P RESENTATIE VERA A CCOUNTANTSDAG “ WAT BETEKENT FINANCIEEL T OEZICHT CONCREET ?” oktober 2009 Drs.A.G.Romero Avila Beach hotel: La Belle Alliance oktober 2009 College financieel toezicht 1

F AMOUS Q UOTES “If you put the federal government in charge of the Sahara Desert, in 5 years there'd be a shortage of sand”. Milton Friedman 3

I NHOUD 1.Basis van het financieel toezicht 2.Waarom financieel toezicht? 3.Samenstelling van het College 4.Doelstelling van het College 5.Uitgangspunten van het College 6.Verschillende bevoegdheden 7.Wat is er bereikt op de BES 8.Eerste activiteiten voor Land, Curaçao en Sint Maarten 9.Ervaringen met AMvRB’s oktober College financieel toezicht

1.B ASIS FINANCIEEL TOEZICHT BES o Basis gelegd in Slotakkoord (10/11 okt 2006)  toezichthouder bij AMvRB instellen. o Per 1 december 2007 AMvRB voor toezicht BES gepubliceerd  officiële begin Cft. o Per 10 december 2008 AMvRB voor toezicht Land, Curaçao, Sint Maarten oktober College financieel toezicht

2.W AAROM TOEZICHT ? Voorkomen dat de situatie van uit het lood geslagen overheidsfinanciën in de toekomst opnieuw ontstaat. Zorgen dat een solide financiële basis ontstaat waarop de toekomst kan worden gebouwd. Behoefte aan onafhankelijke ‘scheidsrechter’ oktober College financieel toezicht

3.H ET C OLLEGE BES M. Pandt Voorzitter J. Weitenberg Nederland M. Vliegenthart Nederlandse Antillen A. Romero Curaçao I.P. de Windt St. Maarten R.Tuitt oktober College financieel toezicht

4.D OELSTELLING VAN HET C OLLEGE Het mede helpen op orde brengen van de overheidsfinanciën op de BES-eilanden en Land, Curaçao en Sint Maarten, alsmede het daarbij behorende financieel beheer. Uiteindelijk moet een entiteit het zelf kunnen en het ook daadwerkelijk doen. Proces gaat stapsgewijs. Er is veel te doen en niet alles kan tegelijk (beperkte capaciteit). Gaat niet om te constateren wat (nog) niet deugt, maar om feitelijk (betere) kwaliteit te gaan bereiken oktober College financieel toezicht

5.U ITGANGSPUNTEN C OLLEGE Rapportage-instrumenten moeten passen binnen de reguliere werkprocessen. Van extern naar intern toezicht (op termijn moeten de entiteiten zelf een goed functionerende financiële functie inclusief toezicht neerzetten).  Opbouw van een goed functionerende financiële functie (control + controle) oktober College financieel toezicht

6. VERSCHILLENDE BEVOEGDHEDEN (1) Begroting o Bij BES: goed- of (gedeeltelijk) afkeuren begroting. o Geïntegreerd middelenbeheer bij de BES. o Advisering en het geven van bindende aanwijzingen aan de besturen o Bij Land, Curaçao, Sint Maarten: advies geven over de begroting. o Informatie via het ontvangen van afschriften van de bankrekeningen van Land, Curaçao en Sint Maarten. o Advisering aan de besturen oktober College financieel toezicht

V ERSCHILLENDE B EVOEGDHEDEN (2) Financieel beheer o Stellen van nadere regelgeving bij de BES. o Aanbevelingen bij Land, Curaçao, Sint Maarten. Governance o Bewaken van good governance bij de BES. o Constateren of er gezamenlijke conclusies getrokken zijn over de regelgeving bij Land, Curaçao, Sint Maarten oktober College financieel toezicht

T OETSINGSCRITERIA B EGROTING ( ART. 16 AM V RB) De gewone dienst en (de kapitaaldienst) vertonen geen tekort; Alle voorgenomen uitgaven en verwachte inkomsten zijn opgenomen; Meerjarige uitgaven als gevolg van voorgenomen verplichtingen zijn opgenomen; Het verband met de begroting van vorig jaar is aangegeven; De rentelastnorm wordt niet overschreden; De begroting is toelaatbaar uit een oogpunt van een rechtmatig, doelmatig, ordelijk en controleerbaar financieel beheer oktober College financieel toezicht

T OETSINGSCRITERIA B EGROTING De opgenomen financiële verplichtingen en uitgaven brengen geen onaanvaardbare risico’s met zich mee voor toekomstige jaren; en De begroting voldoet overigens aan de geldende regelgeving.  Nadere uitwerking in Toetsingskader oktober College financieel toezicht

