Compliance en toezicht in de accountantspraktijk Jan Wietsma AA

Ontwikkeling compliance Ontstaan midden jaren negentig Oorzaak: voorwetenschap bij de handel in effecten bij banken 1999: doorbraak compliance door aanname wet Nadere regeling toezicht effectenverkeer

Ontwikkeling compliance Kernprobleem: Situaties waarbij het maken van winst (de commerciële doelstelling van een onderneming) en het handhaven van integriteit met elkaar conflicteren Situaties waarin de integriteit van de medewerker en de organisatie met elkaar conflicteren

Compliance in de accountancy

De compliancecirkel

Compliance versus integriteit Compliance richt zich op naleving van de organisatie aan wet- en regelgeving en de wijze waarop deze is vastgelegd in procedures en organisatorische maatregelen Integriteit richt zich op de wijze waarop binnen de organisatie wordt omgesprongen met mensen en middelen, met collega’s, met klanten of afnemers van producten

Compliance versus integriteit Verbinding compliance en integriteit: Beide hebben te maken met de cultuur van de organisatie: Hoe krijg je mensen zo ver dat ze zich aan de gestelde regels houden?

Randvoorwaarden handhaven compliance en integriteit De structuur van de organisatie Risico van doorbreken integriteit groter dan gedacht De cultuur van de organisatie De waarden en normen Stabiel gegeven Risico’s informele structuur

Compliance en maatschappelijk verantwoord ondernemen Glazen huis Vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer

Stelsel van kwaliteitsbeheersing Met name Handboek met procedures e.d. Aanpassen procedures Instructies Opleggen sancties Plan Uitvoeren conform Handboek Act Do Transparantie-verslag Check Vaststellen dat volgens Handboek is gehandeld; afwijkingen rapporteren

Hoe is het toezicht geregeld?

Bureau Financieel Toezicht Accountants- organisatie Belastingdienst Autoriteit Financiële Markten Raad van Toezicht College Toetsing Kwaliteit Commissie Kwaliteits- onderzoek

Bureau Financieel Toezicht Accountants- kantoor Raad van Toezicht Belastingdienst College Toetsing Kwaliteit Commissie Kwaliteits- onderzoek

Wet voorkoming Witwassen en Financieren van Terrorisme Bureau Financieel Toezicht Wet Toezicht Accountantsorganisaties Autoriteit Financiële Markten Verordening op de periodieke Preventieve toetsing Raad van Toezicht Handhavingsconvenanten Belastingdienst Verordening op de kwaliteitstoetsing College Toetsing Kwaliteit Commissie Kwaliteits- onderzoek

Toetsingskader Autoriteit Financiële Markten Wet Toezicht Accountantsorganisaties NV COS Besluit Toezicht Accountantsorganisaties VGC Verordening Accountantsorganisaties

Wet voorkoming Witwassen en Financieren van Terrorisme Bureau Financieel Toezicht Toetsingskader Wet voorkoming Witwassen en Financieren van Terrorisme

Toetsingskader Commissie Kwaliteits- onderzoek College Toetsing Raad van Toezicht Toetsingskader NV COS Nadere voorschriften accountantskantoren ter zake van assuranceopdrachten VGC Nadere voorschriften accountantskantoren ter zake van aan assurance verwante opdrachten

Tone at the top

Opbouw verantwoordelijkheid accountantsorganisatie Bestuur Complianceofficer Opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelaar Opdracht Externe accountant

Stadia in de rol van de CO

Competenties

Algemeen Integer en standvastig Onderzoekend en innovatief Analytisch Beoordelingsvermogen Tactisch Onafhankelijk Zaken in een context kunnen zien Communicatief Effectief

Kennis en inzicht Risicomanagement Omgeving Moraal en ethiek Bewustzijn van positie Ict

Praktijk Toepassing kennis Proportionaliteit Kritiek en weerstand Aanspreekbaarheid Resultaatgerichtheid

Taken CO

Stelsel van kwaliteitsbeheersing Met name Handboek met procedures e.d. Aanpassen procedures Instructies Opleggen sancties Plan Uitvoeren conform Handboek Act Do Transparantie-verslag Check Vaststellen dat volgens Handboek is gehandeld; afwijkingen rapporteren

Ontwikkeling in toezicht en transparantie TREND hoog TRUST ME TELL ME Vertrouwen SHOW ME PROVE ME laag laag Transparantie hoog

Implementatie, een plan van aanpak

Jaarplan 1 Formele kant van de zaak Uitvoeren compliancescan Formuleren strategie en beleid Starten bewustwordingstrajecten Gedegen cliënt- en opdrachtacceptatie Organisatie-eigen gedragscode Klokkenluidersregeling Sanctiebeleid

Jaarplan 2 Verdere implementatie compliance Administratieve organisatie en interne beheersingsprocessen Beheersen risico’s Compliancetest medewerkers en vennoten Opleiden medewerkers met betrekking tot houding en gedrag

Jaarplan 3 Cultuurvraagstuk voorop Medewerkers en eigenaren handelen intrinsiek als het gaat om compliance Profilering accountantsorganisatie Uitvoeren jaarlijkse compliancetest Toetsing en bijsturing beleid

Houd ik compliance beheersbaar? Cliëntaanvaarding Opdrachtaanvaarding Organisatie-eigen gedragscode Het gesprek/discussie Ondersteunende waarborgen

Cliëntaanvaarding Past de cliënt in het geformuleerde beleid? De integriteit van de cliënt De vertrekreden bij de vorige accountant Het onderzoek naar de cliënt Customer Due Diligence Verificatie KvK/Belastingdienst Aanvaarden algemene voorwaarden Klachten-/klokkenluidersregeling Interne gedragscode / VGC

Opdrachtaanvaarding Past de opdracht in het geformuleerde beleid? Opdrachtbevestiging De samenloop met andere opdrachten Vereiste deskundigheid Voldoende resources aanwezig? Second opinion

De gedragscode Meer dan de VGC Weerslag van discussie over waarden en normen Onderdelen kunnen zijn: Integriteit en kwaliteit Verantwoordelijkheid management Verantwoordelijkheid medewerkers Objectiviteit Geheimhouding Deskundigheid en zorgvuldigheid Onafhankelijkheid Omgang met elkaar

De discussie Doel: vergroten bewustzijn met betrekking tot compliancevraagstukken Het grootste leereffect Best practices Tone at the top Let op: maatschaps- en directieoverleggen

Ondersteunende waarborgen Procedures, checklisten handboeken Cursussen en opleidingen Sanctiebeleid Klachtenregeling Klokkenluidersregeling