De PvB analyseren: HELP! Regionale startdag WURKS-AOC Raad project Judith Gulikers (ECS/WUR) en Wilma Bredewold (Groen Proeven, AOC Raad)

4. uitvoeren, monitoren en testen Stap 1 1. analyse PvB(‘s) 2. diagnose klas leerling docent / onderwijs 3. doelen (irt CSPE/MBO) + concrete acties 4. uitvoeren, monitoren en testen We beginnen nu met stap 1 van de GP-OGW cyclus: analyseren van één – bij voorkeur meerdere – PvB ervaringen GP- OGW cyclus lijkt op PDCA cyclus, maar begint bij analyse van huidige situatie (PvB prestaties) om van daaruit te komen tot acties en doelen

Concrete vervolg acties Analyse van PvB prestaties Mij als docent en teamlid Mijn klas Individuele leerlingen K V H comps Inhoud lessen Vorm lessen Nieuwe doelen Concrete vervolg acties Gaat goed Vraagt aandacht WB: ik stel voor om hier nog even het laatste stukje van het filmpje te laten zien van de ochtend. Waar doen we het ook al weer voor? Vanaf 5:11 http://www.youtube.com/watch?v=NTTsxjCEku8 Soort opdrachten Manier van omgang Authenticiteit Complexiteit Feedback CSPE: Inhoud, vorm MBO doelen

Middagdeel Aan de slag met de PvB analyse Van onderbuik gevoel naar evidence-based practice Analyse op onderbuikgevoel Oefenen met een uitgewerkt voorbeeld: Hoe rijk is de PvB? Welke data zit er eigenlijk allemaal in? Proeven aan de tools in de gereedschapskist: Wat is nuttig voor jullie? Instellingsbezoek Thuiswerkopdrachten en onderzoek

Van onderbuikgevoel > evidence-based practice I Analyseren van een eigen PvB ervaring Welke inzichten geven de leerlingprestaties jullie? Welke conclusies heb je daaruit getrokken? Welke acties heb je daaraan verbonden en voor wie? Wat zegt dit over jullie inzet van GP binnen OGW? II De rijkheid van informatie uit de PvB Haal alle data uit de PvB naar boven en kijk dan eens wat je allemaal ziet! Wat is nuttig voor jullie? Wat past bij jullie doelen/ambities? Uitleg van tools en oefenen Bij I gaan docenten een al afgenomen PvB in gedachte nemen en de vragen 1-4 als team beantwoorden. 15 minuten Daarna “Welke informatie ZOU je er allemaal uit kunnen halen”?  opstap naar de rest van de middag.

De rijkheid van een GP PvB onder ‘DE LOEP’ De loep: 4 instrumenten, 4 vragen Waren mijn leerlingen wel goed voorbereid? Heb ik het te beoordelen competente gedrag voldoende gezien? Heb ik de GP doelen bereikt? Wat vertelt de overzichtsscore op de verschillende onderdelen mij nog meer? Let op: je kunt met de beschikbare instrumenten variëren in de breedte van je analyse. Een toelichting op ‘DE LOEP’ (nr. 3 gereedschapskist) De loep erbij pakken (nr. 3 tab gereedschapskist)

Systematisch analyseren “De Loep” (nr. 3) Tabel 1. Waren mijn leerlingen goed voorbereid?   Voorwaarden (staan in de PvB) Vond je dat dit voldoende aan bod geweest is in het voorbereidende onderwijs? Wat viel je hierover op tijdens de PvB? 1 2 3 4 5 6 7 8 Rijkheid van GP benoemen, na een afname heb je een schat aan info. Wat wil jij er uit halen? Verschillende aspecten, verschillende gereedschappen. JG: NEEM DOCUMENT “DE LOEP” erbij (nr. 3) Voorwaarden uit PvB invullen (deelnemers moeten hiervoor dus daadwerkelijk in de PvB gaan kijken) Bedenken of je / jullie vinden dat deze voorwaarden voldoende in het onderwijs aan bod zijn gekomen en hoe deze aan bod zijn gekomen Stap 1 en 2 kun je voorafgaand aan de PvB doen, 3. De laatste kolom vul je in op basis van wat je gezien hebt TIJDENS de pvb uitvoering. Conclusie I Waren mijn leerlingen goed voorbereid op deze PvB? Wat zegt dit over het voorafgaande onderwijs dat ik hen geboden heb?

