VIAG themabijeenkomst 7 september 2012 Informatiebeleid Decentralisaties Jeugdzorg, WMO / begeleiding en Werken naar Vermogen VIAG themabijeenkomst 7 september 2012

Programma Wat komt er op gemeenten af? Stand van Zaken na val kabinet Werken naar vermogen, Wmo, Jeugdzorg Stand van Zaken na val kabinet Visie op vervolg: 1-dossier Gevolgen voor het WIZ-domein Wat kunt u nu al doen? Vragen Tekst spreekt voor zich Par. 4 kun je eventueel zelf een stuk over het WIZ-domein vanuit de GV-centric toevoegen. Het hoeft niet centric-specifiek te zijn, maar je kunt wat noties meegeven, die je bij je gemeentebezoeken aan de gemeenten meegeeft.

Conclusie Daarom: aan de slag! De decentralisaties… grote impact voor gemeenten grote gevolgen voor de ICT Voorbereiding lijkt lang, maar is kort Slim doen = veel geld besparen Daarom: aan de slag! Vooraf alvast de hoofdconclusie: Er komt veel op gemeenten af Totaal aan extra taken kan oplopen tot 8 miljard extra in gemeentefonds Uitdaging voor gemeenten is om het slimmer te organiseren dan de huidige uitvoering, en zo veel kosten te besparen Slimmer organiseren kan, door bijvoorbeeld de administratieve lasten van toezicht en controle flink in te perken Slimmer organiseren kan ook door de burger meer regie over zijn eigen dossier te geven, heeft ook gevolgen voor ICT!! Vergelijk hoe de banken elektronisch bankieren hebben ingevoerd, heeft ze veel kosten bespaard Nieuwe rol voor de gemeente: regisseur ipv uitvoerder Kortom: Stevige gevolgen voor ICT Lange voorbereidingstijd is echt nodig. Nu beginnen, het is zo 2016

1. Wat komt er op gemeenten af? De uitdaging

Introductie 3 grote decentralisaties: 3D Samenhang, synergie en samenwerking geen verkokering dus klinkt makkelijker dan het is... Samenhang is het toverwoord. In de huidige uitvoering werken veel partijen langs elkaar heen. Iedereen kent de krantenberichten van het maasmeisje, het meisje van Nulde, of gezinsdrama’s in hoofddorp en limburg. Kenmerk is steeds: veel partijen zagen zo’n drama al aankomen, er kwamen soms wel 20 partijen bij zo’n gezin over de vloer, iedereen zag een stukje, maar niemand greep in. Hoe kunnen we dat in de toekomst zoveel mogelijk voorkomen? Het is dan in elk geval nodig om samen te werken. Om overzicht te houden welke partijen er allemaal bij een gezin of bij een chronisch zieke oudere betrokken zijn. Maar samenwerken is moeilijk om te organiseren. Om te beginnen ontbreekt op dit moment de ICT daarvoor. De huidige ICT is sterk gericht op de eigen organisatie zelf. Verbinden met andere partijen is lastig. Als het niet slim gebeurt leidt het snel tot spaghetti-automatisering, in plaats van ketensamenwerking. Noodzaak om te komen tot standaarden, voor gegevens, voor processen en voor koppelvlakken tussen organisaties.

Transitie versus transformatie Stelsel Transitie: De overgang van verantwoordelijkheden naar gemeenten Transitie Organisatie (je hoeft niet te lang bij deze plaat stil te staan) In de kern van de zaak bestaan alle drie de decentralisaties uit twee opdrachten voor de gemeenten 1. de transitie, dit is de overdracht van verantwoordelijkheden. Bijvoorbeeld in de jeugdzorg, van de provincies naar de gemeenten, of in de wmo, van de zorgkantoren naar de gemeenten. De transitie is vooral een bestuurlijke operatie, het verhangen van de bordjes, en het veranderen van de poppetjes. Maar in de uitvoering verandert er eigenlijk niet zoveel, voor de burger, de processen, en (dus) de ICT systemen zijn de veranderingen te overzien 2. De transformatie. Hier zit de vernieuwing. Niet alleen een andere verantwoordelijke partij, maar daadwerkelijk anders gaan werken. Om de opgelegde bezuinigingen te kunnen realiseren, moeten de gemeenten echt anders gaan werken dan in de huidige uitvoering. Transformatie: Het opnieuw inrichten van (werk)processen Transformatie Uitvoering

