Een bronnenonderzoek naar de 17de-eeuwse literatuur in de Republiek Klopt dat wel? vwo-4 90 min Een bronnenonderzoek naar de 17de-eeuwse literatuur in de Republiek

De zeventiende eeuw Politiek Geloof Cultuur Literatuur Oorlog met Spanje De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Geloof Hervormers (Calvijn, Luther) Reformatie Geloofsvluchtelingen Cultuur Realisme Classisisme Estheticisme Maniërisme Barok Literatuur ? ? ? ? ? De gegevens in deze sheet zijn gebaseerd op Dautzenberg 2004 – H3 over de zestiende en zeventiende eeuw. Leerlingen hebben hier al een samenvatting van gemaakt en zijn dus inhoudelijk op de hoogte. Licht waar nodig toe dat de ontwikkelingen al uit eerdere periode (zestiende eeuw) stammen, maar veel invloed hebben op de situatie in de zeventiende eeuw. Vragen aan klas stellen: Wat weten zij van de politieke situatie? Vervolgens 1x doorklikken. Wat weten zij van de rol van het geloof in deze periode? Vervolgens 1x doorklikken. Wat weten zij van de cultuur in de zeventiende eeuw? Vervolgens 1x doorklikken. Wat weten zij van literatuur? Leerlingen vragen of ze Nederlandse renaissance-auteurs kennen. Als voorbereiding op volgende sheet: Bredero, Hooft, Vondel en Huygens.

Literatuur in de 17de eeuw Bredero (Amsterdam, 1585- Amsterdam, 1618) Hooft (Amsterdam, 1581-Den Haag, 1647) Huygens (Den Haag, 1596 – Den Haag, 1687) Vondel (Keulen, 1587 -Amsterdam, 1679) Vroege renaissance, ‘platvloers’ Classicisme, ‘netwerker’ Maniërisme, ‘wonderkind’ Barok, ‘geëngageerd’ Wat weten zij over deze auteurs? Eerst kort klas suggesties laten geven, dan doorklikken. Benadrukken: in de methode worden met name de verschillen tussen deze auteurs uitgelicht. Maar op veel punten lijken deze auteurs juist erg op elkaar. Waarin lijken deze auteurs op elkaar?

Overeenkomsten Hypotheses? Mannen Holland (Amsterdam en Den Haag) Rederijkerskamers & literaire kringen De klassieke oudheid als inspiratiebron Complexe stijl Toneel en poëzie Niet theocentrisch Leerlingen zoveel mogelijk overeenkomsten laten bedenken, eventueel helpen om een paar ontbrekende overeenkomsten te bedenken. Dan de denkstap maken: als dit de overeenkomsten zijn tussen de beroemdste auteurs uit de Nederlandse renaissanceliteratuur, wat zegt dat dan over de Nederlandse renaissanceliteratuur in het algemeen? Daarvoor moeten we eerst meer weten over wat een hypothese is en hoe je daarmee kan werken. Hypotheses?

Hypothese: “alle zwanen zijn wit” Wie kan uitleggen wat een hypothese is? Leerlingen hebben dit met name bij biologie behandeld en zullen dus aangeven dat dat een verwachte uitkomst van een onderzoek is. Uitleggen dat hypotheses binnen vakken als biologie vaak betrekking hebben op experimenten, waarbij de bedoeling is aan te tonen dat de hypothese klopt. Bij alfa-vakken (geschiedenis, talen, CKV) kun je ook hypotheses gebruiken voor het doen van onderzoek. In dit geval stel je een hypothese op op basis van een of meer waarnemingen. Bijvoorbeeld: alle zwanen zijn wit.

Hypothese Hypothese betekent stelling Een hypothese is gebaseerd op waarnemingen Een hypothese probeer je te ontkrachten op basis van tegenvoorbeelden Benadrukken dat een goede hypothese zo geformuleerd is, dat je kan proberen te bewijzen dat hij niet klopt. Dat is dus anders dan hoe leerlingen hebben leren werken met hypotheses bij bètavakken. Benadrukken dat één tegenvoorbeeld genoeg is om een hypothese te ontkrachten. Eventueel even terugklikken naar sheet met witte zwanen: hoe zou deze hypothese ontkracht kunnen worden?

Falsificatie Benadrukken dat een hypothese ontkrachten kan met één tegenvoorbeeld. Blijkbaar bestaan er ook zwarte zwanen. Een hypothese is nooit waar. Alleen hoe meer voorbeelden je kunt vinden die een hypothese bekrachtigen, hoe groter de kans dat hij waar is. Een hypothese waarbij ook in theorie geen tegenvoorbeeld te bedenken is, is geen goede wetenschappelijke hypothese.

falsificatie Een hypothese probeer je te falsificeren: te ontkrachten op basis van tegenvoorbeelden Één tegenvoorbeeld is genoeg om een hypothese te verwerpen Een hypothese die je probeert te ontkrachten, maar waarbij je geen tegenvoorbeelden kan vinden, wordt bekrachtigd tot het iemand lukt de hypothese toch te falsificeren Punten kort langslopen

Overeenkomsten Hypotheses? Mannen Holland Rederijkerskamers & literaire kringen De klassieke oudheid als inspiratiebron Complexe stijl Toneel en poëzie Niet theocentrisch Terug naar de literatuur van de zeventiende eeuw. Op basis van Bredero, Hooft, Vondel en Huygens (onze waarnemingen) kunnen we hypotheses opstellen over literatuur in de zeventiende eeuw. Welke hypotheses zou je op kunnen stellen op basis hiervan? Leerlingen hypotheses laten bedenken. Aangeven dat je ze zo krachtig mogelijk – en dus zo goed mogelijk te falsificeren – moet formuleren. Hypotheses?

