Kennisacquisitie en - modellering Rogier van Eijk college 1 inleiding

Leerdoelen Vaardigheden het toepassen van methoden en technieken van kennisacquisitie; het ontwikkelen van een organisatie- en een kennismodel; Kennis theoretische aspecten van kennisacquisitie en - modelleren en, in breder verband, het ontwikkelen van kennissystemen.

Waarom KAM? Voor het oplossen van problemen veroorzaakt door het ontbreken van kennis in een expliciete vorm.

Waarom KAM (2)? in veel ICT-systemen zit tegenwoordig kennis ingebouwd Vb. serious games, simulaties, trainingsomgevingen, e-learning systemen, coaching systemen, beslissingsondersteunende systemen, bewakingssystemen etc. Het gaat om expertkennis maar ook kennis over gebruikers, hun werk- en/of leefomstandigheden, bezigheden en taken, etc.

Waarom KAM (3)? En ook omdat: kennis zit in mensen, hoe kan een organisatie zijn kennis behouden? kennis is aanwezig in een organisatie, hoe kan deze worden gedeeld? er ontbreekt kennis in een organisatie, wat is er precies mis en hoe kan het gat worden gevuld?

Hoe KAM? 1.Kennisidentificatie 2.Kennisacquisitie 3.Kennismodellering 4.Kennisimplementatie

Hoe kennisidentificatie? door het onderzoeksterrein stelselmatig steeds verder af te bakenen en in te zoomen op de kern van het probleem hulpmiddel: een serie opeenvolgende worksheets

CommonKADS Worksheets

Worksheets OM-1: Probleem OM-2: Proces OM-3: Taken OM-4: Kennis OM-5: Project TM-1: Taak in detail TM-2: Kennis in detail AM: Betrokkenen OTA: Veranderingstraject

Kennisacquisitie … betreft het expliciet maken van ‘tacit’ kennis.

Kennisacquisitie Hoe treffend is deze metafoor?

Technieken van kennisacquisitie protocolanalyse repertory grid 20-questions …

Wat is kennismodelleren? … ontwikkeling van computationele modellen op basis van het ruwe materiaal verkregen uit kennisacquisitie.

Wat is een model? Algemene eigenschappen: 1.representatie 2.abstractie 3.schoonheid

Wat is een model (2)? voor een computationeel model komen daar bij: 4.mechanisme 5.berekenbaarheid

Hoe kennismodelleren? … stelselmatig opdelen in componenten en deze onderling in verband brengen.

Hoe kennismodelleren? kennis in domein en taak domein in domeinschema en kennisbank domeinschema in concept en regeltype kennisbank in instanties en regels taak in inferenties en transferfuncties … kennisrol koppelt inferentie (in taak) met regeltype (in domein)

Wanneer KAM? is bij uitstek geschikt voor kennisintensieve taken, taken waarin intensief wordt geredeneerd, verbanden worden gelegd en / of regels toegepast van de vorm: als … dan …

KAM Uitdagingen acquisitie: inzicht krijgen in een onbekend domein/vakgebied elicitatie: boven water krijgen van kennis modellering: kennis computationeel maken methodologie: geen hap snap maar het consequent toepassen en geheel uitwerken (behalve implementatie) van één methode (CommonKADS) creativiteit: uniek en relevant project maken

PRACTICUMOPDRACHT ‘KENNISANALYSE’

Practicumopdracht ‘Kennisanalyse’ In het kort: Ontwikkel een kennismodel op basis van de kennis van een expert dat voor een bepaald doel kan worden ingezet.

Opdracht 1 Vind een expert – die weet (een denker, een kenner, beslisser) Vind een onderwerp – domein, taak en probleem

Wat is een geschikte expert?

Voorbeelden Skileraar – Keuze: ‘Wat is de beste snowboardpiste?

Voorbeelden Diëtiste – Waarom werkt een bepaald dieet bij een persoon niet?

Voorbeelden Faalangsttrainer – Wat is het meest geschikte begeleidingstraject voor een kind / scholier met faalangst?

Voorbeelden Recruiter – Is een bepaald persoon geschikt voor de talentenpool?

Voorbeelden Inplanner – Wat is de juiste hijskraan voor een bepaald project?

Voorbeelden Ayurvedische arts – Taak (classificatie): ‘Wat is de dosha van deze persoon?’

Voorbeelden ICT-projectontwikkelaar – Beslissing: ‘Moet deze freelancer in het contactennetwerk worden opgenomen?’

Voorbeelden Ambulancepersoneel – Beslissing: ‘Moet deze persoon wel of niet meegenomen worden naar het ziekenhuis?’

Voorbeelden Medewerker CBR – Beoordeling: ‘Is deze vraag geschikt als rijexamenvraag?”

Voorbeelden Kok – Ontwerp: ‘Stel het nieuwe maandmenu samen.’

Criteria kennisintensief veel redeneren, denken, beslissen zinvol nuttig met betrekking tot een kennisprobleem haalbaar de expert is goed beschikbaar (gunfactor) leuk interessant en eenvoudig doch uitdagend

opdracht 2: organisatie-analyse

Opdracht 2: meerwaarde van project

Opdracht 3: taakmodellering

Opdracht 4: inferentie- en domeincomponent

Opdracht 5: evaluatie van kennismodel

Opdracht 6: eindrapport met advies

Deliverables ActiviteitDeadline 1. Onderwerpkeuzezo 24 nov 2. Organisatie en meerwaardezo 1 dec 3. Taakcomponentzo 15 dec 4. Inferentie- en domeincomponent zo 12 jan 5. Eindpresentatiedi 21 jan 6. Eindrapport (digitaal) Eindrapport (papier) zo 26 jan ma 27 jan

Inleveren via submit Behalve opdracht 1: via een googledocs-document

Eindpresentaties: flitspresentaties

Tentamen

Boek

Raadpleeg geregeld het uitgewerkte voorbeeld in Hoofdstuk 10 vh boek

Hoorcolleges Rogier van Eijk Roel van den Broek

practicumbegeleiding Cassandra Renes Thien Ly Nguyen

Week 46 Week 47 Week 48 Week 49 Week 50 Week 51 Week 52 Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5 College 1 Geen college + opdracht 1 College 2 + opdracht 2 College 3 College 4 + opdracht 3 College 5 kerstvakantie herkansingweek Geen college + Opdracht 4 College 6 Roel van den Broek Eindpresentaties + eindrapport Tentamen

Vorm een team van 2 en je kunt aan de slag!