BEGROTINGSPROCEDURE Opstellen Macrokader door Cft in overleg met eilandgebieden  te verwachten inkomsten vormen de basis van de begroting; Ontwerpbegroting ter advisering voorleggen aan Cft  Cft geeft advies met aanbevelingen. Ontwerpbegroting met verwerking van advies van Cft aanbieden aan eilandsraad; Na vaststelling door eilandsraad, ter finale goedkeuring door Cft.  Technische beoordeling: beleidsbevoegdheid blijft bij eilandsraad oktober College financieel toezicht

D E BEGROTING VAN DE BES Inkomstenkaders voor begroting 2010 (exlusief samenwerkingsmiddelen) oktober College financieel toezicht X ANG Miljoen Bonaire 115½109½97¾ w.v. toegestaan tekort125 ¾0 Sint Eustatius 3028½27 w.v. toegestaan tekort3½1½0 Saba 19¾1918¼ w.v. toegestaan tekort1¾¾0

7.WAT IS ER AL BEREIKT BIJ BES? Begroting 2008 o Uitvoering van de begrotingen van de BES is binnen de kaders gebleven. o Eilanden maken voor het eerst voorstellen voor begrotingswijziging die met Eilandsraad worden besproken. o Eilanden hebben via uitvoeringsrapportages (gericht aan eilandsraden) eerder en beter zicht op begrotingsrealisatie. o Er is een begin gemaakt met het geven van toelichtingen bij de voorgestelde mutaties oktober College financieel toezicht

WAT IS ER AL BEREIKT BIJ BES? Echter Sturen op kaspositie moeilijk uit te roeien  door het noodgedwongen betalen van oude rekeningen  Herstel van schade als gevolg van Omar. Beide waren niet in begroting voorzien, dus betalingen gaan ten koste van wel voorziene uitgaven: opnieuw blijven rekeningen liggen oktober College financieel toezicht

WAT IS ER AL BEREIKT BIJ BES? 2009 o Samen met de eilanden het budgettaire kader voor 2009 en verder bepaald. o Begroting 2009 is meerjarig. o Begrotingen voor 1 januari 2009 door de eilandsraden, binnen de kaders, vastgesteld oktober College financieel toezicht

WAT IS ER AL BEREIKT BIJ BES? Financieel beheer Meer en betere communicatie tussen de diensten. Geïntegreerd middelenbeheer ingevoerd. Professioneler personeelsbeleid, onder andere door voorafgaand toezicht Bonaire. Noodzaak voor (actualiseren) regelgeving en verbeteren uitvoering subsidies onderkend en verbeteringsproces gestart. Dit naar aanleiding van resultaten van 0-meting subsidies oktober College financieel toezicht

WAT IS ER AL BEREIKT BIJ BES? Per 1 januari 2009 nieuw (uniform) financieel systeem in werking. Regeling voor verplichtingen en voorschotten op elk eiland ingevoerd. Mandaatregister opgesteld en gepubliceerd. Achterstanden jaarrekeningen feitelijk ingelopen.  Rapport van bevindingen oktober College financieel toezicht

B EVINDINGEN VAN DE ACCOUNTANT Jaarrekeningen AO en IC Administraties oktober College financieel toezicht

J AARREKENING (1) Geen verslag of uitspraak over de kwaliteit van de bedrijfsvoering. Geen analyse van doelstellingen: wat is gerealiseerd en hoe is het uitgevoerd. Te grote inspanning (door externen) om een jaarrekening samen te stellen. Onduidelijke waarderingsgrondslagen en onduidelijke definiëring van balansposten, zo bestaat het gevaar dat sommige activa onder verkeerde posten wordt opgenomen oktober College financieel toezicht

J AARREKENING (2) Ondanks vereist conform Experimenteerverordening, is er geen sprake van een outputgerichte verantwoording maar van een inputgerichte begroting en verantwoording. Balansposten zijn niet volledig of de juistheid en volledigheid van balansposten zijn niet (zonder extreme inspanning) te traceren oktober College financieel toezicht

AO EN IC (1) De formele organisatiestructuur is niet de feitelijke organisatie. Geen of gebrekkige aanwezigheid van AO beschrijvingen. Geen of gebrekkige aanwezigheid van procedures en werkbeschrijvingen. Geen adequate interne controlefunctie. Onvoldoende gestructureerd uitvoeren van interne controle en geen schriftelijke rapportages oktober College financieel toezicht

AO EN IC (2) Gebrek aan functiescheidingen; Door de omvang van de organisatie (klein) is een optimale functiescheiding niet altijd economisch haalbaar. Geen taak- en functieomschrijvingen aanwezig. Onvoldoende beoordeling van toedeling taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Geen oog hebben voor koppelvlakken. Gebrekkige archivering oktober College financieel toezicht

