Taakherschikking in de huisartsenpraktijk Dr. Miranda Laurant Associate Lector Taakherschikking in de gezondheidszorg 19 februari 2014

Outline Wat zijn de ontwikkelingen in de eerste lijn die wij reeds kennen en welke ontwikkelingen staan ons nog te wachten? Kunnen master opgeleide professionals, zoals Verpleegkundig Specialisten en PA’s, de huisarts hierin ondersteunen? Is dat wel veilig en wat vindt de patiënt ervan?

Ontwikkelingen

Van Ziekte naar Gezondheid Zelfmanagement / Zelfregie Ontwikkelingen Vergrijzing Chronische zieken Van Ziekte naar Gezondheid Zelfmanagement / Zelfregie Stelselwijzigingen Arbeidsmarkt / capaciteit

Vergrijzing Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014) Uit deze figuur is op te maken dat het aantal ouderen vanaf leeftijd 65+ in de komende jaren sterk groeit. De cijfers in provincie Overijssel komen overeen met de vergrijzing in Nederland. [Maar zoomen we specifiek in op de zorgregio Twente dan lijkt percentage ten opzichte van Nederland iets hoger te liggen] De verwachting is dat er in 2040 ca. 26% van de bevolking 65 jaar of ouder is, tegenover de 16% in 2012. De gemiddelde levensverwachting neemt toe naar 86 jaar. Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014) bron: http://roset.rosopen.databank.nl/

Chronische ziekten (2005-2025) Aandoening Toename (absoluut) Toename (procentueel) Hart- en vaatziekten Hartinfarct 55.000 + 18% Beroerte 105.000 + 57% Hartfalen 90.000 + 54% Diabetes 320.000 tot 390.000 + 58% tot +71% COPD +19 % Helaas neemt met het stijgen van de leeftijd ook het aantal mensen dat ziek is toe. Het aantal mensen met een chronisch ziekten stijgt, maar ook het aantal mensen met meerdere chronische aandoeningen stijgen. Bron: Blokstra A et al. Vergrijzing en toekomstige ziektelast. Prognose chronische ziektenprevalentie 2005-2015. RIVM.

Chronische ziekten De verwachte zorgvraag in een gebied is berekend door de door het CBS gepubliceerde landelijke kengetallen huisartsepisodes (welke diagnoses stelt de huisarts bij welke bevolkingsgroepen) te vermenigvuldigen met de samenstelling van de bevolking naar leeftijd en inkomen. De zorgvraag is hierbij uitgedrukt als het aantal huisartsenepisodes per 1000 inwoners. Eén huisartsenepisode omvat alle contacten van een patiënt met de huisarts in een kalenderjaar over hetzelfde gezondheidsprobleem/diagnose. 4.1 Zorgvraag per aandoening Onderstaande kaarten geven de verwachte zorgvraagontwikkeling Diabetes Mellitus (op basis van leeftijd en inkomen) weer in 2012 van Nederland, de regio van ROSET en de gemeente Almelo. Bron: Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014) bron: http://roset.rosopen.databank.nl/

Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014) Zoomen we op de provicie Overrijsel dan zien we dat per plaats er wel verschillen te verwachten zijn in de zorgvraag diabetes patienten. In deze figuur is de verwachting dat het aantal diabetes patienten toeneemt met 58 tot 71% nog niet meegenomen. Als je dat zou verwerken in regionale of lokale verspellingen dan kunt u zich voorstellen dat de zorg voor patienten met diabetes explosief zal toenemen. In alle gemeenten is een stijging te verwachten, maar we zien wel verschillen per gemeenten. Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014) bron: http://roset.rosopen.databank.nl/

Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014) bron: http://roset.rosopen.databank.nl/

Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014) In deze figuur wordt de verwachte contacttijd in minuten per inwoner met de huisartsenpraktijk in 2010 weergegeven. De gemiddelde contacttijd in de huisartsenpraktijk (met huisarts en POH samen) is in Nederland 35,9 minuten; gemiddeld in Overrijsel wordt iets minder tijd aan 35,7 minuten besteedt. Maar we zien ook dat dit varieert van gemiddeld 37,4 minuten in Almelo en 34,2 minuten in Twenterrand. Grofweg besteedt de huisarts per inwoner gemiddeld zo’n 32,7 minuten en een POH gemiddeld 3,2 minuten In diverse gemeenten in Overijsel varieert het gemiddeld aantal minuten per inwoner met de huisarts van 30,7 minuten in Twenterand tot 34,3 minuten in Almelo en het gemiddeld aantal minuten contact met de POH varieert van gemiddeld 3,1 minuten in Almelo tot 4,1 minuten in Loser. Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014) bron: http://roset.rosopen.databank.nl/