Tabel 2: Welk gedrag had ik moeten zien?   Zichtbaar gedrag op 4 competenties Welke onderliggende kennis / vaardigheden / houding is/zijn hiervoor nodig? Wat viel je hierover op tijdens de PvB? Competentie 1: ... Competentie 2: ... Competentie 3:... Competentie 4:.... Product: ..... Eens met de rode aanvulling? In de linkerkolom vul je de 4 competenties uit de PvB in + de op te leveren producten In de tweede kolom vul je het zichtbaar gedrag in dat de leerling VAN JOUW NIVEAU zou moeten laten zien (beschrijving te vinden in de Pvb) In de derde kolom bedenk je zelf / of als team (bij voorkeur natuurlijk) welke onderliggende k, v, h nodig zijn om dit gedrag te kunnen vertonen De laatste kolom is wederom gebaseerd op wat je gezien hebt TIJDENS de PvB uitvoering. Vul hier je de belangrijkste observaties in die je tijdens de PvB op deze uitkomsten gezien hebt. Doe dit bij voorkeur met het hele beoordelaarsteam! Conclusie II Hebben jouw leerlingen het gedrag dat stond vereist in de PvB daadwerkelijk laten zien in hun uitvoering (procescriteria)? Voldeed het product aan de productcriteria? Wat ging goed en wat minder? (zie H3. PvB beoordelingscriteria)

Tabel 3: Heb ik het gewenste GP gedrag gezien? GP doelen Hoe hebben we dit gezien in de PvB? Zijn we hier tevreden over? En zo niet, wat moet anders? Initiatief tonen    Vinden wij niet zo relevant voor onze BB-ers Omgaan met een echte, grotere en complexe taak Niet tevreden, teveel voorgestructureerd Laten zien wat hij kan: toepassen van kennis en vaardigheden in gedrag   tevreden Meer zelfstandigheid en planning Keuzes maken en omgaan met dilemma’s Oefenen met dillema’s en onverwachtse situaties een ‘rol’ op niveau (BB/KB/GL) vervullen (verantwoordelijkheid)  Alleen met BB te maken, niet zo relevant Ik kan iets en ik weet waarom (reflecteren en keuzen verantwoorden)  Meer oefenen met WAAROM In de linkerkolom vul je de 4 competenties uit de PvB in + de op te leveren producten In de tweede kolom vul je het zichtbaar gedrag in dat de leerling VAN JOUW NIVEAU zou moeten laten zien (beschrijving te vinden ind e Pvb) In de derde kolom bedenk je zelf / of als team (bij voorkeur natuurlijk) welke onderliggende k, v, h nodig zijn om dit gedrag te kunnen vertonen De laatste kolom is wederom gebaseerd op wat je gezien hebt TIJDENS de PvB uitvoering. Vul hier je de belangrijkste observaties in die je tijdens de PvB op deze uitkomsten gezien hebt. Doe dit bij voorkeur met het hele beoordelaarsteam! Conclusie III: Zijn we tevreden over de mate waarin de leerlingen echt GP gedrag hebben laten zien? Zo niet, wat lag er aan de leerlingen? En wat lag er aan de manier waarop wij de PvB hebben vormgeven of voorbereid?

