KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 Event van 11 maart 2016 van KOTK Het rookverbod uitbreiden? Casus “Roken in voetbalstadions” De piste van het contractenrecht Prof. dr. Sophie Stijns Instituut voor Verbintenissenrecht

KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 I.Roken in voetbalstadion verhinderen? Ja, door contractuele rookbeperking Probleem: wettelijk kader biedt vandaag geen bescherming tegen gedwongen meeroken in half-open of open tribune en voetbalveld. Analyse: Uitgangspunt: supporters en bezoekers die een ticket kopen een ticket kopen een abonnement nemen een abonnement nemen sluiten een contract met de voetbalclub/verkoper tickets  gevolg in theorie: partijen kunnen een rookbeperking contractueel bedingen. Immers: de contractvrijheid maakt het mogelijk om het roken bij contract te beperken in tijd en ruimte.  gevolg in de praktijk: de voetbalclub kan aan de supporters/bezoekers een rookbeperking ‘opleggen’ in situaties die buiten het toepassingsdomein van de wet vallen, zoals in de tribunes en op alle plaatsen van een (half-)open stadion.

KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 I.Roken in voetbalstadion verhinderen? Ja, door contractuele rookbeperking Hoe kan een voetbalclub een ‘rookverbod afkondigen’? Het rookverbod moet opgenomen worden in het Contract, vaak via de Algemene Voorwaarden of via het Inwendig Reglement 1° Contract tussen Club en supporter: - Voetbalclub neemt een beding op, vaak in zijn Algemene Voorwaarden (“kleine lettertjes” zowel in onderhandelde als in toetredingscontracten) = eenzijdig vooraf opgesteld en eenzijdig opgelegd (take it or leave it) 2° Reglement: - een “Reglement van inwendige orde” of een “intern/inwendig/huishoudelijk reglement” heeft ook een sterk contractueel karakter want regels worden afgesproken tussen contractanten of opgelegd aan toetreders - opgelet: ook een gedragscode in een sportclub is een reglement met contractuele afspraken  De bepalingen van een reglement vormen ook Algemene Voorwaarden omdat ze de contractuele relatie gaan regelen  per analogie geldt ook het contractenrecht, tenzij bijz. wet (mede-eigenaars app.)

KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 I.Roken in voetbalstadion verhinderen? Ja, door contractuele rookbeperking De Alg. Voorwaarden of het Reglement bevatten doorgaans de opgelegde rookbeperking. Zij moeten echter ‘tegenstelbaar’ gemaakt worden aan de medecontractant en zo de supporter binden.  Of de supporter nu Consument of Bedrijf is, de Alg. Voorwaarden worden op transparante wijze als een deel van het contract meegedeeld door de Club en ze moeten door de supporter/bezoeker aanvaard worden als bindend. Regels van gemeen contractenrecht en van Consumentenrecht, als supporter consument is, dienen nageleefd. = vele rechtsregels waken erover dat de zwakkere partij in het contract wordt beschermd Waarom? Alg. Voorw. worden vaak zonder zijn medeweten geïntroduceerd in co. door sterkere partij Alg. Voorw. worden vaak zonder zijn medeweten geïntroduceerd in co. door sterkere partij zwakkere partij kan ze niet onderhandelen zwakkere partij kan ze niet onderhandelen ze duiken vaak op in allerlei documenten nà contractsluiting ze duiken vaak op in allerlei documenten nà contractsluiting

KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 I. Roken in voetbalstadion verhinderen? 1. In gemeen recht (bv. contract tss. Club en bedrijf) eist men dat wie ‘toetreedt’ tot de Alg. Voorwaarden van de Club: voorafgaand aan de contractsluiting voorafgaand aan de contractsluiting kennis neemt of redelijkerwijze kan nemen van de Alg. Voorwaarden kennis neemt of redelijkerwijze kan nemen van de Alg. Voorwaarden én ze (uitdrukkelijk of stilzwijgend) aanvaardt én ze (uitdrukkelijk of stilzwijgend) aanvaardtToelichting: - Kennisname = effectieve of mogelijke kennisname - Kennisname = voorafgaand aan de Co.sluiting - Beschikbaarheid, leesbaarheid, zichtbaarheid en begrijpelijkheid van Alg. Voorwaarden - Aanvaarding = kan stilzwijgend

KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 I. Roken in voetbalstadion verhinderen? 2. In Consumentenrecht (WER) (bv. contract met particuliere supporter), gelden dezelfde vereisten, maar met wettelijke nadruk op: Actieve informatieplicht opgelegd aan de professioneel = de Club moet de consument wijzen op bestaan en inhoud van de Alg. Voorwaarden en dus voorafgaand aan de aankoop ticket of abonnement, uitleg geven aan consument Actieve informatieplicht opgelegd aan de professioneel = de Club moet de consument wijzen op bestaan en inhoud van de Alg. Voorwaarden en dus voorafgaand aan de aankoop ticket of abonnement, uitleg geven aan consument onverstaanbare voorwaarden worden bestreden: bij onduidelijkheid wordt de voor de consument meest gunstige interpretatie weerhouden van een beding onverstaanbare voorwaarden worden bestreden: bij onduidelijkheid wordt de voor de consument meest gunstige interpretatie weerhouden van een beding Afzonderlijke regels voor koop op afstand ( bv. koop on-line) Afzonderlijke regels voor koop op afstand ( bv. koop on-line) Voorbeeld: enkel pictogrammen en verbodstekens in het stadion, is niet toereikend om de rookbeperking af te spreken. Want supporter neemt pas kennis ervan nadat hij stadion betreedt!

KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 I.Roken in voetbalstadion verhinderen? Ja, door contractuele rookbeperking Suggesties om Alg. Voorwaarden of Reglement tegenstelbaar te maken aan de supporters: 1) Ze volledig afdrukken op achterzijde ticket en verwijzing ernaar op de voorzijde. Het beding met de rookbeperking mag vetjes zijn. 2) Aanbieding door Club online van tickets en abonnementen: op de pagina voor bestelling moet te lezen staan dat de Alg. Voorwaarden van toepassing zijn op de pagina voor bestelling moet te lezen staan dat de Alg. Voorwaarden van toepassing zijn hyperlink op diezelfde pagina geeft toegang tot volledige tekst van Alg. Voorwaarden, met daarin het beding dat rookverbod oplegt, ev. vetjes. hyperlink op diezelfde pagina geeft toegang tot volledige tekst van Alg. Voorwaarden, met daarin het beding dat rookverbod oplegt, ev. vetjes. er wordt de supporter gevraagd om zich akkoord te verklaren met Alg. Voorwaarden er wordt de supporter gevraagd om zich akkoord te verklaren met Alg. Voorwaarden na het plaatsen van de bestelling wordt een gezonden naar de koper waarin de Alg. Voorwaarden nogmaals vervat zitten na het plaatsen van de bestelling wordt een gezonden naar de koper waarin de Alg. Voorwaarden nogmaals vervat zitten 3) Is rookbeperking enkel opgenomen in het Inwendig Reglement, dan moet het bestaan en de inhoud duidelijk gemaakt worden. Bv. door in de Alg. Voorwaarden uitdrukkelijk te verwijzen naar dat Reglement, dat toegankelijk moet zijn via een hyperlink of pop up.

KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 II. Sensibiliseren van spelers en supporters Suggesties om een ‘rookverbod’ bij invoering ervan onder de aandacht te brengen van de supporters: 1) Campagne opzetten: een positief verhaal brengen, niet alleen een juridisch verhaal van “verbod op roken”: redenen uitleggen en wijzen op gevaren van passief roken; aanwezigheid en rol van stewards uitleggen. 2) Betrek er de spelers bij en maak “niet roken” attractief (bv. dragen van speciale shirt) 3) Laat de supporters en de spelers een gedragscode of Charter ondertekenen (ev. mede- ondertekend door speler van zijn keus) waarin staat dat roken niet thuishoort in een stadion. Opgelet: als er enkel met een gedragscode wordt gewerkt, moet men voldoen aan eisen van kennisname en aanvaarding  ofwel exemplaar laten ondertekenen, ofwel hem in de Alg. Voorwaarden van toepassing verklaren en toegankelijk maken (zoals intern Reglement).

KOTK en Instituut voor VerbintenissenrechtEvent van 11 maart 2016 III. Rookbeperking afdwingen en schending ervan sanctioneren Wat bij overtreding van het rookverbod door een supporter? 1° slachtoffer keert zich tegen rokende supporter: doordat de Club in alle contracten een rookbeperking bedingt, kan men daaraan expliciet of impliciet vastknopen een “beding ten behoeve van derden” = elke supporter aanvaardt dat als hij zou roken, een slachtoffer het recht krijgt om tegen hem op te treden om het rookverbod af te dwingen 2° Slachtoffer keert zich tegen de Club: doordat men aankondigt dat stadion rookvrij zal zijn, rust op de Club een “veiligheidsplicht”  niet-optreden tegen rokers is tekortkomen aan die plicht om een rookvrij stadion te garanderen. 3° de Club treedt zelf op tegen rokende supporter: Roken is contractuele fout: co. aansprakelijkheid geeft de Club recht op schadevergoeding en recht om contract te beëindigen Roken is contractuele fout: co. aansprakelijkheid geeft de Club recht op schadevergoeding en recht om contract te beëindigen Schadebeding voor deze schade best bedingen Schadebeding voor deze schade best bedingen Maatregelen kunnen via contract bedongen zijn: tussenkomst stewards, escorteren naar buiten, schorsing abonnement, beëindigingsbeding, beperkt stadionverbod. Maatregelen kunnen via contract bedongen zijn: tussenkomst stewards, escorteren naar buiten, schorsing abonnement, beëindigingsbeding, beperkt stadionverbod.