1. Werken naar vermogen bundeling wwb, wsw, wij, wajong overgang per 1 januari 2013 bezuiniging op sociale werkvoorziening (Tekst voor zichzelf laten spreken, niet te lang bij stilstaan) Dit waren de voorstellen zoals die in het regeerakkoord van VVD-CDA-(PVV) stonden. Deze plannen gaan niet door. Wel is er een wetsvoorstel gemaakt. Dat is controversieel gemaakt. Over deze plannen hebben de gemeenten flink stennis geschopt. Misschien herinnert u zich de krantenartikelen nog rondom het VNG-congres van zomer 2011, toen de gemeenten flink ruzie hadden met (toen nog) minister Donner. De kern was dat de gemeenten fors geld (enkele honderden miljoenen) zouden moeten bijleggen op de wsw. In het kort komen de plannen hierop neer: - Bundeling van een paar bestaande inkomensondersteunende regelingen, volgens het principe: ‘als je gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent, kun je dus nog gedeeltelijk werken’. Hier is eigenlijk iedereen het wel over eens, en dit zal in het nieuwe kabinet ook wel doorgaan - Forse bezuiniging. Hier ging de ruzie over. Bij een links kabinet komt de bezuining er misschien niet (minder), bij een rechts kabinet komt-ie waarschijnlijk gewoon terug.

Wet werken naar vermogen Dit plaatje is de samenvatting van wat in de vorige slide stond. In de praktijk zouden de plannen rondomhet volgende betekenen: Meer mensen die aanspraak doen op een regeling Meer klanten en meer taken voor gemeenten En minder geld

2. Wmo / begeleiding taken : functionele begeleiding vanuit abwz cliënten: 180.000 budget circa €3 miljard taakstelling 5% = €150 miljoen kanteling: van protocollering naar compensatiebeginsel invoeringsbudget €130 miljoen overgang per 1 januari 2013 Niet te lang bij stil staan. Tekst spreekt voor zich. Van belang is: 180 nieuwe cliënten, voor 3 miljard aan taken, dat is nogal wat.

Wmo in cijfers 350.000 mensen met huishoudelijke hulp 300.000 mensen met rolstoel/scootmobiel 600.000 mensen met pas voor taxibus/belbus 125.000 mensen met woningaanpassingen e.d. + straks erbij: 180.000 mensen met begeleiding Ter indicatie. Waar gaat de wmo over? De eerste vier getallen zijn de huidige klanten van de wmo. De 180.000 klanten voor begeleiding komen daarbij. De bestaande klantvragen zijn nog redelijk overzichtelijk. Het product ‘begeleiding’ is echter heel divers. Het gaat bijvoorbeeld om koken, boodschappen doen, mensen ondersteunen bij hun dagelijkse dingen. De doelgroep is ook heel divers, ouderen, geestelijk gehandicapten, lichamelijk gehandicapten. De diversiteit maakt het lastig voor gemeenten om te bepalen wie waar recht op heeft.

