Rondetafelgesprekken “De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal !?” Directieseminarie 2010

De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal !? in het onderwijs Begeleiding door taakleerkrachten, zorgbegeleiders, groene leerkrachten, cel leerlingenbegeleiding, … Veel aandacht en middelen naar psychosociale begeleiding Permanent overleg met zorgteam, CLB ADHD en ASS en leerstoornissen (dyslexie, dyscalculie, …) Aandacht voor kwaliteitsvol samenleven op school (bv. preventie van pesten) Aandacht naar participatie en inspraak van leerlingen (o.a. leerlingenparlement) Vraag naar ondersteuning (directe interventie op school, t.a.v. leerlingen en leerkrachten alsook vorming) vanuit andere sectoren

Vanuit het gewoon onderwijs vraagt men soms de hulp van de geestelijke gezondheidszorg bij traumatische gebeurtenis (bv. zelfmoord van leerlingen, zwaar ongeval,….). Het valt niet binnen het gewone takenpakket van de geestelijke gezondheidszorg om aan deze terechte vragen tegemoet te komen.

De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal !? In de geestelijke gezondheidszorg Veel jongeren tussen 15 en 17 kloppen aan in de volwassenpsychiatrie Alle projecten voor jongeren barsten uit hun voegen (De Sleutel, Fioretti, Pathways) Gigantische wachtlijsten in de jeugdpsychiatrie Geen wezenlijke stijging van opnamen van jongeren in onze ziekenhuizen. Vanuit de registratie binnen onze ziekenhuizen Geen wezenlijke stijging van opnamen van jongeren vaststellen (van 961 in 2004 tot 964 in 2008) Geen bijzondere daling of stijging binnen bepaalde leeftijdscategorieën. Verblijfsduur: 0 tot 7 dagen (19%) tot 1 maand (43%) tot 3 maanden (66%) tot 1 jaar (96%) De meeste minderjarigen gaan na ontslag terug naar de familiale omgeving We stellen vast dat heel wat volwassen patiënten een lange hulpverleningsgeschiedenis hebben die vaak start tijdens de jeugdjaren

Een kind wordt vanuit Bijzondere jeugdbijstand doorverwezen naar een Orthopedagogisch Centrum omwille van een verstandelijke beperking. Die blijkt er eigenlijk amper te zijn maar het kind vertoont evenwel zeer ernstige psychiatrische stoornissen. Het kind heeft niemand in zijn omgeven, totaal géén netwerk (een Roma zigeunertje dat door familie werd achtergelaten). Ons O.C. kan de ondersteuning niet geven, onze kinderpsychiatrie zit tjokvol … wat doen we?

De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal De zorgvragen van de jongeren nemen toe in ernst en aantal !? In welzijn en buitengewoon onderwijs Klassieke doelgroep voor kinderen en jongeren met LMH is er niet meer Wachtlijsten voor GES en ASS zowel zin zorg als onderwijs Personeelstekort

In één van onze Orthopedagogische Centra (sector gehandicaptenzorg) wordt een kind op maandag doorverwezen naar een K-dienst (kinderpsychiatrie sector GGZ) die het kind op woensdag doorsturen naar een OOOC (sector BJB), een OOOC dat toevallig onder de vleugels van dat eerste OC werkt. Waar zijn we mee bezig? Uit onderzoek LSCI in het O.C. Roeselare blijken de leerkrachten en opvoeder de jongeren vooral te omschrijven als zeer weerbaar en agressief. De kinderen beschrijven zich voornamelijk als angstig.

