drs. M. Mulder, directeur Zorgmarkten Cure Transparantie en toegankelijkheid van gegevens; Taken en bevoegdheden NZa drs. M. Mulder, directeur Zorgmarkten Cure

Agenda Introductie; belang van transparante en toegankelijke gegevens vanuit NZa-perspectief Gegevensverzameling en -beheer door de NZa & rol en positie DIS 3. Toezicht op transparantie en toegankelijkheid van gegevens in elektronische netwerken 4. Taakverdeling NMa-NZa: raakvlakken en samenwerkingsafspraken

Introductie Belang van transparante en toegankelijke gegevens vanuit NZa-perspectief: (de)regulerings- en marktwerkingsvraagstukken monitoring, benchmarking en best practices faciliteren van verzekeraars in hun rol van zorginkopers accountability zorgaanbieders en verzekeraars Het belang van transparante en toegankelijke gegevens neemt ook toe gelet op de marktontwikkelingen (Bestuurlijk hoofdlijnenakkoord 2012-2015) . Doelstelling van deze presentatie: concrete casus, lessons learned, waar staan we nu? Keuzes die voorliggen 3 3

2. Gegevensverzameling door de NZa (1) De NZa ontvangt en verzamelt gegevens ten behoeve van de uitvoering van haar wettelijke taken: Marktpartijen leveren gegevens aan op basis van vrijwilligheid denk aan aanvragen in het kader van tarief- en prestatieregulering. De Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) biedt de NZa mogelijkheden om gegevens en inlichtingen bij eenieder op te vragen. 4

2. Gegevensverzameling door de NZa (2) Het opvragen van gegevens en inlichtingen vindt zowel plaats op incidentele basis door individuele informatieverzoeken (kostenonderzoek of toezichtonderzoek) als op regelmatige basis door het vaststellen van een regeling (Regeling MDS voor Somatische zorg en GGZ). Het opvragen schept een verplichting tot aanlevering van de gegevens. Naleving van deze aanleververplichting kan worden gehandhaafd door de NZa middels het opleggen van een aanwijzing, last onder dwangsom of bestuursrechtelijke boete. 5

2. Gegevensbeheer door de NZa (1) Gegevens die de NZa heeft verzameld mag de NZa gebruiken voor aan haar toegekende wettelijke taken. NZa is daarbij wel gebonden aan eisen uit wet- en regelgeving zoals bijvoorbeeld medisch beroepsgeheim en Wet bescherming persoonsgegevens. Gegevens die eenmaal onder de NZa berusten kunnen niet zomaar met derden worden gedeeld. Wmg voorziet in kaders voor het delen van gegevens met andere overheidsinstanties die de gegevens nodig hebben voor de uitvoering van hun wettelijke taken. Regelmatige (door)levering van gegevens vindt bijvoorbeeld plaats aan VWS, CVZ en het CBS. 6

2. Gegevensbeheer door de NZa (2) Naast verzoeken van andere overheidsinstanties ontvangt de NZa ook van private partijen regelmatig verzoeken om gegevens te verstrekken of openbaar te maken. De beoordeling van deze verzoeken vindt plaats aan de hand van de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). Uitgangspunt WOB: informatie is openbaar tenzij een weigeringsgrond zich verzet tegen openbaarmaking van informatie. Daarvan is bijvoorbeeld sprake bij bedrijfsvertrouwelijke informatie die niet openbaar is of waarvan de openbaarmaking de marktwerking zou verstoren. Het kan echter ook gaan om privacygevoelige informatie. 7

2. Rol en positie DIS (1) DBC Informatie Systeem (DIS) is een onafhankelijke en afgescheiden afdeling van DBC Onderhoud. De Regelingen van de NZa schrijven voor dat de MDS-gegevens moeten worden aangeleverd bij het DIS. NZa heeft recent overeenkomst gesloten met DBC Onderhoud (in zijn rol van beheerder van het DIS) met bepalingen over openbaarmaking van de MDS-gegevens door het DIS. 8

2. Rol en positie DIS (2) Afgesproken is dat WOB-kader leidend is. DBC Onderhoud heeft mandaat gekregen om op informatieverzoeken te beslissen. Contracten tussen DIS en aanleverende instellingen kunnen niet in de weg staan van openbaarmaking op grond van de WOB. Gegevensstromen met privaatrechtelijke grondslag zoals stromen tussen instellingen, DIS en brancheverenigingen zijn voor eigen verantwoordelijkheid van betrokken partijen. Dit inclusief de verantwoordelijkheid voor de aan de doorlevering verbonden mededingingsrisico’s. 9

3. Toegang tot elektronische netwerken (1) Het komt voor dat (groepen van) zorgaanbieders aangesloten zijn op een elektronisch netwerk om patiëntgegevens onderling uit te wisselen, met als doel: het tweemaal uitvoeren van hetzelfde onderzoek te voorkomen conflicterende behandelingen te voorkomen medicatie missers te voorkomen; en/of een zorgoverdracht soepeler laten verlopen. 2. Dat is heel goed voor de patiënt, maar deze samenwerking kan ook een keerzijde hebben: de samenwerking tussen zorgaanbieders onderling kan omslaan in samenspanning tegen een nieuwkomer / het weren van partijen die de markt willen betreden.