De rekenmachine (wat zegt de overzichtsscore? 3a) Naam PvB + uitgevoerde doelgroep (bv. 10 KB leerlingen, eind jaar 3) + beoordelaarsduo Beoordelaarsduo (Marij en Kees) Leerlingen Fase Onderdeel voor beoordeling Punten max. Wat wil ik hiervoor zien? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Voorbereiding   werkplanning De leerling kan zijn werk plannen en organiseren Uitvoering proces 40 competentie 1 invulling.... competentie 2 competentie 3 competentie 4 Product 20 resultaat beschrijving..... Reflectie 30 De leerling heeft zicht op eigen handelen en denken Eindcijfer 100 Benadrukken dat iedereen dit “ingewikkelde formulier” eigenlijk zo zou moeten kunnen invullen als de ze GP-PvB GOED hebben afgenomen. Immers, dan zou je alle leerlingen op deze punten beoordeeld moeten hebben JG: NU NEEMT IEDEREEN HET UITGEWERKTE VOORBEELD UIT DE MAP ERBIJ

De rekenmachine (wat zegt de overzichtsscore? 3b.) Naam PvB + uitgevoerde doelgroep (bv. 10 KB leerlingen, eind jaar 3) + beoordelaarsduo beoordelaarsduo (Marij en Kees) Leerlingen Fase Onderdeel voor beoordeling Punten max. Wat wil ik hiervoor zien? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Voorbereiding   werkplanning De leerling kan zijn werk plannen en organiseren Uitvoering proces 40 competentie 1 invulling.... competentie 2 competentie 3 competentie 4 Product 20 resultaat beschrijving..... Reflectie 30 De leerling heeft zicht op eigen handelen en denken Eindcijfer 100 Iedereen moet kleurenuitdraai op A3 formaat hebben van het (1) lege format. (2) ingevulde voorbeeld voor de opdracht die hierna komt. @WB: iedereen moet de voorbeeld PvB erbij halen (bijlage 8 map). Formats zitten achter tab gereedschapskist (3a en 3b) JG: Korte uitleg, daarna: Zelf aan de hand van voorbeeld “Klant in de bloemenwinkel” discussieren over wat je hier nu voor informaite uit zou kunnen halen (zie opdracht volgende slide) Wat zien we hierin: format uitleggen. Dan cirkels laten invliegen Gele cirkel = informatie over de hele klas (waar scoort bijna iedereen hoog/laag) Paarse cirkels = informatie op leerling niveau Rode cirkels = informatie op “uitkomst” niveau (beoordelingscriteria: voorbereiding / 4 competenties / product / reflectie / eindresultaat) Witte gestreepte cirkels = verschil tussen beoordelaars duo’s (een duo misschien veel strenger? Een duo geeft misschien veel variatie in cijfers, terwijl een andere duo vooral op gemiddelden gaat zitten oid) - Dit geeft vooral input voor de professionalinsering van de beoordelaars!! (PM. Nu niet opgenomen, kan je evt. zelf aanvullen)

Effe lekker stoeien Bekijk het uitgewerkte voorbeeld van “de klant in de bloemenwinkel” (gereedschapskist 3b) Wat valt je hierin op op: Klasniveau Individuele leerlingniveau (kolommen) Jouw vak Jouw leraarschap Opdracht geven om op basis van ingevulde rekenmachine diagnose te stellen

4. uitvoeren, monitoren en testen 1. analyse PvB(‘s) 2. diagnose klas leerling docent / onderwijs 3. doelen (irt CSPE/MBO) + concrete acties 4. uitvoeren, monitoren en testen Stap 2 Nu hebben we alle analyse stappen ondernomen. Maar wat zegt dit nu?? Stap 2 van de GP-OGW cyclus: diagnose op klas, leerling, vak/docent niveau OGW cyclus lijkt op PDCA cyclus, maar begint bij analyse van huidige situatie (PvB prestaties) om van daaruit te komen tot acties en doelen

Diagnose; wat vertellen de gegevens over: De klas? Bv. de hele klas blijkt moeite te hebben met klantgericht werken. De klas vertoont grote verschillen op reflecteren en presenteren. Individuele leerlingen? Bv. leerling 1, 7 en 13 hebben ‘grote’ moeite met plannen en organiseren Leerling 3, 4 en 5 kunnen uitmuntend reflecteren op eigen gedrag Mijn/ons voorbereidend onderwijs? Bv. Ik heb leerlingen goed voorbereid op samenwerken en overleggen, maar moet meer aandacht besteden aan klantgericht handelen. Mijn / ons docentschap? Bv. leerlingen vragen veel tijdens de PvB, ik moet ze meer zelfstandigheid geven in de les