A DMINISTRATIES (1) Geen (volledige) registratie van verplichtingen. Geen (volledige) registratie van ontvangen claims, aansprakelijkheidsstellingen en garantiestellingen. Geen volledige verantwoording van ontvangsten en uitgaven. Materieelbeheer is niet op orde, onvoldoende registratie en onvoldoende maatregelen om vervreemding of diefstal te voorkomen. Geen volledige registratie van deelnemingen (voor het vaststellen van de FVA) oktober College financieel toezicht

A DMINISTRATIES (2) Subadministratie (bijv. salaris) sluit niet aan op de financiële administratie. Door te voeren verbeteringen zijn niet bekend bij de diverse diensten; Onvoldoende aandacht voor het nakomen van afspraken oktober College financieel toezicht

WAT IS ER AL BEREIKT BIJ BES? Governance o Het BC van Bonaire heeft een commissie Corporate Governance in het leven geroepen. o Deze commissie heeft een code of good conduct (“Code Corporate Governance”) alsmede conceptstatuten en profielschetsen ontwikkeld, waarbij rekening is gehouden met de soortgelijke ontwikkelingen op de andere eilanden van de NA oktober College financieel toezicht

WAT IS ER AL BEREIKT BIJ BES? 2009 o De conceptcode is goed ontvangen en zal, met verwerking van ontvangen commentaar van het BC en na instemming van het Cft, op korte termijn worden geïmplementeerd. o Vertalen naar Saba en St. Eustatius: op korte termijn afgerond oktober College financieel toezicht

9.LAND, CURAÇAO, SINT MAARTEN (1). Begroting Advies verstrekt over begroting 2009 Land, Curaçao en Sint Maarten. - Inzichtelijkheid van de begroting - Voortvarende aanpak aangekondigde maatregelen (Curaçao) Leningenplafond voor 2009 vastgesteld oktober College financieel toezicht

D E BEGROTINGEN VAN NACM Cijfers begroting oktober College financieel toezicht X ANG Miljoen GDKDSaldo GD Land ,4 Curacao ,7 Sint Maarten ,1

EERSTE ACTIVITEITEN LAND, CURAÇAO, SINT MAARTEN (2) Financieel beheer In overleg opstellen van Toetsingskader. Aanvang gemaakt met het gezamenlijk opzetten van een rapportagestructuur voor het volgen van de begrotingsuitvoering. Speerpunten op basis van implementatieplan Governance Vastgesteld dat er overeenstemming bestaat tussen Nederland en de drie entiteiten oktober College financieel toezicht

B EVINDINGEN VAN DE REKENKAMER Jaarrekeningen AO en IC Administraties oktober College financieel toezicht

J AARREKENING Niet tijdig indienen van jaarrekeningen. Weergave van de balansposten is niet altijd juist en of volledig. Getrouwheidsfouten; geen getrouwe weergave. Rechtmatigheidsfouten; rechtmatigheid van de verantwoorde kosten. Ontbreken van toelichtingen en bijlagen. Financiële verantwoording is niet conform voorschriften opgesteld; geen verschillenanalyse uitgevoerd tussen begroting en realisatie oktober College financieel toezicht

AO EN IC Materiële tekortkomingen in de Administratieve Organisatie. Ontoereikende Interne Controle. Gebrek aan taak- en functiescheiding tussen bestuur en operationele werkzaamheden. Diverse door te voeren verbeteringen zijn niet opgepakt dan wel geen voortgang. Gebrekkige archivering oktober College financieel toezicht

A DMINISTRATIES Geen (volledige) registratie van verplichtingen. Geen volledig beeld over claims, reserves en opgenomen voorzieningen. Geen volledige verantwoording van ontvangsten en uitgaven. Onjuiste berekeningen. Begroting fungeert onvoldoende als sturingsinstrument. Primaire registraties in het grootboek is niet gewaarborgd. Onvoldoende inzicht in de materiële vaste activa. Financieel beheer is niet op orde oktober College financieel toezicht

Enkele observaties AMvRB’s o Transitieperiode voor de BES beslaat 3 jaren, voor Land, Curaçao en St. Maarten is geen transitieperiode vastgesteld. o Leningenplafond: een afspraak over alleen 1 jaar zegt niets over toekomstige houdbaarheid. o Onduidelijkheid art. 27 AMvRB: rampen. o Aandacht voor artikel 26: volgtijdelijkheid van functies en definitiekwesties. o Niet alle afspraken tussen partijen in het onderhandelingsproces lijken te zijn opgeschreven oktober College financieel toezicht

F AMOUS Q UOTES “ Government’s view of the economy could be summed up in a few short phrases: If it moves, tax it If it keeps moving, regulate it And if it stops, subsidize it ”. President Ronald Reagan 39

V RAGEN ? WWW. CFT. AN oktober College financieel toezicht