De zes rollen van de begeleider wonen en leven Studiedag leerkrachten in de zorg 15/11/2018 Iris De Mol – Melanie Demaerschalk

Doelstellingen workshop? De deelnemers kennen de rollen en leren deze herkennen en benoemen in hun eigen praktijk. De deelnemers begrijpen dat bepaalde rollen relevanter zijn voor de zorg- of verpleegkundige praktijk dan andere. De deelnemers leggen linken tussen de rollen, hun beroeps- en competentieprofiel en de verwachtingen van toekomstige werkgevers. De deelnemers erkennen dat kennis van wonen en leven bijdraagt tot de kwalitatieve uitoefening van hun werk. De deelnemers kunnen aan de slag gaan met wonen en leven in de verpleeg- en zorgkundige opleidingsprofielen. 1 2 3 4

Inhoud 1. Achtergrond: 2. Functieprofielen verpleeg- en zorgkundigen: Wonen en leven: waarom? Wonen en leven: wat? Begeleider wonen en leven? Introductie van de zes rollen 1. Achtergrond: Toepassingsoefening: wat vraagt het werkveld? Reflectie 2. Functieprofielen verpleeg- en zorgkundigen: Het kwartet Brainwriting 3. Aan de slag met wonen en leven:

1. Achtergrond 2013: visie op welzijn in het WZC Sociale context Persoonlijke context Sociale context Maatschappelijke context 2015: evaluatie 30 jaar animatie Gesprekken met wetenschappers, koepels, animatoren, directeurs, … Wonen en leven wordt steeds belangrijker!

Wonen en leven = zorgen voor zinvolheid: zich thuis voelen contacten met eigen netwerk (oud en nieuw) kunnen participeren en inspraak hebben kunnen kiezen tijd zinvol kunnen doorbrengen leven kunnen vormgeven ‘verbinding maken’

Animator = begeleider wonen en leven: Begeleidt de bewoner en zijn omgeving bij: … de uitbouw van het leven in de nieuwe woon- en leefcontext … vertrekkend vanuit eigen waarden en verwachtingen … voortbouwend op de mogelijkheden en competenties van de oudere zelf. Je kan dat op verschillende manieren doen… Met verschillende competenties en talenten… in verschillende rollen => Welke rol nemen jullie allemaal op in het dagelijkse leven? (ik heb op een dag aantal rollen: vanmorgen moeder, snel mails kijken: collega, hier vandaag: vormingsmedewerker, straks terug moeder, daarna partner, mailtje lid ouderraad, tel zus, …) => welke rollen nemen jullie op in jullie job als animator/begeleider wonen en leven? (noteren op bord/flap)

VERPLEEGKUNDIGE/ZORGKUNDIGE = supporter wonen en leven: Ondersteunt de bewoner en zijn omgeving bij: … de uitbouw van het leven in de nieuwe woon- en leefcontext … vertrekkend vanuit eigen waarden en verwachtingen … voortbouwend op de mogelijkheden en competenties van de oudere zelf. Vergelijking met traditioneel rollenpatroon: moeder de huiselijkheid/kinderen, vader kostwinner. Maar als de vader thuiskomt heeft hij wel een rol in het huishouden. Hij kan dor zijn plaats in het huisouden de moeder ondersteunen, maar ook ondermijnen. Wanneer ondersteunen jullie/jullie cursisten het wonen en leven? (noteren op bord/flap)

Introductie van de zes rollen Wat doen jullie al?

Zes uitgewerkte rollen Mentor Activiteitenbegeleider Livingbegeleider Cultuurcoach Buurtbetrekker Referent wonen en leven Straks rol per rol => linken aan opgelijste rollen

Mentor - vormgeven van hun leven - verkent wat de bewoner belangrijk vindt en helpt hieraan gestalte te geven - Brengt functies/rollen in kaart die de bewoner wenst te vervullen: grootouder, vrijwilliger, goede buur - Steungroep rondom de bewoner

Livingbegeleider aangename woonomgeving elementen inbrengen bewoners betrokken houden op hun omgeving. woonkamer & andere gemeenschappelijke ruimtes en de tuin. Initieert en faciliteert gebeurtenissen. het creëren van een rijke stimulerende leefomgeving. Livingbegeleider

Activiteitenbegeleider gepaste tijdsbesteding voor elk van de bewoners groepeert hij bewoners (interesses en achtergrond, mogelijkheden en beperkingen, …) groepsactiviteiten waarin elke bewoner zoveel mogelijk aan bod komt, maar waar nodig ook individuele activiteiten.