3. Jeugd en Jeugdzorg taken: provinciaal aanbod, BJZ, Awbz, ZvW Vrijwillig kader (zorg) Gedwonen kader (justitieel) provincies en bjz: 8.000fte, jeugdzorgaanbieders 15.000 fte cliënten 350.000, groei 7,5% per jaar budget €3 miljard decentralisatiekorting tot €300 miljoen invoeringsbudget €80miljoen overgang per 1 januari 2016 Opnieuw niet te lang bij stilstaan. Essentie is de omvang van de getallen. De operatie is groot!, met een forse bezuiniging. In de bezuiniging is er veel te halen met ICT. Bijvoorbeeld: diverse onderzoeken laten zien dat in de huidige Jeugdzorg de professionals tot wel 60% (!!) van hun tijd besteden aan administratie. Door het slimmer te organiseren, en door het toezicht iets minder krampachting in te richten is hier veel te besparen. Als die 60% terug gaat naar 50% heb je het al snel over enkele honderden miljoenen euro’s! Met name in de Jeugdzorg is de term ‘eenmalige uitvraag – meervoudig gebruik’ geen holle kreet. Hiermee zijn flinke besparingen te behalen. Probleem voor de gemeenten is dat het rijk die besparingen al heeft ingeboekt.

Na de val van het kabinet Huidige stand van zaken Na de val van het kabinet

Stand van zaken Jeugd: Decentralisatie gaat door als gepland Enkele maanden vertraging in wetgevingstraject Wmo / begeleiding: Controversieel Verwachting: gaat door als bedoeld Werken naar vermogen: Huishoudinkomenstoets ingetrokken (ICT aanpassingen voor niets gestart) Verwachting: inhoud gaat door als bedoeld Tekst spreekt voor zich

Verwachting na 12 september Voorbereidingen gaan nu al door Wachten op nieuw regeerakkoord (januari?) Inhoudelijk waarschijnlijk weinig aanpassingen Financiële kaders? Inzet VNG 1 sociaal domein (bundeling) Tekst spreekt voor zich De inzet van de VNG is dat er straks niet weer 3 losse decentralisatie-operaties komen, maar dat er 1 regeling komt voor het gehele sociale domein. De VNG is nu bezig hiervoor de stukken voor bijvoorbeeld de formateur klaar te maken. Of het ons lukt dat er door te krijgen, moeten we afwachten.

Gevolgen voor ICT Werken naar vermogen: Uitbreiding Digitaal Klantdossier (DKD) Op basis van Suwinet Wmo: Gegevensuitwisseling tussen Wmo en Awbz (vergelijk Suwinet) Jeugd: Dossiervorming probleemjeugd Verwijsindex Signalering risicojongeren Niet te lang bij stil staan. Een verwijsindex geeft aan welke professionals met welk king of welk gezin bekend zijn. De signalering is een ICT-systeem waarin de ene professional aan de andere een signaal kan geven dat er iets met een kind of gezin aan de hand is. De combinatie van de ICT-systemen voor de verwijsindex en de risicosignalering, maken het voor de gemeente mogelijk om overzicht te houden wie er met welk kind bezig is.

Relatie met NUP-bouwstenen Basisregistraties (gba, bag, nhr) zijn onmisbaar Uitwisseling van basisgegevens via de stelselvoorzieningen (digikoppeling, digimelding) Zaakgericht werken Herinrichting frontoffice: digitaal cjg, wmo-loket, uwv virtueel werkplein e.d. Spreekt voor zich