4. uitvoeren, monitoren en testen Stap 3 1. analyse PvB(‘s) 2. diagnose klas leerling docent / onderwijs 3. doelen (irt CSPE/MBO) + concrete acties 4. uitvoeren, monitoren en testen Als we dan vervolgens deze analyse en diagnose hebben dan gaan we dit: Afzetten tegen de doelen die we al enigszins voor ogen hadden (“De hamer” nr. 1 gereedschapskist: Denk terug aan ochtenddeel ), maar waarschijnlijk heb je deze doelen nog niet zo scherp kunnen stellen. Dus Op basis van de Pvb analyses en diagnose kun je waarschijnlijk nieuwe, scherpere doelen formuleren met het oog op CSPE/MBO/ toekomst doelen En VOORAL CONCRETE ACTIES BENOEMEN op 5 niveaus die bijdragen aan het bereiken van deze doelen  “De schroevendraaier” (nr. 4 gereedschapskist)

In de gereedschapskist voor stap 3 De hamer (nr.1) (zie ook vanochtend): Hoe kunnen GP PvB’s bijdragen aan CSPE MBO Overige toekomstdoelen van de leerling Aanscherpen van jullie doelen De schroevendraaier (nr. 4): Concrete acties + doelen benoemen voor 5 niveaus Klas Leerling Vak Docentschap Team/sectie De vijl (nr.5) : Wat en Hoe (SMART doelen stellen)

De schroevendraaier ziet er zo uit (nr. 4) Actie   wat nodig periode doel Ik ga de volgende veranderingen in het werken met deze klas doorvoeren Ik ga de volgende acties met individuele leerlingen oppakken Ik ga de volgende zaken in mijn vak aanpakken Ik ga de volgende zaken in mijn leraarschap aanpakken Ik ga de volgende zaken als vakgroeplid/teamlid aanpakken De Schroevendraaier ziet er zo uit: acties + concrete afspraken en gewenste uitkomsten hiervan In de gereedschapskist ook een ingevuld voorbeeld. Nu obv ingevulde rekenmachine laten invullen.

4. uitvoeren, monitoren en testen Naar stap 4 1. analyse PvB(‘s) 2. diagnose klas leerling docent / onderwijs 3. doelen (irt CSPE/MBO) + concrete acties 4. uitvoeren, monitoren en testen JG: En dan nog de laatste stap van de OGW cyclus En nu moeten we die acties ook nog gaan uitvoeren + bekijken of ze ons ook dichter bij die doelen brengen  Format 4 “de veiligheidsspeld”: klashandelingsplan + differentiatie.

De veiligheidsspeld (nr. 6 gereedschapskist) Klashandelingsplan + differentiatie voor hoog/laag groepen Je focus is “de klas”, maar sommige groepen verdienen extra aandacht: Wat ga je met de klas doen? Wie presteren “onder niveau”? Hoe kun je hen stimuleren? Wie presteren “boven niveau”? Hoe kun je deze talenten benutten? In “de veiligheidsspeld” vind je hoe je dit kunt maken aan de hand van je PvB analyse. Uitganspunt: JE benadert de klas als 1 geheel. Je kunt onmogelijk voor iedereen differentieren, iedereen werkt bovendien naar dezelfde doelen toe. Je uitgangspunt is dus gericht op hoe je in de klas gaat handelen. Per uitkomst (competentie, product, reflectie etc) kun je wel een groepje “onder niveau” en een groepje “boven niveau” benoemen. Voor deze groepjes ga je vervolgens in het differnetiatie plan extra bijscholing of extra uitdaging bedenken. NB: Het gaat zeker niet alleen om de zwakke broeders!! Herken ook de talenten en biedt hen mogelijkheden om hun talenten verder uit te buiten OF hiermee de zwakkere broeders te helpen!

