Leren Organiseren Hergen Datema 29 november 2010

Flexibiliteit Flexi-bel [bn; -biliteit]: 1 buigzaam 2 inschikkelijk 3 zich gemakkelijk aanpassend aan wisselende omstandigheden  De mate waarin het systeem kan worden aangepast aan nieuwe ontwikkelingen en behoeften.  Zich gemakkelijk aan kunnen passen aan veranderende omgeving, werkwijzen, werktijden, taken, verantwoordelijkheden, beleidswijzigingen en gedragingen van anderen.

Flexibiliteit  Omgaan met wisselende groepsgrootte  Instroommomenten  Oftewel in staat zijn om de mix van activiteiten en volume van activiteiten aan te passen

Variatie variatie: 1 Afwisseling voor de variatie om eentonigheid te voorkomen 2 vorm die enigszins van een andere afwijkt  Verschillen tussen deelnemers in leerstijl, ambities en eerder verworven competenties  Combinatie tussen leren, werken en privé  Individualisering en keuzevrijheid  Tempo, tijdstip, inhoud, werkvorm, locatie, duur, volgorde

 Variatie dankzij standaardisatie  Variatie is duurder  minder schaalvoordelen  meer ‘informatie’  keuzekosten  coördinatiekosten  Hoe efficiencyverlies compenseren? Wetmatigheden

 Davis (1979) ‘future perfect’  Maatwerk aanbieden met efficiency van massaproductie  Mass-customization  Massamaatwerk Massa & Maatwerk

1.Cosmetisch variëren 2.Heterogeniteit reduceren 3.Additionele hulpbronnen 4.Digitaliseren leermiddelen 5.Modularisering 6.Toetsing 7.Vergroten eenheid van organisatie 7 Strategieën

 Wat is standaard?  Wat is variabel?  Efficiencywinst?  Voorbeeld  Voorwaarden  Risico’s 7 Strategieën

Instroom Uitstroom Cosmetisch variëren (1) Primair Proces en Cosmetisch variëren Faciliteiten: Ruimten, ICT etc. Begeleiding: docent, instructeur, assistent etc.

 Standaard:alles wat al standaard was  Variabel: pr & marketing  Efficiencywinst?:  geen efficiencyverlies toelaten  Voorwaarde:  cursisten hebben uniforme voorkeuren  Risico:  indruk van verscheidenheid die niet wordt waargemaakt  Voorbeeld: Open dagen voor verschillende doelgroepen 1. Cosmetisch variëren

Instroom Uitstroom Primair Proces en Heterogeniteit reduceren Faciliteiten: Ruimten, ICT etc. Begeleiding: docent, instructeur, assistent etc. Heterogeniteit reduceren (2)

 Standaard: alles wat al standaard was  Variabel: niets extra’s  Efficiencywinst?:  geen efficiencyverlies toelaten  selectie op instroom  Voorwaarden:  mogelijkheid (en wenselijkheid) van selectie  voldoende omvang klantengroep  Risico  grote afhankelijkheid van klantengroep  Voorbeeld: Gymnasium 2. Reduceren heterogeniteit

Instroom Uitstroom Primair Proces en Additionele hulpbronnen Faciliteiten: Ruimten, ICT etc. Begeleiding: docent, instructeur, assistent etc. Additionele hulpbronnen (3)

 Zowel standaardisatie als variatie mogelijk  Mate van variatie afhankelijk omvang additionele hulpbronnen  Efficiencywinst?  efficiencyverlies oplossen met extra hulpbronnen  Voorwaarden:  grote relevante verschillen tussen ‘klanten’  beschikbaarheid extra hulpbronnen, op langere termijn  Risico’s:  afhankelijkheid van verstrekker additionele hulpbronnen  Voorbeeld: FC-XL 3. Additionele hulpbronnen

Instroom Uitstroom Primair Proces en Digitaliseren leermiddelen Faciliteiten: Ruimten, ICT etc. Begeleiding: docent, instructeur, assistent etc. Digitaliseren leermiddelen (4)

 Standaard: infrastructuur & aanbod aan leerinhouden  Variabel: tijd & plaats & tempo & volgorde & werkvorm  Efficiencywinst?  cursisten werken alleen aan onderdelen die nodig zijn  inzet begeleiders alleen op onderdelen waar dat nodig is  Voorwaarden:  geschikt leermateriaal  gestandaardiseerde infrastructuur  zelfstandigheid cursist  Risico: verschraling van het onderwijs  sommige competenties vereisen andere vormen van onderwijs  Voorbeeld: Sprint 4. Digitale leermiddelen

