Wetenschappen Actualisering van eindtermen en ontwikkelingsdoelen basisonderwijs & eerste graad secundair onderwijs NME-overlegplatform 24 oktober 2008 Willy Sleurs

Opdracht herziening ET/OD Beleidsbrief 2007 – 2008 herziening ET/OD BaO en 1 ste graad SO wetenschappen en techniek op basis van referentiegegevens

Referentiegegevens Wetenschappen –Peiling en conferentie WO-natuur BaO –Peiling en conferentie biologie 1 ste graad SO A Wetenschappen en techniek –OBPWO 0403: Perceptie ET/OD BaO

Werkwijze Wetenschappen (Start december 2007) Ontwikkelcommissie Resonansgroep

Opdracht Natuurwetenschappen in de basisvorming Afstemming BaO – SO [Uitbreiding in A-stroom van SO] Relatie techniek – wetenschappen

Visie Natuurwetenschappen in de basisvorming Wetenschappelijke geletterdheid ET / OD natuur - natuurwetenschappen

Wetenschappelijke geletterdheid Key skills (Europa) kennis vaardigheden attitude Referentiekader omaterie oenergie ointeractie osystemen vaardigheden attitude

Gevolgen voor ET/OD OD/ET natuur - natuurwetenschappen in de basisvorming Geen vorming van wetenschappers Ontdekken van talenten

Funderende doelen – natuurwetenschappen Toepassingen eenvoudig uitleggen Kennis toepassen Belang voor samenleving uitleggen Standpunt over toepassingen innemen Houding gebaseerd op inzicht

Dit vereist: Afstemming leerinhouden – niveau leerlingen Ruimte laten voor actieve verwerking Kennisverwerving, niet reproductie In context ( maatschappelijk, cultureel en historisch )

Selectiecriteria Cognitief ontwikkelingsstadium Persoonlijke ervaringen en levensstijl Belangstellingssfeer Maatschappelijke relevantie

Ordeningskader Verschillend voor verschillende doelgroepen BaO : geen wijziging –algemeen, levend, niet-levend, gezondheidseducatie, milieueducatie SeO – 1 ste graad B-stroom : kleine wijziging –algemeen, levend, levend & niet-levend, niet-levend SeO – 1 ste graad A-stroom : –Systemen, materie, energie, interactie, wetenschappelijke vaardigheden, wetenschap & samenleving

Horizontale samenhang Secundair onderwijs A- & B-stroom –met VOET –met techniek –met andere vakken

Verticale samenhang Gemeenschappelijke ontwikkelcommissie BaO / 1 ste graad SO (A-stroom) B-stroom: op basis van ET natuur (BaO) en 1 ste graad SO (A-stroom)

Resultaat Concept Natuurwetenschappen in basisvorming Ontwerp OD / ET –OD kleuteronderwijs –ET lager onderwijs –OD 1° graad SO – B-stroom –ET 1° graad SO – A-stroom

Eindtermen lager onderwijs Enkele beperkte wijzigingen Nieuw: 1.15 (aggregatietoestanden) Overheveling vanuit technologie: 1.16 ( belang van energie, ook voor levende systemen ) Nieuw: ET 1.26* De leerlingen tonen respect en zorg voor de natuur vanuit het besef dat de mens voor zijn levensbehoeften afhankelijk is van het natuurlijk milieu

Eindtermen natuurwetenschappen 1A Uitbreiding met aspecten niet-levende natuur Gezondheidseducatie VOE Verwijderd: –microscopie (ET 22) –Intraspecifieke variabiliteit mens (ET 4, 24) ET13: ‘ een aantal kenmerkende organismen uit een biotoop herkennen en benoemen door gebruik te maken van een eenvoudige determineersleutel ’ wetensch. vaardigheden Nieuw: –26 gehanteerde wet. concepten verbinden … –27 belang van biodiversiteit, de schaarste van grondstoffen en fossiele energiebronnen verbinden met een duurzame levensstijl

Ontwikkelingsdoelen Natuurwetenschappen 1B Aantal sterk gereduceerd (26 17) Nieuw: –OD 16: ‘ de leerlingen kunnen energievormen uit het dagelijkse leven verbinden met energiebronnen ’ –OD 17: ‘ de leerlingen kunnen energiebesparende maatregelen verbinden met een duurzame levensstijl ’

Vakoverschrijdende eindtermen

Doelstellingen Reduceren van het totale aantal met garantie op brede basisvorming Haalbaarheid voor leerkrachten Heldere, eenduidige formulering Inhoudelijk actualiseren Relatie met vakgebonden eindtermen

Visie: basisvorming Decreet (1996): Inhoudelijk gedefinieerd: vanuit maatschappelijk perspectief en vanuit perspectief op persoonlijke ontwikkeling Europese Unie (2006): kerncompetenties voor levenslang leren Uitgangsvraag: welke minimumcapaciteiten heeft een burger in Vlaanderen nodig om kritisch-creatief te functioneren in de samenleving en voor de uitbouw van een persoonlijk leven?

