Actoren IJsselmeergebied Levend document regioteam IJsselmeergebied bijgewerkt nav Task Force ‘’Focus op de markt’’ Versie maart 2010 voor samenvatting: lees gekleurde pagina’s

Type Actoren •Overheden •Maatschappelijke (natuur)organisaties •Kennis •Bedrijfsleven •Media pm

Overheden •ministeries V&W, VROM, LNV, FIN •provincies Fl, NH, Fr, Ov, Ge, Ut •RWS IJG, NN, NH, (UT), RWS-WD •22 grote én kleinere gemeenten (incl. samenwerkende gemeenten, stadsregio A’dam) •8 Waterschappen (AGV, HHNK, ZZL, Gr Salland, Veluwe, Gooi en Eemland, Waterskip Fryslan komen in IJsselmeerberaad olv ZZL bijeen)

Overheden: ministerie V&W •DG Water: •Waterveiligheid en Zoetwatervoorziening Nl via interdepartementale uitvoeringsprogramma Beleidsnota IJsselmeergebied (bijlage NWP) •OPG voor DELTAPROGRAMMA IJSSELMEERGEBIED (Lange Termijn Peilbeheer IJsselmeer, Peilbesluit 2013, Toekomst Afsluitdijk, Ruimtelijk Kwaliteitsteam IJsselmeergebied) •DG Mobiliteit (en DGLM): Programma Randstad Urgent •Versterken internationale concurrentiepositie en duurzaamheid van de Noordvleugel van de Randstad •Stimuleert snelle besluitvorming over projecten rond Almere-M’meer - > na RAAM -> werkmaatschappijen voor haal- en betaalbaarheid -> parallel vaststelling in Structuurvisie Almere-Amsterdam Markermeer •Mogelijke aanleg OV IJmeerverbinding en buitendijks bouwen Almere •Mogelijke uitbreiding luchthaven Lelystad (overloop Schiphol) •Was trekker van OV-SAAL •Agentschap Rijkswaterstaat: •Beheerder van het gebied (beheerplannen net afgerond) •Biedt ruimte voor ontwikkeling •Voorzichtig positief tav synergie veiligheid x natuur

V&W - DG Water •DG Water cruciale speler •Beleidsnota IJsselmeergebied (ism LNV en VROM) –biedt ruimte voor buitendijkse ontwikkeling (niet langer compensatie waterberging); 5 ha per gemeente + 750ha Almere, 150ha Lelystad en 350ha A’dam) –functiedifferentiatie compartimenten IJsselmeergebied –Geloof in robuust, ecologisch systeem –Ontkoppeling Markermeer op termijn, M’meer verder via Randstad Urgent –Geen estuarium; IJmeer geen apart compartiment •OPG voor Deltaprogramma IJsselmeergebied •Zorg over kosten en schaalbaarheid RAAM – 50 M€ startkapitaal voor TMIJ met TBES

V&W - DG Mobiliteit •Beseft dat het in Nederland niet meer mogelijk is om puur asfalt te draaien •Harde les van A6/A9 door verzet natuurorganisaties en media aandacht (resultaat: tunnel Naardermeer) •Gebiedsontwikkeling als middel om infrastructuur (oa OV SAAL) te realiseren •Voorgaande maakt V&W – DG Mo serieuze speler bij woningbouw en natuurontwikkeling

V&W en Randstad Urgent Rijksbesluit Almere-Amsterdam-Markermeer (okt 2009): •ToekomstBestendig Ecologisch Systeem Markermeer- IJmeer vastgesteld; eerst investeren in groen – daarna in rood; voor 1e fase 37M€ beschikbaar; werkmaatschappij werkt fasering 2040 uit. •Samenhangende keuze voor Schaalsprong Almere: – woningen en arbeidsplaatsen + infrabesluit –Uitwerken in twee varianten: •Almere Waterstad Plus (deel buitendijks) + IJmeerverbinding •Almere Waterstad (west binnendijks, deel in oost+verbetering bestaand spoor A6/A1/A9 •Uitwerken in Werkmaatschappij •Besluit over uitbreiding vliegveld Lelystad uitgesteld

V&W en Randstad Urgent •Variant Almere Polderstad (oost) en AGU-lijn afgevallen –want variant vergroot diversiteit in woonmilieus niet, –draagt niet bij aan beter imago Almere, –spoorse OV-ontsluiting Utrecht te kostbaar •Kosten woningbouw buitendijks hoger –Maar hogere opbrengsten –OV-IJmeerverbinding relatief betaalbaar Algemeen V&W: •MIRT spelregelkader (1 jan 2009) voor grote infraprojecten, ook inspiratie voor beleidsprojecten •procesvoering Elverding ‘Sneller en Beter’ wordt aan MIRT gekoppeld

RWS beheerder - 1 •Beheerder rijkswateren: IJsselmeer, Markermeer-IJmeer, Veluwerandmeren –Natura 2000, wettelijk minimum als uitgangspunt –Beheerkosten op rekening RWS (niet LNV) –Steun TBES? •onduidelijk hoe RWS aankijkt tegen ontwikkeling van slibputten, vooroevers, oermoeras; persoons- gebonden?