Instroom Uitstroom Primair Proces en Aanbod modulariseren Faciliteiten: Ruimten, ICT etc. Begeleiding: docent, instructeur, assistent etc. Aanbod modulariseren (5)

 Standaard: tijdstip & inhoud & locatie (& omvang)  Variabel: volgorde & groep  Efficiencywinst?:  schaalvoordelen benutten binnen modules  Voorwaarden:  voldoende omvang groepen  verwantschap tussen opleidingen  informatie en volgsystemen  Risico’s:  versnippering inhoud  versnippering sociale infrastructuur  Voorbeeld: Amerikaanse universiteit 5. Modularisering

Instroom Uitstroom Primair Proces en Toetsing Faciliteiten: Ruimten, ICT etc. Begeleiding: docent, instructeur, assistent etc. Toetsing (6)

 Standaard: toetsen (inhoud)  Variabel: in beginsel al het andere  Efficiencywinst?:  cursisten doen alleen onderdelen die zij nodig hebben  maximaal benutten leerervaringen buiten onderwijssetting  inzet begeleiders alleen op onderdelen die nodig zijn  Voorwaarden:  consequente sturing op output (geen urennorm...)  volledige inhoud is op gestandaardiseerde wijze toetsbaar  informatievoorziening  Voorbeeld: Talencentrum 6. Toetsing

Instroom Uitstroom Primair Proces en Vergroten eenheid organisatie Vergroten eenheid organisatie (7) Faciliteiten: Ruimten, ICT etc. Begeleiding: docent, instructeur, assistent etc.

 Standaard: tijdstip & locatie & mensen  Variabel: inhoud & werkvorm  Efficiencywinst?:  schaalvoordelen door variatie in werkvormen  lagere coördinatiekosten  functiedifferentiatie  Voorwaarden:  huisvesting: omvang, voorzieningen  gelijktijdige aanwezigheid cursisten en begeleiders  expertise team begeleiders vs inhouden cursisten  samenwerking  Voorbeeld: Techniekhal 7. Vergroten van eenheid van organisatie

 Componenten van complexe leertaken  verschillende manier organiseren  Consequent doorvoeren De kunst van het combineren

 Hoeveel variatie & flexibiliteit wil je bieden? Waarom eigenlijk? En op welke manier? (tempo, locatie, werkvorm, tijdstip, volgorde)  Waar kunnen we massa maken?  Wat zijn de voorwaarden en risco’s bij een strategie? Aandachtspunten

 Welke strategieën pas je nu (impliciet) toe? En in welke verhouding (wat is je voornaamste strategie)?  Wat is de basisstrategie die je eigenlijk wilt gebruiken? - werk dat uit - hoe ziet dat er concreet uit - voordelen - nadelen  Wat heb je dan nodig aan: - kwaliteiten van mensen - huisvesting - sturing - faciliteiten Opdracht

Onderwijsvisie: - Helder geformuleerd - Breed gecommuniceerd - Voor iedereen vindbaar Kaders - Wat is vast? - Wat is flexibel? ROC-niveau Unitkenmerken: Koers Financiële kaders Problemen Ontwikkelingen Unitdirecteur-niveau Gemeenschappelijk (onderwijs)visie: - Variatie - Praktijk - Vast - flexibel - Begeleiding etc. Contextuele kenmerken: - Bedrijfsleven - Niveau opleiding - Aantal crebo’s - Examinerigseisen - Team etc. Leereenheden organiseren (structuur, bedrijfsmatige kant): - 7 strategieën als hulpmiddel - Kwaliteit - Betaalbaar Verandertraject (cultuur, mens-kant): - Samenstelling teams - Teamontwikkeling - Teamdoelen - Feedback Teamniveau

Achtergrond van het ontwerpvraagstuk Krimp (-/- 25%) Nieuwe opleidingen VMBO en MBO Versterking regionale economie Circa 700 leerlingen LT perspectief? Onderwijscalculator (Kosten van activiteiten) Massamaatwerk (Variëteit & flexibiliteit) Bemensing (in het team)