Buurtbetrekker brug tussen het WZC en de buitenwereld. Zorgt dat bewoners kunnen deelnemen aan het lokale gemeenschapsleven, van cafébezoek over tentoonstellingen tot sport- en hobbyclub, Participatie en sociale inclusie => samenwerkingsrelatie met de gemeentelijke diensten, verenigingen, scholen, … => hun werking deels binnen de muren van het WZC uit te bouwen. Buurtbetrekker

Cultuur coach rijke cultuurprogrammatie op die openstaat voor bewoners, familieleden en buitenstaanders. cultuur in huis brengen: tentoonstellingen, voorstellingen, concerten, workshops, projecten op in samenwerking met plaatselijke en andere verenigingen, kunstenaars … Cultuur heel breed: Lokale recente geschiedenis, feestelijkheden, tradities en de socio-culturele en religieuze achtergrond van de bewoners. workshops => nieuwe (o.a. digitale, culinaire, …) ontwikkelingen.

Referent wonen en leven creëert voorwaarden opdat wonen, leven en zorg een evenwaardige plaats krijgen in relatie met de andere medewerkers en de organisatie, en niet rechtstreeks met de bewoner. initiatieven die medewerkers stimuleren zorg te dragen voor huiselijkheid en aandacht te hebben voor respect, privacy, autonomie, participatie, inspraak, zelfbeschikkingsrecht en zinvolle tijdsbesteding van de bewoners. => structureel ingebouwd in de werking en in het overleg. => vorming, kritische reflectie, bijsturing van structuren, procedures, visieontwikkeling, het bevorderen van overleg en samenwerking, …

De zes rollen Alle rollen zijn waardevol en vervullen verschillende doelen. Een WZC kan kiezen om bepaalde rollen nadrukkelijk in te zetten. Een medewerker kan beter zijn in bepaalde rollen dan in andere. Een medewerker kan meerdere rollen opnemen in zijn functie. Rollen zijn niet exclusief voor Begeleiders Wonen en Leven Stavaza: Begint geofficialiseerd te worden, dit najaar VSPW’s vorming basisdag + per rol Per rol worden ‘tools’ ontwikkeld, instrumenten die je kan gebruiken om de rol vorm te geven. Vb Tool activiteitenbegeleider Algemene tools: kwartet & woonleefmeter Uit brainstormoefening is duidelijk gebleken ook zorg- en verpleegkundigen met wonen en leven bezig zijn! Meer nog: is eigenlijk hard gemaakt in beroeps- en functieprofielen => meenemen doorheen de belangrijkste/opvallende punten.

Functieprofiel zorg- en verpleegkundigen Echt link leggen tussen wonen en leven; wat jullie al doen en wat jullie zogezegd ‘moeten’ doen. Kan ondersteunend werken om de juiste focus te behouden. Principe van SNIF: ‘dit staat niet in mijn functieomschrijving’ => aandacht voor bewoner naast de zorg staat letterlijk in het beroepsprofiel van zorgkundigen. Belangrijk dat daar ook aandacht aan gegeven wordt => zelf sterk in staan om ook ingang te doen vinden in praktijk. Bij zorgkundigen begint het eigenlijk allemaal bij deze zin. SNIF

Functieprofiel zorgkundige EEN ZORGKUNDIGE KENT HET ALGEMEEN KADER VOOR EEN OPTIMAAL WOON- EN LEEFKLIMAAT

Functieprofiel zorgkundigen Begeleiden en informeren van de zorgvrager binnen zijn wettelijk kader Naar de zorgvrager luisteren, hem ondersteuning bieden en helpen bij de moeilijkheden waar hij mee geconfronteerd wordt. Bijdragen aan de psychosociale ondersteuning van de zorgvrager en familie Naar de beslommeringen van de zorgvrager en familie luisteren; de familiale banden bevorderen en deelname aan het sociale leven van de eenheid stimuleren. De zorgvrager met het multidisciplinair team begeleiden en ondersteunen om zijn autonomie te waarborgen. Wie ziet er meteen linken met wonen en leven? Met welke rollen?

Functieprofiel zorgkundigen De continuïteit en kwaliteit van de zorgverlening verzekeren De nodige informatie over de zorgvragers doorgeven Creëren van een aangename leefwereld voor de zorgvrager Een levenskader creëren dat optimaal is voor de bewoners, dankzij de ambiance en het respect voor de ritmes en de personen. Je bent evenzeer doorgeefluik om een holistische benadering van de bewoner te garanderen.

Functieprofiel Verpleegkundige EEN VOLWAARIDGE THUIS SCHEPPEN DOOR GEÏNTEGREERDE VERPLEEGKUNDIGE ZORG OP MAAT AAN TE BIEDEN.