RWS beheerder - 2 •DGW-opdracht voor dijkversterking Houtribdijk is geparkeerd •RWS kan werk-met-werk-maken stimuleren (oa vergunningen, contracten) •RWS kan dubbele doelstellingen bij dijkversterking stimuleren (vooroevers met natuur dragen bij aan veiligheid) •RWS is voorzichtig positief tav synergie veiligheid en natuur

RWS beheerder – 3 •RWS wil meer met de markt –verleden teveel uitwerking in detail door RWS –daardoor kansen en creativiteit gemist •Consortia ingezet, bv bij Afsluitdijk (van 8 ideeen, naar 4 visies, naar ‘n planmer met VKA) •Innovatieplatform positief

Ministerie VROM •Ruimtelijke kwaliteit belangrijk •NWP uitvoeringsagenda •PRU/RAAM: VROM wil focus op woningen in Almere houden •Bij besluit woningbouw buitendijks is (juridische) relatie met Markermeer hard –Indien woningbouw op land, dan Mmeer belangrijk voor meer recreatie en ruimtelijke kwaliteit •Minister VROM en SG positief, morele steun •Zwakte: VROM geen titel voor geld in natuur

VROM en Randstad Urgent Integraal Afsprakenkader Almere 2.0 •Contract tussen partijen; VROM, Prov. FL, Almere •Structuur Visie na afloop WM’s Vier Werkmaatschappijen (WM): •WM Almere-Amsterdam –VROM, V&W, NH, Fl, Almere, Amsterdam, Diemen –Opstellen reëel plan IJmeerlijn en buitendijks bouwen –Hoogwaardige OV-verbinding Almere-A’dam –Oplevering resultaat in 1012 •WM Almere Centrum Weerwater –Plan integrale ontwikkeling Weerwater zone –Innovatieve technieken overkluizing A6 –Duurzame gebiedsontwikkeling •WM Almere – Oosterwold –Almere, Zeewolde, Fl, Utr en Rijk –Strategie opleveren eind 2012 –Nieuwe ontwikkellocatie oostelijk van Almere –Samenhang met vliegveld Lelystad, OV-SAAL, AGU, Oostvaarderswold, •WM TBES –Fasering TBES (grondstromen MM-IJM is onderdeel) –Trekker Jacco Maissan (LNV), –verder o.a. Sandra vd Vegt (Fl), Anja Ooms (NH), Wouter Iedema (RWS-IJG) –Afronding in 2013 –Start uitvoering 2017

Ministerie LNV •LNV staat voor natuur –direct verantwoordelijk –Grote wateren onderdeel EHS en Natura 2000, Natte As •maar: –past op voor precedentwerking Natura 2000 –Korte termijn geen geld (middelen gedecentraliseerd) –Geld voor landbouw EHS nodig tot 2018 –Strategie: ‘Vervuiler’ betaalt: rekening bij RWS •bereid voor lange termijn commitment te geven –Conditie: Financiering door andere partijen •Trekt Werkmaatschappij TBES: –Luwte dammen & koppeling dijkversterking Hoorn-A’dam –Oermoeras

Ministerie van Financiën •Immuun voor grote visies •Wil baten hard aangetoond hebben •Zit op geldkraan, zeker indien FES-geld •Onder Zalm geen geld naar natuur •Onder Bos genuanceerder (IBO biodiversiteit mrt 2010 ) •Package deal: rood/grijs en groen/blauw •Precedent met A6/A9 en natuur Groene Uitweg

Deltaprogrammaburo IJsselmeergebied •DGW-opdracht voor lange termijn peilbeheer IJsselmeer, korte termijn peilbesluit IJsselmeergebied 2013, Toekomst Afsluitdijk en ruimtelijk kwaliteitsteam vh gebied •Directeur: Hetty Klavers •bestuurlijk kernteam olv Henk Tiesinga (ZZL) en Piet Jansen (prov. Ov) •deelname van V&W, LNV, VROM, prov Ov en NH (namens provincies), ZZL (namens waterschappen), RWS IJG en RWS WD –faciliterend tav 7 gebiedsprocessen die effecten van strategieen in beeld moeten brengen –coordinerend voor thema’s veiligheid, zoetwatervoorziening, ecologie en ruimtelijke kwaliteit –filter/contactpunt voor regio naar staf Deltacommissaris en naar samenhangende Deltabeslissingen en vice versa

Provincie Flevoland •Trekker van Toekomstagenda Markermeer/IJmeer •Politieke en ambtelijke top enthousiast •Zetten in op één (maximale) variant van TBES voor € 850 mln •Harde koppeling besluitvorming met rode/grijze projecten: package deal •Behoefte aan rode ontwikkelingen in en rond het water (Almere en IJmeerverbinding)