Bron: van Hassel DTP & Kenens RJ Bron: van Hassel DTP & Kenens RJ. Cijfers uit de registratie van huisartsen. Peiling 2012. NIVEL Als we kijken naar de arbeidsmarkt dan zien we dat in provicie Overijssel nog een relatief groot aantal huisartsen als solist werkzaam zijn. In het totaal zijn er in de provicie Overrijsel 565 huisartsen werkzaam gevestigd. In Twente zijn 313 huisartsen actief in 228 praktijken. Uitstoom in komende 5 jaar 28 huisartsen en in komende 10 jaar wordt ingeschat op 39 huisartsen (bron Roset).

Uit deze dia is op te maken huisartsenpraktijken in Overrijsel gemiddeld de grootste aantal patienten per 1 fte huisarts kent. De gemiddelde huisartsendichtheid is 2397 inwoners per 1 fte, dus huisartsendichtheid per 1fte ligt in Overrijs 100 inwoners hoger. Bron: van Hassel DTP & Kenens RJ. Cijfers uit de registratie van huisartsen. Peiling 2012. NIVEL

Bron: LHV. Position paper huisartsenzorg 2010-2014. Utrecht: LHV

Master opgeleide professionals

Doel Het toegankelijk en beheersbaar houden van de zorg, door het inzetten van de juiste hulpverlener bij de juiste hulpvraag. Taakherschikking ≠ Taakdelegatie

Master opgeleide professionals Bij de aangepaste wettelijke regeling gaat het om het aandeel taakherschikking in de functies en niet om taakdelegatie Dat wil zeggen dat bepaalde medische taken structureel worden overgedragen aan de PA en de VS. Deze wordt zelfstandig bevoegd tot: Het stellen van de diagnose Het stellen van de indicatie De uitvoering (of de eventuele delegatie) van de behandeling.

Master opgeleide professionals Derckx E & Toemen T (2005). Positionering beroepsbeoefenaren in de huisartsenzorg. Eindhoven: Stichting KOH

Verpleegkundig Specialist / +++ < --- Complexiteit /onzekerheid --- > - - - Zelfstandigheid / autonomie Huisarts Verpleegkundig Specialist / Physician Assistant Praktijk ondersteuners assistente Receptionist Diagnose Behandeling Geprotocolleerde zorg chronische aandoeningen Organisatie taken / medisch technische handelingen / Eenvoudige geprotocolleerde zorg Organisatie / administratieve taken

Taakherschikking Patiënten groepen PA (n=17) VS (n=44) Een vast omschreven groep Meerdere vast omschreven groepen Alle voorkomende groepen 15,9% 84,1% 2,3% 50,0% 47,7% VS: patënten met veelvoorkomende, enkelvoudige kwalen PA: alle patënten ≠ palliatieve zorg, terminale zorg, euthanasie

Taakherschikking Aard van de werkzaamheden PA (n=17) VS (n=44) 100% tijd (gem %; sd): Direct patiëntgebonden Indirect patiëntgebonden Niet patiëntgebonden ‘oneigenlijke’ taken (geen master-niveau)3 74,1 (13,4) 14,2 (6,0) 10,5 (8,6) 1,2 (4,9) 65,1 (13,4) 17,5 (8,1) 13,2 (8,4) 4,3 (5,5) Grote mate van zelfstandigheid: tijdens zes observatiedagen zagen we dat de VS ongeveer 86% van alle patienten geheel zelfstandig afhandelden en de PAs gemiddeld 92% van alle patienten geheel zelfstandig consult afwerkte. a) Diagnostiek, vaststellen en evalueren van beleid b) Coördinatie van zorg en multi-disciplinaire samenwerking c) Deskundigheidsbevordering praktijkteam, opzetten van specifieke protocollen/programma’s bv. ouderenzorg, praktijkaccreditatie, etc.