3. Visie van de VNG op informatievoorziening 1-plan, 1-dossier

dienstverleningsmodel Sociaal netwerk Van de burger toezicht Hoe gaan we straks die samenhang tot stand brengen? Het aanbod wordt straks vastgesteld in een gesprek tussen een burger en een ‘frontlijnwerker’. Dit is een professional die vooral goed is in nagaan welke dienstverlening de burger nodig heeft. Het gesprek is op basis van gelijkwaardigheid. Het is dus niet een klassieke aanvraag, met een aanvraagformulier, en een stempel aan het eind. Het is een soort onderhandeling tussen de burger en de overheid: wat kun en wil je als burger ZELF doen om je eigen problemen op te lossen? En als jij dat zelf doet, kunnen wij als overheid daar dit of dat tegenover zetten. De frontlijnwerker wordt in de rug gesteund door een netwerk aan uitvoerders. Inhoudelijke partijen – zoals bureau jeugdzorg of de thuiszorg, maar ook procesmatige partijen, zoals CAK (voor de inning eigen bijdrage) of SVB (voor het betalen van pensioen). De door de organisaties geleverde diensten kunnen variëren van lichte vormen van ondersteuning en begeleiding, zoals een boodschappendienst of een dagactiviteit, tot zware vormen, zoals gesloten jeugdzorg.   Ook de burger zit niet alleen aan de tafel. De burger wordt omringd door een grotere of kleinere kring van buren, vrienden, mantelzorgers, vrijwilligers – tezamen te vatten onder de term ‘civil society’ of ‘0e-lijns ondersteuning’. Ook allerlei vormen van zelfhulp, online hulpverlening en lotgenotenplatforms zijn onder deze kring te vatten. Tenslotte wordt op dit hele stelsel toezicht gehouden, en wordt de kwaliteit bewaakt. Zeker als het gaat om kwetsbare gezinnen en kinderen is dat van groot belang. Deze indeling in vier groepen maakt het mogelijk om informatiestromen in kaart te brengen. Er zijn twee essentiële veranderingen ten opzichte van de huidige ICT: het gaat straks minder om de registraties binnen de partijen, en het gaat juist meer om de communicatie tussen de partijen. De inzet van ICT zal minder gaan over pure registratiesystemen, en meer over het leggen van verbindingen tussen partijen De burger gaat zelf een belangrijke rol spelen, en moet daarvoor ook de juiste ICT krijgen. Vergelijk het met telebankieren. Deze ICT voor de burger zelf is er op dit moment nog niet. De indeling in 0e, 1e en 2e lijn & toezicht is bruikbaar voor alle domeinen in de decentralisaties. Sterker nog: door aan de ‘keukentafel’ de vraagstukken rondom jeugd, ondersteuning, werk, inkomen, zorg en veiligheid in samenhang te bespreken kan de samenhang tussen de verschillende domeinen versterkt worden en kan een beter passend en ontkokerd aanbod worden gedaan. ICT kan helpen om deze samenhang te versterken. Er is nader onderzoek nodig om te bepalen in hoeverre het model en de werkwijze voor de 2e-lijns­ondersteuning op kan gaan voor de ondersteuning binnen het gedwongen kader van de jeugdzorg. De kernprocessen die daarmee gemoeid zijn worden niet gedecentraliseerd. Het werk van de Raad voor de Kinderbescherming en van OM en ZM worden geen verantwoordelijkheid van de gemeenten. Het is nader te bepalen wat dit voor de informatievoorziening betekent, en hoe de samenhang tussen het gedwongen kader en het domein van zorg en ondersteuning geborgd kan blijven. ‘Frontlijnwerker’ ‘Keukentafelgesprek’ Uitvoerders / ketenpartners

Uitgangspunten Richting burgers: Eigen verantwoordelijkheid burger Burger heeft ICT-tools om zelf te doen Richting gemeente: Gemeente kan regie voeren (overzicht) Verantwoording / beleidsinformatie Richting Ketenpartners: Inzicht in dossier –en basisgegevens Proceskoppelingen / zaakgericht werken Spreekt voor zicht, samenvatting van de tekst bij de vorige slide