Referentiegegevens VOET: 1 ste generatie OBPWO –Bevindingen relevantie en haalbaarheid (onderzoek prof. M. Elchardus) Onderzoek Anne Bamford (2007) –Bevindingen muzisch-creatieve vorming Feedback uit scholen ondermeer via stuurgroep VOET

Werkwijze: stap 1 Basisvorming: Ontwikkeling van de persoon in een multiculturele, democratische samenleving Ordeningskader: contexten Lichamelijke gezondheid en veiligheid Mentaal welbevinden Sociorelationele ontwikkeling Omgeving en duurzame ontwikkeling Politiek-juridische samenleving Socio-economische samenleving Socioculturele samenleving

Stap 2: vigerende VOET Aftoetsen aan OBPWO-resultaten Herordenen in de contexten: –Gezondheidseducatie (3 graden) –Milieueducatie (3 graden) –Sociale vaardigheden (3 graden) –Burgerzin (3 graden) Vaststellingen: –Overlap, zowel horizontaal als verticaal –Belangrijke hiaten –Complexe formuleringen, opsommingen –Herhaalde terugkeer van wat ‘voorwaarden’ zijn voor zowel zelfontplooiing als actief burgerschap –Niet alle eindtermen zijn noodzakelijk leeftijdgebonden

Stap 3: creatie van een STAM Inventariseren van ‘voorwaarden’ (sleutelvaardigheden) in een ‘stam’ Eindtermen in de contexten scannen: –Wat verwijst naar sleutelvaardigheid: naar de stam –Wat typisch en essentieel is voor de context blijft staan en eventueel toegevoegd –Wat niet (meer) relevant is: schrappen –Formuleringen worden vereenvoudigd

Resultaten VOET als samenhangend geheel van stam en contexten: Sterke reductie van het aantal Overzichtelijker: essentie, volledigheid Heldere formulering Niet graadgebonden aanbod

En de andere VOET dan? Leren leren: –Nog steeds relevant, formuleringen bijgestuurd –Apart pakket wegens specifiek karakter en kerntaak van onderwijs –Graadgebonden aanbod –In samenhang, doorheen en vanuit stam en contexten Muzisch-creatieve vorming: –Geïntegreerd in stam en contexten aangeboden ICT: ongewijzigd wegens recent Technisch-technologische vorming: ongewijzigd wegens aansluiting bij eindtermen techniek

Wat is veranderd? Nieuw concept en ordeningskader Houdt rekening met maatschappelijke tendensen (=toekomstgericht) Selectie en formulering Reductie van het aantal: Stam en contexten: 95 (voorheen: 171) Leren leren: 48 (voorheen: 52) Overlap weggewerkt Transparante formulering en consequentie in keuze van werkwoorden Totaalpakket voor 6 leerjaren (behalve leren leren)

Waarom niet graadgebonden? Feedback uit scholen: –Ervaring met VOET: haalbaarheid, in combinatie met allerlei activiteiten, projecten, vakken, overleg, samenwerking, coördinatie –Eigen beslissingen nemen om missie en visie gestalte te geven = eigen keuzes maken –Beleidsvoerend vermogen van scholen stimuleren en erkennen Beoogd ‘eindgedrag’ na 6 de jaar SO

Inspanningsverplichting Redelijke inspanning van elke graad, in elke school, t.a.v. het geheel van de eindtermen Inspanning per graad in billijke verhouding tot de tijd die leerlingen in het SO doorbrengen Geen strikt kwantitatieve criteria Communicatie van en tussen scholen over keuzes (rol van scholengemeenschappen) Principe van de consecutiviteit

De nieuwe VOET 1.Een gemeenschappelijke stam –Selectie van essentiële vaardigheden, verwoord in 26 eindtermen –Algemener geformuleerd dan de eindtermen in de contexten waardoor toepasbaar in diverse situaties of activiteiten en combineerbaar met zowel vakgebonden als andere vakoverschrijdende eindtermen

2.Zeven contexten –Cf. ordeningskader: contexten volgen de maatschappelijke definitie van basisvorming –Relevante thema’s uit de eerste generatie VOET werden behouden en geactualiseerd –Enkele ontbrekende elementen werden opgenomen op basis van Vlaamse en Europese strategische doelstellingen –Centraal: context ‘omgeving en duurzame ontwikkeling’

Eindtermen context 4 Omgeving en duurzame ontwikkeling Participatie aan milieubeleid en -zorg op school Economische, sociale en ecologische aspecten herkennen in duurzaamheidsvraagstukken en invloed van techniek en beleid hierop herkennen Mogelijkheden zoeken om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie, vervoermiddelen Naar duurzame oplossingen zoeken om lokale/globale leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren Interesse tonen /appreciatie uiten voor natuur, landschap, cultureel erfgoed Waarde van natuurbeleving en genieten van natuur aanvoelen

Ten slotte Concept: accent op samenhang van de eindtermen in stam, contexten en leren leren Samenhang weerspiegeld in de lay-out Voorbeelden van coördinatie in de uitgangspunten