3. Toegang tot elektronische netwerken (2) 1. Veldonderzoek van de NZa heeft geleerd dat deelnemers van bestaande elektronische netwerken inderdaad met enige regelmaat weigeren nieuwkomers toe te laten. 2. Dit komt voor in heel Nederland in verschillende segmenten van de zorgsector. Waar toetreding structureel wordt belemmerd, werkt de markt niet goed. De NZa heeft een regeling vastgesteld om duidelijkheid te scheppen: “Regeling voorwaarden voor overeenkomsten inzake elektronische netwerken met betrekking tot zorg”. De Regeling is te raadplegen op www.nza.nl

3. Toegang tot elektronische netwerken (3) De Regeling bepaalt dat: Deelnemers aan een elektronisch netwerk in hun overeenkomst die de samenwerking regelt, duidelijk moeten maken onder welke voorwaarden en hoe een zorgaanbieder die nog niet deelneemt aan het netwerk toe kan treden. 2. Indien deelnemers voorwaarden stellen aan toetreding tot hun elektronische netwerk door een andere zorgaanbieder, moeten deze voorwaarden redelijk, objectief en niet discriminerend zijn: de voorwaarden mogen dus niet de concurrentie belemmeren. deelnemers mogen een redelijke financiële bijdrage vragen van de toetreder tot het netwerk.

Voorbeeld ZBC Zoals hier geïllustreerd, participeren verschillende ziekenhuizen gezamenlijk in een netwerk voor het uitwisselen van bepaalde gegevens voor verbetering van ANW dienstverlening. Een ZBC wenst toe te treden maar, wordt geweigerd. De weigering is niet toegestaan als dat bijvoorbeeld gebeurt om de volgende redenen: ‘alleen ziekenhuizen worden toegelaten’ ‘3 ziekenhuizen is meer dan voldoende’ ‘de ZBC wordt pas toegelaten als het zijn prijzen niet beneden die van het gemiddelde van de ziekenhuizen hanteert’ Er dienen objectieve en non discriminatoire redenen te zijn om de ZBC of een andere ziekenhuis te weigeren (zie vorige sheet), daarvan is in dit voorbeeld geen sprake en toegang dient te worden verleend. (Eventueel over kosten: er mag een redelijke financiële bijdrage ter compensatie van gedane investeringen gevraagd worden, mits deze bijdrage objectief kan worden onderbouwd.)

4. Taakverdeling NMa-NZa (1) De taakgebieden van de NMa en NZa kennen raakvlakken waar het gaat om mededingingsvraagstukken in de zorgsector. Wmg beschrijft kader voor samenloop van bevoegdheden NMa en NZa. Daarnaast hebben de NMa en de NZa samenwerkingsafspraken gemaakt in een samenwerkingsprotocol Ook NMa en NZa werken samen NZa: ingrijpen bij risico op misbruik marktmacht (AMM): als AMM-partij de ontwikkeling van de mededinging belemmert, kan de NZa ter voorkoming van negatieve effecten proportionele AMM-verplichtingen aan AMM-partij opleggen NMa: ingrijpen bij daadwerkelijk misbruik van machtspositie: als de instandhouding van de mededinging door misbruik machtspositie wordt belemmerd, kan de NMa ingrijpen De Wmg voorrangsregeling De Wmg regelt wettelijk dat bij kans op misbruik van een machtspositie de NZa met inzet van AMM instrument (art. 48/49 Wmg) voorrang heeft boven de inzet van art. 24 Mw misbruik machtpositie door de NMa. In geval van (ontstaan machtspositie door) fusies: toetst de NZa of de fusie negatieve gevolgen heeft voor zorgspecifieke publieke belangen: betaalbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid en brengt advies aan NMa uit terwijl de NMa de mededingingsrechtelijke toets verricht.

4. Taakverdeling NMa-NZa (2) 1. In geval er sprake is van een machtspostie van een marktspeler (marktmacht): - kan de NZa optreden bij risico van misbruik van marktmacht (aanmerkelijke marktmacht instrumentarium). -kan de NMa optreden bij daadwerkelijk misbruik van een machtspositie. -is er een wettelijke voorrangsregeling waardoor AMM instrument eerst zal worden ingezet. In geval er sprake is van een fusies of overname in zorgsector: -dienen partijen dit bij de NMa te melden -neemt de NMa neemt een besluit over de toelaatbaarheid van de voorgenomen transactie. -brengt de NZa t.a.v. de zorgspecifieke publieke belangen een advies (zienswijze) uit aan de NMa die de zienswijze betrekt in haar oordeel. Ook NMa en NZa werken samen NZa: ingrijpen bij risico op misbruik marktmacht (AMM): als AMM-partij de ontwikkeling van de mededinging belemmert, kan de NZa ter voorkoming van negatieve effecten proportionele AMM-verplichtingen aan AMM-partij opleggen NMa: ingrijpen bij daadwerkelijk misbruik van machtspositie: als de instandhouding van de mededinging door misbruik machtspositie wordt belemmerd, kan de NMa ingrijpen De Wmg voorrangsregeling De Wmg regelt wettelijk dat bij kans op misbruik van een machtspositie de NZa met inzet van AMM instrument (art. 48/49 Wmg) voorrang heeft boven de inzet van art. 24 Mw misbruik machtpositie door de NMa. In geval van (ontstaan machtspositie door) fusies: toetst de NZa of de fusie negatieve gevolgen heeft voor zorgspecifieke publieke belangen: betaalbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid en brengt advies aan NMa uit terwijl de NMa de mededingingsrechtelijke toets verricht.