Landelijke ontwikkelingen Bram Koppenaal, Federatie Opvang Bijeenkomst Veiligheid en Agressie d.d. 10 oktober 2013

Rode draad Welke landelijke ontwikkelingen hebben plaatsgevonden op het gebied van agressie en veiligheid (inzoomen op de inspectiebezoeken) Wat kunnen we daarvan leren? Wat kunt u in dat kader van de Federatie Opvang verwachten?

Actualiteit Schadevergoeding na gijzeling vrouw Vluchtelingenwerk Nederland (VWN) moet een ex-werknemer 100 duizend euro schade betalen. De vrouw, die werkte als coördinator in een asiel-zoekerscentrum, ontwikkelde een post-traumatisch stress-syndroom, nadat zij in 1998 werd gegijzeld door een asielzoeker in een met benzine overgoten spreekkamer. De man dreigde zichzelf in brand te steken. De rechter oordeelde dat VWN onvoldoende veiligheids-maatregelen had genomen om werknemers te beschermen.

Incident (1) "AMSTERDAM (2009) Bij een steekpartij in Amsterdam zijn maandagmiddag een dode en twee gewonden gevallen. Dat heeft de politie bevestigd. Het incidentgebeurde rond tien over vier in een dak- en thuislozenopvang. De verdachte is een 21-jarige dakloze jongere die sinds kort in de opvang woonde. Hij had een gesprek met drie vrouwelijke medewerkers omdat hij zich erg agressief gedroeg. Tijdens dat gesprek stak hij de vrouwen neer.“

Incident (2) Naar aanleiding van dit incident en de daaropvolgende media-aandacht zijn er Kamervragen gesteld over de veiligheid binnen de opvangvoorzieningen voor dak- en thuislozen. VWS heeft naar aanleiding hiervan opdracht gegeven voor het uitvoeren van een Quickscan naar de veiligheid in de opvangvoorzieningen voor dak- en thuislozen.

Rapport DSP-groep maart 2010 (1) Samenvattend: het aantal ernstige incidenten in de MO lijkt beperkt te zijn. Er is regelmatig sprake van verbale agressie, maar dit leidt slechts zelden tot ernstig fysiek geweld. Aanbevelingen: Het (handelen van het) personeel vormt de kern van veiligheid en rust in de opvang. Capaciteit en een kwaliteitsniveau staan in veel voorzieningen onder druk en vragen om aandacht. Toegangsregulering is noodzakelijk voor het handhaven van de veiligheid in de opvang. De toegangscontrole is niet optimaal, waardoor veiligheidsrisico’s ontstaan.

Rapport DSP-groep maart 2010 (2) Goede aansluiting tussen openingstijden van dag- en nachtopvang heeft een gunstig effect op het verminderen van agitatie en overlast. Voorzieningen voor 24-uurs opvang laten een rustiger beeld zien dan gescheiden dag- en nachtopvang. De incidentenregistratie staat op veel plaatsen nog in de kinderschoenen. Systematische registratie van incidenten (plus analyse en evaluatie daarvan) is noodzakelijk voor het kunnen voeren van gefundeerd veiligheidsbeleid.

Acties? Overleg met VWS over een plan van aanpak voor de opvang. Op datzelfde moment: aankondiging vanuit de Inspectie SZW (toen nog Arbeidsinspectie) voor een landelijk toezichtsbezoek. Besluit: eerst de resultaten van het inspectieonderzoek af wachten.

Waar let de Inspectie SZW op bij Agressie en Geweld? Inventarisatie van de risico’s m.b.t. agressie en geweld Protocol hoe te handelen tijdens en na een incident Procedure voor melden, registreren en analyseren incidenten Huisregels voor cliënten, bewoners en bezoekers Organisatorische en personele maatregelen Technische en bouwkundige maatregelen Alarmsysteem of communicatiemiddel en een alarmprocedure Opvang, ondersteuning en eventuele nazorg na een incident Cliëntinterventie / aanpak van de dader na een incident Voorlichting en instructie m.b.t. de risico’s en maatregelen Training in het beheersen van / omgaan met agressie en geweld Periodieke evaluatie van de aanpak van agressie en geweld

Vergelijking resultaten inspecties agressie in verschillende segmenten 31 MO 9 VO 58 tekortkomingen ‘Niet ontevreden’

Verbeterpunten (n.a.v. resultaten inspectiebezoek) Breng risico’s voor medewerkers in kaart Zorg dat medewerkers zich goed bewust zijn van de risico’s. Evalueer of de maatregelen effectief zijn en goed uitgevoerd kunnen worden (effectmeeting). Stel gedragsregels op, maak heldere afspraken over de sancties bij overtreding ervan. Organiseer een goed functionerend alarmsysteem en –procedure. Evalueer incidenten en zorg voor een goede nazorg Ga eens te rade bij andere opvanginstellingen en/of instellingen in andere zorgsectoren.

Inspecties Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) in 2014 2012/2013: GGZ, GZ, JZ en VVT 2014: opvanginstellingen en asielzoekerscentra 2015/2016: herinspecties (t.b.v. borging langere termijn) Onderwerpen: werkdruk, werktijden en agressie (PSA is dus breder dan alleen ‘Veiligheid en agressie’) In de zorg is er werkdruk: omgekeerde bewijslast Inspecties moeten bijdragen aan het verminderen van PSA Inspecties gericht op beleidscyclus: zelfwerkzaamheid (is meer dan 1x per 4 jaar een RI&E)

Werkdruk: Wat verwacht de Inspectie SZW van u? Actuele RI&E m.b.t. werkdruk (omvang) 80% Verdiepend onderzoek naar werkdruk (oorzaak) 70% Maatregelen bepalen, inplannen en uitvoeren (PvA) 30% De maatregelen moeten voldoen aan kwaliteitseisen t.a.v. inhoud, proces en voortgang (implementatie) 25% Nagaan of de maatregelen het gewenste effect bereiken: een gezonde werkdruk (evaluatie) 10%

Wat doet de inspecteur bij een inspectie? Opvragen relevante documenten Gesprekken met vertegenwoordigers werkgever en OR Interviewen medewerkers, leidinggevenden en deskundigen Eindgesprek met werkgever en OR: wat moet er nog gebeuren? Sturen handhavingscorrespondentie: waarschuwing en/of eis Controle niet in orde: boeterapport

Rol FO Leden informeren. Randvoorwaarden creëren. Overleg Inspectie SZW over de nieuwe toezichtsbezoeken. Daarbij afspraken maken met inspectie hoe om te gaan met de resultaten. Inhoudelijke afstemming met FCB en eVPT. Input werkplan VFO 2014 (e.v.), daar waar mogelijk in samenspraak met FCB en eVPT.