Functieprofiel verpleegkundige Definitief van de verpleegkundige: […] het opbouwen van een vertrouwensrelatie met de patiënt/cliënt, gefocust op zijn beleving, het verdedigen of bevorderen van zijn autonomie […], Rollen van de verpleegkundige: Verlening van verpleegkundige zorg waar patiënt/cliënt steeds centraal staat Zorgverlening vanuit de totale belevingswereld van de patiënt/cliënt vanuit een holistische visie. Gefocust op het ondersteunen (advocacy) en bevorderen (empowerment) van het zelfmanagement van de patiënt/cliënt.

Functieprofiel verpleegkundige Opdracht verpleegkundige in WZC: […] integrale zorg en een aangename leefomgeving bieden. Zelfactiviteit maximaal stimuleren, in een sfeer van veiligheid en geborgenheid. Kennis en vaardigheden om via woon- en leefklimaat mee betekenis te geven aan de kwaliteit van het leven. Aandacht voor de levensgeschiedenis van elke unieke bewoner. Samen met zorgkundigen inzetten op de huishoudelijke ondersteuning van de bewoner door bv. het huiselijk inrichten van de kamer van de bewoner. De bewoner benaderen als een persoon, niet als een “voorwerp van verpleging“.

Gevraagde competenties Holistisch werken Integer Empathisch Contact-vaardig Creatief Probleem-oplossend Gevraagde competenties => Zeker niet op flessen trekken MAAR een aantal zaken uitgehaald die opvallen Holistisch: niet alleen vanuit medische invalshoek; maar ook vanuit sociale, psychologische, culturele, spirituele,… Je vat de persoon in zijn geheel en kan gepast inspelen op zijn/haar noden. Actief luisteren: eigenlijk communicatie in de breedste zin van het woord => zowel met collega’s als met bewoners => past communicatie aan aan de bewoner, is gevoelig voor non-verbale signalen, polst actief naar noden, informeert zich bij collega’s vanuit een multidisciplinaire insteek en is een teamplayer Integer: discreet, respectvol en waardengebonden.

De ideale zorg-en verpleegkundige Wat zou jij nog toevoegen?

2. Toepassingsoefening: wat vraagt het werkveld? Kijk vanuit wonen en leven naar de vacatures of functieprofielen Welke rollen herken je? Hoe kan je studenten zo goed mogelijk klaarstomen voor deze functie?: Wat moeten ze zeker weten/kunnen? Wat is er (nog) nodig? Wat geef je studenten nog extra mee om zoveel mogelijk kans te maken? Hoe zou je dat aanpakken? Als leerkrachten in een zorg- of verpleegkundige opleiding, proberen jullie leerlingen met de grootste zorg op te leiden. Je stoomt hen klaar voor het ‘werkleven’ en voor de arbeidsmarkt => doorstroom naar arbeidsmarkt zo vlot mogelijk laten verlopen. Op de tafels hebben we vacatures gelegd van feitelijke werkgevers: dit is een weerspiegeling van wat er vd gemiddelde zorg- of verpleegkundige gevraagd wordt. DUS als leerlingen op de arbeidsmarkt komen is dit gemiddeld gezien wat van hen gevraagd wordt. Een eerste belangrijke vraag is of jullie hier ‘de begeleider wonen en leven’ en de rollen in herkennen (op de tafels ligt eveneens een samenvatting van wonen en leven zodat jullie kunnen opfrissen):

2. Toepassingsoefening: reflectie Wat viel op? Welke rollen/principes kwam je tegen? Wat waren in jouw groep de belangrijkste bevindingen? Is er iets dat je wil delen met de groep?

3. Het woon- en leef kwartet Om het op speelse manier begrijpelijk te maken en vertrouwdheid te creëren met de rollen en wat eronder kan vallen Speels aan de slag met wonen en leven

Het woon- en leefkwartet Wie kent kwartetregels?

Om ook actief de rollen toe te passen

Actiekaarten N.B.: aangeven dat kwartetspel in de zorg gebruikt kan worden. Zelf eclectisch rollen selecteren al naargelang waar het spel gespeeld wordt (zorg – animatie).

Brainwriting Heb je ideeën, goesting, inspiratie,… opgedaan? Zet het op papier, geef jouw blad door en laat collega’s meedenken

Surf naar www.woonleefwijzer.be Meer weten? Surf naar www.woonleefwijzer.be Volg ons op facebook Mail naar Iris De Mol

Bedankt voor jullie aandacht