Hoe proberen we de problematiek het hoofd te bieden? We breiden in de sector personen met een handicap uit voor de doelgroep GES We breiden het aantal leerlingen in type 3 uit We stimuleren de scholen om middelen vrij te maken voor psychosociale begeleiding van leerlingen (zie in dit verband ons standpunt rond het toenmalig leerzorgkader) We nemen maatschappelijk stelling We ijveren voor meer personeel We ijveren voor meer Kinderpsychiatrie We werken actief mee aan de goede punten van integrale jeugdhulpverlening

Vragen die we ons moeten stellen! Doen we er goed aan om kinderen zo lang residentieel te behandelen? Doen we er goed aan om kinderen zo jong al residentieel te behandelen? Hoe kunnen we de expertise van de GGZ en OZ en Onderwijs verbreden maar ook aan kruisbestuiving doen? Hoeveel meer moeten we in Vlaanderen nog uitbreiden is dat het goede antwoord? …

Ons antwoord: rondetafelgesprekken Rondetafelgesprekken: intern 4 werkgroepen aan het werk vanuit 4 verschillende invalshoeken Bijeenkomst met voorzitters, inleiders, rapporteurs en bureau Synthese van de rapporten Directieseminaries Voorstelling en bespreking van de conclusies en opmaak actieplan Rondetafelgesprekken: extern We gaan in overleg met (vertegenwoordigers van) gebruikers, middenveld, vakorganisaties, politiek, …

Concrete werkwijze rondetafelgesprekken intern Op zoek naar: De oorzaken van deze toenemende zorgvragen De kansen om hieraan tegemoet te komen De beperkingen om hieraan tegemoet te komen Onze aanbevelingen naar: De organisatie Als maatschappelijke stellingname Politieke aanbevelingen, suggesties voor het beleid …

Planning rondetafelgesprekken extern In najaar Eigen conclusies en actieplan voorleggen aan vertegenwoordigers van: Academische wereld Politieke wereld Administratie Werknemersorganisaties Gebruikersorganisaties Middenveldorganisaties Kerk

Overzicht van de rapporten Psycho-pedagogisch perspectief Existentieel perspectief Sociologisch perspectief Medisch-biologisch perspectief Overzicht in de map Wat zien we over de 4 groepen heen: De oorzaken werden minimaal behandeld We kregen heel veel aanbevelingen op niveau van de individuele hulpverlening Onze verwachtingen waren waarschijnlijk te hoog gespannen Weinig tegenspraken, wel integendeel Er is een duidelijke rode draad vast te stellen

Mogelijke oorzaken Medisch-biologisch: Hypothese: maatschappelijke factoren die het zich ontwikkelende brein overbevragen, waardoor de draagkracht en draaglast uit evenwicht geraken Sociologisch:maatschappelijke dynamieken die mogelijk een rol spelen; Individualiseren en democratisering Functionele differentiëring Diversiteit en inclusie Medicalisering en pathologisering Eonomisering en instrumentalisering Secularisering en mediatisering Groeiend kennisbewustwording De zwaarder wordende problematiek wordt erkend Let op voor problematiseren van gedrag! Model om over oorzaken van gedragsstoornissen te praten wordt ons geboden door Prof. J. Van der Ploeg (zie bijlage in mapje)

Kansen intern De missie stimuleert medewerkers om vanuit een gelovige en liefdevolle houding op mensen toe te stappen en ze vanuit een holistisch perspectief te benaderen De huidige (aanzet tot) intersectorale samenwerking Huidige overlegkanalen met en ondersteuningssystemen voor ouders, medewerkers, …

Kansen en aanbevelingen extern Flexibel integraal regelgevend kader over sectoren heen GOK-werking (Gelijke onderwijs kansen) zou meer moeten uitgebouwd worden Zorg binnen onderwijs zou meer uitgebouwd moeten worden Degelijke personeelsomkadering Nood aan meer (en meer gespecialiseerde) plaatsen binnen de kinderpsychiatrie Good practices valoriseren

Maatschappelijke stellingname Waardendiscours “propageren” i.p.v. louter economische invalshoek, we kunnen hier tegenbeweging zijn Waarderen van diversiteit (o.a. multiculturele samenleving) Een positieve beeldvorming over onze doelgroepen mee bewerkstelligen (hetgeen héél moeilijk is, we spreken immers over een doelgroep die net door de maatschappij wordt uitgespuwd omdat ze vernielen, stelen, lawaai maken, onveiligheid creëren, …) Duidelijk aangeven wat de eigen identiteit is Regelgevend kader overstijgen door opzetten van proeftuinen intersectorale werking

Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs Gezinsondersteuning Preventie Intersectoraal Ondersteuning van medewerkers Existentiële invalshoek Doelgroepen die bijzondere aandacht vragen Attitudes/competenties voor professionelen

Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs (1) Gezinsondersteuning Laagdrempelige opvoedingsondersteuning (werkt ook preventief) Zo lang mogelijk thuis begeleiden Ook als residentiële opvang nodig, moeten ouders parallel begeleid worden Ouders blijven verantwoordelijk en moeten dan ook betrokken blijven worden

Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs (2) Preventie Vroegtijdige screening zodat vroege behandeling/begeleiding mogelijk Veerkracht ontwikkelen Sociale vaardigheden ontwikkelen Vertrekpunt is sociaal-emotioneel welbevinden en levenskwaliteit

Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs (3) Intersectoraal Elkaar goed kennen is een beginvoorwaarde voor samenwerking Gecoördineerde samenwerkingsverbanden Regionale netwerkvorming Uitwisseling expertise (discussie: hoe?) Uitbouwen van een zorgcontinuüm over sectoren heen

Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs (4) Ondersteuning van medewerkers Vorming (concrete thema’s vermeld in deelrapporten) Intervisie – supervisie Balans draagkracht – draaglast (iedereen is ook maar menselijk)

Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs (5) Existentiële invalshoek Basis voor iedereen is een zinvolle invulling van zijn leven hebben Ruimte geven aan jongeren-ouders-medewerkers om deze dimensie in beeld te brengen Waardendiscours

Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs (6) Doelgroepen die bijzondere aandacht vragen Kinderen met een (verstandelijke) beperking Zwakbegaafde kinderen Kinderen en jongeren met een hechtingsstoornis Allochtone gezinnen

Pijlers voor een toekomstige hulpverlening en onderwijs (7) Attitudes/competenties voor professionelen Respect en ruimte voor diversiteit Communicatie vanuit respect-gelijkwaardigheid met ouders Kennis sociaal-emotionele ontwikkeling is primordiaal; behandeling - begeleiding moet hier op inspelen Oog hebben voor sterktes Werken vanuit een waarderende benadering

Enkele (schijnbare?) tegenstellingen Zin en onzin van labels/etiketten Zin en onzin van evidence based werken De plaats van het medische invalshoek in de hulpverlening

En nu? Feedback op de synthese van de rapporten (waar zien we tekorten, waar zijn de redeneringen te simplistisch, zijn ze voldoende herkenbaar voor alle sectoren?) Feedback op de conclusies: bestaat er hiervoor een draagvlak, geef aanvullingen of bedenkingen Stellingen / standpunten om intern mee te werken en om mee naar buiten te komen (de externe rondetafelgesprekken)

Introductie op de stellingen Twaalf groepen elk enkele stellingen Opdracht: Bespreek de stellingen en zoek een consensus binnen uw groep Werk op basis van deze stellingen één concreet voorstel uit waar wij in de toekomst mee aan de slag zouden kunnen gaan Noteer één van deze consensus-formuleringen op een transparant om na afloop plenair voor te stellen

Proeftuin(en) mogelijk? Heel veel mogelijk binnen de bestaande kaders (regelgeving, sectoren, expertise,…) Innoverend, creatief, gedurfd: kunnen we concepten bedenken en opzetten die buiten de bestaande kaders gaan? Wetenschappelijk onderbouwd (bestaande modellen, nieuwe modellen) Het kind, de jongeren centraal Werkend vanuit de context Gezinsondersteunend (preventie)

Besluit Duidelijke synthese van de rapporten Duidelijke stellingen Concrete acties (per sector en intersectoraal) Kunnen proeftuinen Wetenschappelijke onderbouwing Naar een gedragen maatschappelijke stellingname