De veiligheidsspeld ziet er zo uit Acties op klasniveau   Differentiatie benoem hier belangrijke doelen waaraan je werkt en waarover je informatie hebt gehaald uit deze Pvb maak onderscheid tussen de leerlingen die hierop onder/boven niveau presteren Bijvoorbeeld plannen onder niveau: boven niveau: inzicht in eigen leren (reflecteren) vakvaardigheid (bv Bloem) onder niveau bovenniveau samenwerken boven niveau aandachtspunten voor individuele leerlingen IN document “de veildingheidsspeld” (nr. 6) vind je Leeg format “klashandelingsplan” Leeg format “differnetiatiepla”” Uitgewerkt voorbeeld “differentiatieplan”

De veiligheidsspeld: differentiatie plan N.a.v. PvB: Klant in de bloemenwinkel Klas: Periode: naam leerling(en) Probleem analyse Plan van aanpak met taakverdeling lln/leraar/ouders SMART doelen Datum evaluatie plannen onder niveau:   boven niveau: inzicht in eigen leren/kunnen vakvaardigheid Belangrijke punten: niet alleen ONDER , maar ook BOVEN niveau ondersteunen! SMART doelen formuleren. Hierbij kijk je ook naar wat er in het CSPE / MBO gevraagd wordt!! (“De hamer”) Datum en manier van Evaluatie = Het is noodzakelijk om ook te kijken HOE, Wanneer en Waarmee je leerlingen de kans geeft om te laten zien dat ze zich daadwerkelijk de goede kant op ontwikkeld hebben. Hierbij kun je doelbewust gebruik maken van nieuwe PvB’s of de oefensituaties uit de PvB arrangementen! In dit voorbeeld gaan de “zwakke broeders” de PvB “Blitse biedermeier” omdat hier veel vakvaardigheid in zit Bij de talenten gaat het om andere vakvaardigheden, bovendien gaan zij al naar de euroskills wat natuurlijk een ultieme PvB is. Ze kunnen de “bloemschiktopper” hier als hele goede voorbereiding voor oefenen.

Even pauze!

Wat doe jij /doen jullie al? Hoe doe je dit dan? Zie Tabel 2 van 3x3 meetlat Waar naartoe? FEEDUP Waar ben ik nu? FEEDBACK Hoe nu verder? FEEDFORWARD Docent Ik bespreek met leerlingen de doelen en beoordelingscriteria van de PvB ? Ik geef leerlingen inhoudelijke tips en tops na hun PvB prestaties gekoppeld aan de PvB doelen Ik bied leerlingen concrete ideeën om aan hun verbeterpunten én talenten te werken Ik benoem acties voor mijzelf nav de PvB Leerling Ik laat mijn leerlingen leerdoelen formuleren ter voorbereiding op de PvB Ik stimuleer leerlingen om zelf te benoemen hoe zij in de PvB hun leerdoelen hebben laten zien Ik stimuleer mijn leerlingen om nav. hun PvB concrete vervolgacties te benoemen Medeleer-ling Ik stimuleer leerlingen om met elkaar doelen te bespreken Ik laat leerlingen hun PvB prestaties met elkaar vergelijken en elkaar tips en tops te geven Ik laat leerlingen elkaar suggesties geven voor concrete verbeteracties Ik stimuleer leerlingen elkaar verder te helpen Wat doe jij /doen jullie al? Hoe doe je dit dan? Wat doe je/doen jullie nog niet? Waar zou je mee aan de slag willen?

De 3 x 3 meetlat; wat kan je ermee? (nr. 2) Zelfbeoordelingsinstrument Concrete voorbeelden per cel van jouw gedrag Geef jezelf een cijfer Peerobservatie Een collegadocent observeert Nabespreken en tips uitwisselen Collegiaal overleg Inspireer elkaar; hoe kan je cel A1-C3 invullen? Werkvorm in de (mentor)klas Gesprek met de leerling over aanpak en verantwoordelijkheden We willen graag de 9 cellen met concrete voorbeelden gaan vullen: Hoe geven jullie deze 9 cellen concreet vorm?? Wij zijn erg benieuwd naar jullie (kleine) creatieve ideeën! 3 x 3 meetlat uit de ochtend even terugpakken, erbij laten pakken en wat specifieker bekijken wat je er allemaal mee kunt. JG: Koppeling aan OGW cyclus verwacht je hier. Even duidelijk maken waar dit te plaatsen is