Hypotheses Auteurs in de zeventiende eeuw: ...waren mannen ...waren actief in rederijkerskamers en literaire kringen …woonden in het gewest Holland …hadden de klassieke oudheid als inspiratiebron …hadden een complexe stijl …schreven toneel, poëzie en epigrammen …schreven geen theocentrische literatuur Net als je op zoek kunt naar een zwaan die niet wit is, kunnen jullie op zoek naar auteurs die een van deze hypotheses ontkrachten. Dat is wat jullie vandaag gaan doen. Hiervoor krijg je straks van mij een bronnenboekje met 10 teksten uit de zeventiende eeuw. Bedenk vast voor jezelf welke hypothese jij graag zou willen onderzoeken. Vind je religie interessant? Of bijvoorbeeld vrouwenemancipatie? Kies een hypothese die bij jou past.

Bronnenonderzoek hypothese Bron (auteur + titel ) Achtergrondinformatie Selecteer informatie die van relevant is voor de hypothese Hypothese bekrachtigd of ontkracht? CONCLUSIE Op basis van het bronnenonderzoek is de hypothese…

Bronnenonderzoek hypothese Hypothese: auteurs in de Gouden eeuw waren actief in rederijkerskamers en literaire kringen Bron (auteur + titel ) Achtergrondinformatie Selecteer informatie die van relevant is voor de hypothese Hypothese bekrachtigd of ontkracht? Vondel, Kinder-lyck (p. 63) Vondel is lid geweest van rederijkerskamer Het Wit Lavendel en heeft het Muiderslot van Hooft bezocht (‘Muiderkring’) bekrachtigd CONCLUSIE Op basis van het bronnenonderzoek is de hypothese… Een hypothese als voorbeeld even behandelen, aan de hand van een voorbeeld uit Dautzenberg (pagina 63).

Opdracht Groepjes van 3-4 personen Kies samen een hypothese Onderzoek deze hypothese aan de hand van vier bronteksten in het bronnenboekje Zorg dat je over 45 minuten je bevingen kan presenteren Leerlingen stimuleren groepjes te kiezen op basis van inhoudelijke interesse in een hypothese. Vervolgens bronnenboekjes uitdelen.

Geschikte bronnen per hypothese Auteurs waren mannen (3, 4, 9 & 2 of 6) Auteurs waren actief in rederijkerskamers en literaire kringen (3, 6, 7 & 5 of 9) Auteurs woonden in Holland (5&1, 2, 3, 6 of 8) Auteurs schreven geen theocentrisch werk (1, 8, 10 & 5 of 9) Auteurs waren geïnspireerd door de klassieke oudheid (in stijl en inhoud) (2, 3, 9, 10) Elk groepje bestudeert ten minste vier bronnen. De dikgedrukte bronnen moet je sowieso gebruiken. Uit de andere bronnen mag je kiezen welke je het meest interessant lijken.

Presenteren van resultaten Presenteer in twee minuten: hypothese bevindingen per brontekst conclusie voorstel voor een nieuwe hypothese Hierbij is het belangrijk goed op de tijd te letten: stimuleer leerlingen hun presentatie zo voor te bereiden dat ze ook echt in enkele minuten klaar zijn. Hierbij kan het handig zijn gebruik te maken van een schema op het bord waar de 10 teksten in een tabelvorm in vermeld staan, zodat elk groepje vlot naar de verschillende teksten kan verwijzen.

Afsluitende opdracht Je schrijft individueel een duidelijk gestructureerde tekst… …. over de rol van rederijkerskringen en literaire netwerken in de Gouden Eeuw, waarin je de relaties tussen de besproken auteurs gestructureerd weergeeft of …. naar aanleiding van een van de hypotheses, waarin je voor- en tegenvoorbeelden bespreekt en een genuanceerde conclusie trekt …. over de betekenis van een van de twee emblemen van Roemers Visscher en zijn dochter Anna, waarbij je op basis van een grondige analyse tot een beargumenteerde interpretatie komt Omvang: circa 500 woorden Deadline: in overleg Een feedbackformulier voor deze afsluitende opdracht is opgenomen in de bijlage bij de lesverantwoording. Belangrijk is om te benadrukken dat het schrijven van een tekst iets anders is dan het knippen en plakken van teksten van internet. Het is prima om materiaal van internet als bron te gebruiken, maar schrijf uiteindelijk zelf je tekst. Doe dat bijvoorbeeld door op basis van de bronnen een mindmap te maken en vervolgens op basis van de mindmap zelf een tekst te schrijven. Zo voorkom je dat formuleringen in jouw tekst niet van jou afkomstig zijn. Deze opdracht is niet voor een cijfer. Leerlingen hebben in andere lessen veel geleerd over hoe ze een tekst moeten structureren. Als docent kan het interessant zijn op basis van de resultaten van deze formatieve toets bepaalde aspecten van schrijfvaardigheid, spelling of formuleren te herhalen.

Veel succes!