In de huisartsenpraktijk Voorbehouden handelingen [zelfstandig uitvoeren] PA (n=17) VS (n=44) Injecties# 94,1% 88,6% Voorschrijven UR geneesmiddelen 77,3% Puncties# 47,1% 6,8% Heelkundige handelingen# 76,5% 38,6% Catheterisatie 47,7% Defibrillatie# 17,6% 9,1% # P<0.01

Veilig, doelmatig en patiënt ervaringen

Kwaliteit / veiligheid Effect inzet van VS in huisartsenpraktijk (Dierick-van Daele et al.) 90% zelfstandig, geen verschil in gezondheidsstatus, medische consumptie en de mate waarin zorgverleners NHG Standaarden opvolgden. Effect inzet PAs (io) in huisartsenpraktijk (de Leeuw et al): Kennis vergelijkbaar met basisartsen (12 v/d 12 ICPC hoofdstukken) en vergelijkingbaar met haio’s einde opleiding (6 v/d12 ICPC hoofdstukken), en geen verschil in kwaliteit Effect inzet VS op de spoedpost (Wijers, Laurant et al): 93% zelfstandig, kennis is voldoende, VS schrijven minder medicatie voor, geen verschil verwijzingen en röntgen diagnostiek, VS volgden vaker de NHG Standaarden op.

Patiëntervaringen Effect inzet van VS in huisartsenpraktijk (Dierick-van Daele et al.) Geen verschil in communicatie vaardigheden Tevreden over de ontvangen zorg (zowel huisarts als VS): respectievelijk 8,20 (sd 1,26) en 8,19 (sd 1,18). Effect inzet PAs (io) in huisartsenpraktijk (de Leeuw et al): PA geeft beter informatie/voorlichting Effect inzet VS op de spoedpost (Wijers, Laurant et al): Meer patientgerichte communicatie (denk aan emphatie/bejegening). Tevreden met de ontvangen zorg (zowel huisarts als VS): respectievelijk 7,9 (sd 1,6) en 8,5 (sd 1,1).

Doelmatig Effect inzet van VS in huisartsenpraktijk (Dierick-van Daele et al.) Gemidddeld verschil in consultkosten: € 8,21 per consult ten gunste van VS (binnen NPH praktijken) € 3, 45 per consult ten gunste van VS (met externe referentie praktijken) Effect inzet VS op de spoedpost (Wijers, Laurant et al): Gemiddeld verschil in kosten: € 1,55 (95% CI - €0,02; - € 3,33) per consult ten gunste van team met VS € 4,42 (95% CI - €1,72; - € 7,04) per consult ten gunste VS binnen team

Taakherschikking in de huisartsenpraktijk Duurzame ‘toekomstbestendige’ huisartsenzorg vraagt om een verandering in organisatie, taakherschikking voor u de oplossing?

Dr. Miranda Laurant 024 35 31 174 (secr) miranda.laurant@han.nl Associate Lector Taakherschikking in de gezondheidszorg 024 35 31 174 (secr)  miranda.laurant@han.nl http://www.han.nl/onderzoek/kennismaken/duurzame-zorg/ http://www.platformzorgmasters.nl

Gebruikte bronnen Blokstra A, Verschuren WMM, Baan CA, et al. (2007) Vergrijzing en toekomstige ziektelast. Prognose chronische ziektenprevalentie 2005-2015. Bilthoven: RIVM. Wijkscan openbaar Roset (geraadpleegd: 13 februari 2014. http://roset.rosopen.databank.nl0 Van Hassel DTP & Kenens RJ. (2013) Cijfers uit de registratie van huisartsen. Peiling 2012. NIVEL LHV. Position paper huisartsenzorg 2010-2014. Utrecht: LHV Derckx E & Toemen T (2005). Positionering beroepsbeoefenaren in de huisartsenzorg. Eindhoven: Stichting KOH Dierick-van Daele A (2010). The introduction of the nurse practitioner in general practice. Thesis. Maastricht: Universiteit Maastricht De Leeuw L JRJ, Simkens ABM, van Baar ME et al (2008). Taakherschikking in de huisrtsenpraktijk: introductie van de Physician Assistant. Gevolgen voor de kwalitieti, de capaciteit en de kosten van de zorg. Utrecht: Universitair Medisch Centrum. Wijers N, van der Burgt R, Laurant M. (2013). Verpleegkundig Specialist biedt kansen. Onderzoeksrapport naar de inzet van de verpleegkundig specialist op de spoedpost in Eindhoven. Nijmegen: IQ healthcare, UMC St Radboud; Eindhoven: Stichting KOH.