: 50% van beroepsbeoefenaars Bijstand praktische ondersteuning: 30% emotionele ondersteuning: 31% inzicht patiëntenrechten: 50% communicatieve vaardigheden: 53%

wanneer we in ons ziekenhuis klant- of KLACHT Attitudewijziging wanneer we in ons ziekenhuis klant- of klachtvriendelijk willen zijn moeten alle medewerkers dit ondersteunen tevreden personeel geeft tevreden klanten en omgekeerd.

stel u voor en draag naamplaatje HOUDING BIJ KLACHT Tips stel u voor en draag naamplaatje zeg wat je doet en doe wat je zegt kijk steeds door de bril van de patiënt stel de juiste vraag om de juiste info te krijgen behandel een klacht als een spoedgeval niet wie is fout maar wat kan er veranderen toon begrip maak u eigenaar van de klacht en… zoek een oplossing geef de juiste info bied excuses aan voor ongemak luister naar en hou rekening met de verwachting, angst en onzekerheid zoek samen naar een oplossing toets de tevredenheid blijf verder werken aan een goede houding

Centraal: patiënt, familie, personeel opvang luisteren info verzamelen OMBUDSMAN Stappen in klachtenbehandeling: Centraal: patiënt, familie, personeel opvang luisteren info verzamelen analyseren bemiddelen oplossen antwoorden verbeteren

als we er zouden in slagen om patiënten te ‘genezen’ OPDRACHT Geslaagd? als we er zouden in slagen om patiënten te ‘genezen’ maar er niet in zouden slagen om deze ‘klanten’ tevreden te stellen hoe kunnen we dan zeggen dat onze opdracht geslaagd is? Vriendelijke en professionele zorg voor iedereen.

de ombudsfunctie is tweede lijn het kenbaar maken van de ombudsman in comfortabele omgeving met een lage drempel vrijwel direct beschikbaar schijnbaar veel tijd geeft klant de gelegenheid te zeggen wat hem dwars zit

correcte en volledige opvolging overstijgt de ombudsfunctie OPDRACHT Opvolging correcte en volledige opvolging overstijgt de ombudsfunctie is opdracht van iedereen Niet één tegen allen maar één met zijn allen

wat of wie u ook bent: u heeft klanten en die willen VRIENDELIJK Klantgericht werken Het verschil …. bent U wat of wie u ook bent: u heeft klanten en die willen een prettig contact en belangrijk gevonden worden het eerste en laatste contact bepalen vaak het ‘beeld’ over de organisatie

Je bent niet verantwoordelijk voor het gezicht VRIENDELIJK Je bent niet verantwoordelijk voor het gezicht waarmee je geboren bent! Je bent wel verantwoordelijk voor het gezicht wat je trekt!

Enthousiasme werkt aanstekelijk en… DOEN Besluit Enthousiasme werkt aanstekelijk en… het kan op klanten, collega’s worden overgebracht.

Ben je tevreden, vertel het verder SLOGAN OMBUDSDIENST Ben je tevreden, vertel het verder Ben je niet tevreden, vertel het de ombudsman.

sedert 2000 samenwerking 5 ZH uniform registratieformulier OMBUDSDIENST Samenwerking sedert 2000 samenwerking 5 ZH uniform registratieformulier opstellen van rapport 2001 plaats van de ombudsdienst

JAARVERSLAG 2002 3%

JAARVERSLAG 2002

GRAFIEKEN UIT HET JAARVERSLAG 2002 VIRGA JESSEZIEKENHUIS HASSELT OMBUDSDIENST VJZ Jaarverslag 2002 GRAFIEKEN UIT HET JAARVERSLAG 2002 VIRGA JESSEZIEKENHUIS HASSELT