Provincie Noord-Holland •Gemengde berichten •wilde aanvankelijk dat water leeg moest blijven –Ingegeven door bewoners met NIMBY-probleem •Later gaan inzien dat ecologie achteruit holt •Zien prov Flevoland als probleemeigenaar; wil nu serieuzer meedoen •Terughoudend tav bouwen •Wel kansen voor enige rode ontwikkelingen (recreatie)

Gemeente Almere •Wil bouwen mits de ontsluiting beter geregeld is •Kansen voor buitendijkse bouw •Recreatiemogelijkheden •Werkgelegenheid banen •Woningen •Peilbeheer niet langer als probleem gezien voor buitendijkse bouw •Wel zorgen over kosten •Mogelijk heroverweging ivm nieuw college

Gemeente Amsterdam •Vergelijkbaar met Noord-Holland •Steun is gegroeid, maar voelen noodzaak minder dan Almere •IJburg 2 – wordt via compensatie geregeld (akkoord Rd van State) –let op: anders dan buitendijks Almere Pampus

Kleine gemeenten •Muiden, Edam-Volendam, Lelystad e.d. •Diverse belangen, afhankelijk van ontwikkelingen •van terughoudend tot ondernemend –Vaak behoudsgericht –Onmogelijk alle processen bij te houden •Goed meenemen in proces, anders risico op hindermacht

Waterschappen •Verantwoordelijk voor waterveiligheid en kwaliteit regionale watersystemen •Samen in IJsselmeerberaad •zien kansen om veiligheid en natuur te combineren (voorzichtig stappen zetten: dijkvakken Edam-Amsterdam) •Imago waterschappen opkrikken door natuur en koppeling maatschappelijke doelen •Aandacht voor (effecten van) ander peilbeheer

Maatschappelijke organisaties -1 •Natuurmonumenten en SBB –willen extra natuur en eerst robuuste natuur, daarna (evt) woningbouw en infra –ontwikkelen plannen in groene coalities (met oa TMIJ - TBES) •SBB: beheerder van alle, buitendijkse natuurontwikkeling –agentschap van LNV –overweegt beheerseenheid IJsselmeergebied op te richten –wil meer van buiten naar binnen denken, gebiedsontwikkeling benutten, en vanaf planfase betrokken zijn •VBIJ (Verantwoord Beheer IJsselmeer: coalitie van Fl en NH-landschap, Waddenverening, IJsselmeervereniging) –van hindermacht naar ontwikkelkracht (positief kritisch) –instemmen met groot plan ipv weerstand per deelplan –scheuring: IJsselmeervereniging haakt af (mei 2009)

Maatschappelijke organisaties - 2 •ANWB –brengt (potentie van) recreatie IJsselmeergebied onder de aandacht –Guido van Woerkom (en rechterhand Paul Langeweg) was ambassadeur van TMIJ; Paul Langeweg heeft met andere maatschappelijke organisaties advies gegeven over wenselijke betrokkenheid na RAAM •Kwade Zwanen (Waterlandse actiegroep) –Hindermacht –Vanuit belang vrij uitzicht voor eigen woning •Milieudefensie, Watersportverbond, WIJ, HISWA, Recron –Houd het IJmeer open (zomer 2009) -> Pamflet van Pampus (ism natuur, milieu, water, recreatie en cultuurhistorische organisaties)

Kennis -1 •Deltares ziet zich in rol van adviseur/innovator –bijdrage vanuit inhoud aan beleids/gebiedsproces –consensus over opgave –verhaal bij effecten –consensus over speelveld, creatief in oplossingen –discussies over maatvoering, stijging peil IJsselmeer –hulp bij fasering, omgaan met onzekerheden, werk- met-werk maken, versnellen van processen Coördineert onderzoek ism andere kennisinstituten en marktpartijen –ANT, NMIJ, modellen, planvorming, innovatie, gebiedsgericht en klimaatbestendig ontwerpen

Kennis - 2 •RWS IJG –OPN Natuurlijk(er) Markermeer-IJmeer (iov LNV) 25M€ beschikbaar –OPG Autonome Neergaande Trend-studie (iov V&W), 3M€ beschikbaar –Beheer (iov V&W) •RWS WD en RWS DI (Dienst Informatie) –kennis overzicht water(eco)systeem, data

Bedrijfsleven Veel indirecte signalen, bedrijfsleven is niet zo prominent aanwezig •Groene/rode Ontwikkelaars –Ontwikkelmaatschappij Flevo-Groen –Interesse in bouwlocaties Almere •maar twijfel over hoogstedelijk programma Almere •investeer in ruimtelijke kwaliteit ivm verkoopbaarheid woningen •Zandwinners/baggeraars –Interesse –Boskalis en Van Oord aangehaakt via Building with Nature - IJG •Recreatie •Vaarrecreatie –positief over zonering natuur en vaardoelen •Beroepsvaart •Visserij