Instellingsdag en thuiswerkopdrachten Instellingsdag (op AOC niveau) : 10.00 - 16.00 uur Algemeen deel: ‘verplichte’ thuiswerkopdrachten Één GP-OGW klas selecteren! Locatiecontract: welke visie, welke doelen, welke stappen? PvB analyse en diagnose m.b.v. De Loep en de Rekenmachine (nr. 3) Werken met de 3x3 meetlat (nr. 2) Wat past bij jullie? Good practises ‘Open deel’: in te vullen n.a.v. jullie vragen, wensen, ambities en praktijk Zie voor inspiratie de andere instrumenten in de ‘gereedschapskist’ en ‘inspiratie’ in de map Ook > interactie tussen locaties mogelijk Deelname aan onderzoeksdeel Vragenlijst via de mail + data van je klas verzamelen en doorgeven JG: dit nu gekoppeld aan volgende ‘opdracht”: bekijk eens alles en wat zouden jullie willen gaan inzetten? Wat past bij jullie ambitie ed? Ik maak nog een aparte slide (voor einde) met echt concrete afspraken tav instellingsdag (waar, wanneer ed) en regionale terugkomdag. Dat lijkt me hier even afleiden toch? NAV 3x3 meetlat: refereren naar ochtend activiteit. Hier in middagdeel nog even extra bij stil staan? Of meenemen in de volgende activiteiten van “Bekijk alles eens samen en hoe zou je dit kunnen/willen inzetten?) IK denk dat dit nog wel wat extra uitleg behoeft als onderdeel van de “Verplichte thuiswerkopdrachten” en de gewenste output: Hoe gaan we samen hier good pracitces op verzamelen?! Ik zou mensen hier medeverantwoordelijk voor willen maken. Eignelijk is dit meteen een onderdeel van “Het onderzoek” Onderzoeksdeel sowieso nog ter bespreking

Afspraken Instellingsdag (10.00 -16.00 uur) Zorg dat je voorbereid bent (verplichte thuiswerkopdrachten) Laat ons minimaal 2 weken van tevoren weten waar je “Open deel” vragen liggen Deelname aan onderzoeksdeel Klas? Leerlingen? Data verzamelen Regionale terugkomdag (10.00-16.00 uur) Bij voorkeur NA afloop van CSPE Data Wij komen met opties (zie data!). Wie is contactpersoon voor het invullen van jullie programma (1 per AOC)? Welke locatie? JG: Nog bedenken hoe we logistiek de afspraken rondom data regelen. Instellingsdagen + Terugkomdag WB: Lunch regelen wij via school Opties geven, 2 contactp.

Snuffel eens in de gereedschapskist Teamopdracht: teamleider en docenten Snuffel eens in de gereedschapskist Welke kansen zien wij zelf voor GP en OGW? Welke stappen willen wij als locatie hierin zetten en wie doet wat wanneer? 15 minuten Locatieteam bij elkaar Deze activiteit koppelen aan het “hoe hoe” liedje onder het genot van een hartig hapje

Vragen/feedback/leuke ervaringen: deel ze met ons! Judith Gulikers, ECS/WUR, judith.gulikers@wur.nl Wilma Bredewold, Bredewold Onderwijsadvies/ AOC Raad wilma@bredewoldonderwijs.nl JG: Gaan we nog iets doen met de GP site? Lukt het om daar een GP-OGW deel te maken waar ook alle instrumenten digitaal komen te staan? Nog iets zeggen over welk inspiratiemateriaal er allemaal in de map (of digitaal te vinden is?) @WB: ik probeer de site nog voor elkaar te krijgen. Gaat wel lukken denk ik (hele site moet aangepast). Bespreken map zou ik bij de start doen in de ochtend en hier nog even naar verwijzen.