Lokale politiek: zo werkt het

Bestuurlijke inrichting Nederland 1 Rijk 12 provincies 390 gemeenten (in 2016) Honderd jaar geleden, in 1916, waren er nog 1120 gemeenten in Nederland. Door herindelingen neemt het aantal gemeenten af. Dit houdt verband met het overdragen van Rijkstaken naar de gemeenten. Om die taken te kunnen uitvoeren moet een gemeente groot genoeg zijn, voldoende bestuurskracht hebben. Alle taken van de gemeente staan in de Gemeentewet. De oorspronkelijke Gemeentewet is in 1851 gemaakt door Thorbecke, als voortvloeisel van de Grondwet.

Waar houdt de gemeente zich mee bezig? Belangrijke taakgebieden: Stadsontwikkeling (woningbouw, bestemmingsplannen) Verkeer en vervoer (aanleg van wegen, parkeerterreinen, voetgangerstunnels) Onderwijs (bestuur openbaar onderwijs, huisvesting al het onderwijs) Welzijn en sociale zaken (zorgplicht voor inwoners: Wmo, jeugdzorg, Participatiewet) Belastingheffing (o.a. onroerend zaakbelasting, toeristenbelasting) De gemeente voert alleen taken uit die van direct belang zijn voor haar inwoners. Dat kan eigen beleid zijn, zoals het aanleggen van een fietspad of het bouwen van een zwembad. Of landelijk beleid, zoals het uitgeven van paspoorten.

Het bestuur van de gemeente De gemeenteraad als hoogste bestuursorgaan Het college van B&W als dagelijks bestuur De burgemeester: voorzitter van de raad, maar heeft ook eigen bevoegdheden De raad neemt alle beslissingen die belangrijk zijn voor de gemeente, bijvoorbeeld over de hoogte van de ozb en hoeveel woningen er gebouwd moeten worden. Inwoners van de gemeente kiezen de leden van de raad voor 4 jaar. Het aantal raadsleden in de gemeente is afhankelijk van het aantal inwoners. De belangrijkste taak van het college van burgemeester en wethouders is het voorbereiden en uitvoeren van de besluiten van de gemeenteraad. Daarnaast voert het college zelfstandig wetten en regelingen van Rijk en provincie uit. Dit heet het medebewind. Voorbeelden hiervan zijn het uitvoeren van de Wet werk en bijstand (Wwb) en de Wet milieubeheer (Wm). Als dagelijks bestuur is het college als eerste verantwoordelijk voor de financiën van de gemeente. De burgemeester heeft een aantal eigen taken en bevoegdheden, bijvoorbeeld het handhaven van de openbare orde en veiligheid. Zo kan hij bij rampen opdrachten geven die het gevaar voor inwoners beperken.

Taken van een raadslid Kaders stellen Controleren Volksvertegenwoordiging Raadsleden bepalen de hoofdlijnen van het beleid van de gemeente en controleren of het college van burgemeester en wethouders dit goed uitvoert. De gemeenteraad maakt de begroting en controleert het financiële jaarverslag van de gemeente. Ieder raadslid is een volksvertegenwoordiger. Een raadslid moet dus goede contacten met de inwoners hebben. (Om dit concreet te maken kun je hier bij elk van de taken een voorbeeld noemen hoe jij of je fractie hier in jouw gemeente mee bezig zijn).

Hoe gaat het in z’n werk? Een nieuw gekozen raad vormt een coalitie van partijen die behoorlijk wat overeenkomsten hebben De coalitie spreekt af wat in de komende vier jaar gerealiseerd zal worden in het coalitieakkoord Het college (bestaand uit wethouders van de coalitiepartijen) doet voorstellen aan de raad om dit akkoord uit te voeren Raadsleden, ook van de oppositie, kunnen los daarvan voorstellen aan de raad doen Voorstellen die een meerderheid halen worden uitgevoerd door het college (Vertel hier over de situatie in jouw gemeente. Welke partijen vormen de coalitie, wat zijn de hoofdlijnen van het coalitieakkoord/collegeprogramma? Hoe is het voor de ChristenUnie om in de oppositie of juist coalitie te zitten?)

De raad komt tot een besluit Voorstellen waar de raad over moet beslissen worden in meerdere rondes besproken. Hoe dat precies gaat verschilt per gemeente. Een fase van beeldvorming en oordeelsvorming vindt plaats in commissievergaderingen of tijdens een politieke markt. Later volgt de besluitvorming in de raadsvergadering. In verschillende fases is inspraak van burgers en andere belanghebbenden mogelijk. (Leg uit hoe dit in jouw gemeente gaat) De meeste fracties verdelen de onderwerpen onderling a.d.h.v. een portefeuille. Bijvoorbeeld 'financiën' of ‘sport'. Hoe meer zetels de partij in de gemeenteraad heeft, hoe meer aandacht de afzonderlijke leden aan hun portefeuille kunnen besteden. Een gemeenteraadslid zal in de raadsvergaderingen het woord voeren over zijn of haar onderwerp. Punten die in de raadsvergaderingen besproken worden, worden voorbereid in verschillende commissies waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn. Dit is een stuk efficiënter dan iedere keer met de voltallige gemeenteraad punten door te spreken. In de commissies worden standpunten en meningen gevormd, bijgesteld of totaal gewijzigd. Voor belangengroeperingen zijn de commissievergaderingen hét moment om invloed uit te oefenen.

Fractieoverleg Om de inbreng vanuit de fractie in een commissie- of raadsvergadering te bepalen overlegt de fractie vooraf met elkaar. In het fractieoverleg bespreek je met elkaar de argumenten voor en tegen een voorstel vanuit de ChristenUnievisie. Je bespreekt ook hoe je erover gaat communiceren met de buitenwereld. (Hier kun je een voorbeeld noemen van hoe je een bepaald agendapunt hebt voorbereid. Bijv door verschillende belanghebbers te spreken, de wethouder of een ambtenaar te spreken, informatie erover te zoeken. Vertel hoe je de belangen hebt afgewogen en tot een uiteindelijk standpunt kwam).

De gereedschapskist Een raadslid beschikt over een set instrumenten om het raadswerk uit te kunnen voeren. We noemen er een paar: Mondelinge vragen Schriftelijke vragen Motie Amendement Initiatiefvoorstel (Korte uitleg van deze instrumenten hieronder. Dit kun je aanvullen en verduidelijken met voorbeelden uit de eigen lokale praktijk). Mondelinge vragen stel je in de commissie of raad aan het college, als je met spoed informatie of de mening van B&W over een actueel politiek onderwerp wilt weten. Schriftelijke vragen stel je aan het college wanneer je verduidelijking wilt hebben die geen spoed vereist. Een motie dien je in wanneer je een uitspraak van de hele raad over een agendapunt wilt hebben en je het college of de raad wilt aanzetten tot een handeling. Een amendement is wijziging op een voorgesteld besluit. Een initiatiefvoorstel is een nieuw voorstel wat je zelf inbrengt: nieuw beleid of aanpassing van bestaande kaders.

(Evt eigen toevoeging) Toepassing lokaal