Voorbeeld Hoe gaat dat straks in de praktijk? Praktijkvoorbeeld hoe straks KAN (!!) gaan werken. Het is niet gezegd dat het zo wordt, maar een stip op de horizon helpt. Een medewerker van de gemeente komt bij een chronisch zieke (wmo-)klant thuis, voor een gesprek, ipad in de hand. Laten we de burger meneer jansen noemen Via de ipad zijn de basisgegevens voorhanden (naw, eerdere indicaties, inkomenssituatie e.d.) In het gesprek wordt besproken welke diensten de burger wenst, en welke dingen de burger zelf kan organiseren in zijn eigen omgeving. Meneer jansen kan zelf aangeven welke partijen wel en niet zijn gegevens mogen inzien of ontvangen. Dit kan via vinkjes op de ipad worden gedaan. Dit is onderliggend gekoppeld aan de autorisaties van de onderliggende infrastructuur. Op deze manier wordt een fors deel van de privacy-bezwaren ondervangen, en kan de betrokken burger daadwerkelijk zelf de regie over zijn gegvens voeren Meneer geeft aan welke hulp hij nodig heeft. Bij een dienst – bijvoorbeeld thuiszorg – kan de burger zijn aanbieder van keuze aangeven. Via een onderliggend (beveiligd!!) netwerk ontvangt de thuiszorg organisatie een bericht dat meneer jansen zoveel uur hulp in de huishouding mag ontvangen. Merk op dat dit bericht een eenvoudig zaaktype-bericht is, conform de standaarden van KING van zaakgerichtwerken, StUF e.d. De vrienden, buren, vrijwilligers e.d. kunnen inloggen op een beveiligde omgeving. Daar kunnen ze zien welke diensten meneer jansen zelf uit zijn eigen omgeving wil organiseren. De vrijwilligers kunnen via de webomgeving intekenen wanneer ze welke hulp willen bieden, of ze kunnen chatten met elkaar om afspraken te maken met meneer jansen. Vergelijk dit met een omgeving als Hyves of Linkedin, maar dan uiteraard erg goed beveiligd. Afgeleid functionaliteit: verantwoording en beleidsinformatie. Door bij te houden welke diensten gevraagd, en geleverd worden is het mogelijk de verantwoordingsinfo te turven. Dit model is nog in ontwikkeling. Vanuit VNG en KING willen we onderdelen van dit model in de praktijk beproeven, en wellicht ook deels ontwikkelen. Hoe en wat is de komende maanden nader te bepalen.

Wat is daarvoor nodig? Eenheid van taal: StUF / Gegevensset Eenheid van proces: zaaktypen Infrastructuur (bijv. digikoppeling / digilevering, Suwinet, Gemnet, beveiligd internet e.d.) Inzage in dossiers bij uitvoerders Eigen web-toegang voor burger Spreekt voor zich. Samenvatting naar aanleiding van het voorbeeld net.

Inzet VNG en KING Nauwe relatie met KING basisgemeente! Ontwikkelen van Gegevenssets Processtandaarden Infrastructuur Experimenteren in gemeenten met dit model Nauwe relatie met KING basisgemeente! VNG en KING zijn bezig dit nu verder uit te werken. Er is een project in de maak, waar de vijf betrokken ministeries en 8 gemeenten bij zijn aangehaakt. Met die gemeenten willen we onderdelen van het voorgaande in de praktijk gaan beproeven, om na te gaan welke functionaliteit nodig is, en welke standaarden daaronder nodig zijn. Een en ander zit nog in de opstartfase, er moet bijvoorbeeld nog wel financiering voor gevonden worden. Dit traject hangt nauw samen met het concept van de basisgemeente van KING. De jeugdzorg en de decentralisaties zijn voor KING de eerste vraag waar het concept van de basisgemeente op los wordt gelaten.

4. Gevolgen voor het WIZ-domein

Eventueel zelf in te voegen Hier kun je eventueel zelf een stuk over het WIZ-domein vanuit de GV-centric toevoegen. Het hoeft niet centric-specifiek te zijn, maar je kunt wat noties meegeven, die je bij je gemeentebezoeken aan de gemeenten meegeeft.

5. Korte termijn acties gemeenten Aan de slag

Wat kunt u nu al doen? Afstemmen met afdeling samenleving / wiz / jeugd in uw gemeente: Wat komt er op de gemeente af? Wat zijn de tijdlijnen? Onderzoeken: Welke informatie nodig voor uitvoerders? Wat is er technische mogelijk? Innovatie? Inventariseren processen / werkwijzen Inventariseren huidige systemen (migratie) Spreekt voor zich

Aan de slag!

6. Vragen? hans.versteeg@vng.nl wicher.venema@vng.nl