Opbrengstgericht werken en jonge kinderen: hoezo? Doorlopende leerlijnen taal en rekenen (VVE/PO) Maandag 19 november 2012 Annie de Jonge (begeleidster voorschoolse educatie Obs De Dordtse Til) Gäby van der Linde (projectleider Jonge kind, SLO)

Opbrengstgericht werken moet je niet doen in voor- en vroegschool Stelling Opbrengstgericht werken moet je niet doen in voor- en vroegschool Laat ze toch lekker spelen

Opbrengstgericht werken: … ? Wat is dat eigenlijk? Formatieve evaluatie; Aansluiten bij capaciteiten: wat kinderen kunnen Doelgericht, planmatig werken èn focussen op de (leer-) opbrengsten  Dus evalueren om instructie en verwerking op kinderen aan te passen: de volgende stap in het leerproces Doel: Effectiviteit van de educatie of het onderwijs te verbeteren/ hogere opbrengsten (breed geïnterpreteerd) te bereiken

Kortom: .. Opbrengstgericht werken Doelgericht werken Vroegtijdig signaleren Reflecteren op eigen handelen Juiste interventies

Opbrengstgericht werken: … Waar komt het vandaan? Opdracht van OCW (hoge opbrengsten) Inspectie van het Onderwijs (VVE – resultaatbepaling 2010) Referentieniveaus – Doorlopende leerlijnen Opbrengstgericht werken verhoogt de leerprestaties! Dus het werkt!!!

Inspectie en OGW

Uitgelicht ... Bij opbrengstgericht werken hoort niet alleen het meten van de resultaten maar vooral het daaruit conclusies trekken voor de inrichting van de educaties en het onderwijs. Dat geldt ook voor VVE……. …… Juist in de gewijzigde omstandigheden is opbrengstgericht werken een ‘must’ en dienen de VVE-resultaten van de kinderen uitgangspunt te zijn voor de inrichting van VVE.

Toetsingskader VVE Op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van: Taal; Rekenen; Motoriek; en Sociaal-emotionele ontwikkeling.

De beste kansen voor elk kind! Vroegtijdig beginnen met een doorgaande lijn!

Stelling In de peuterspeelzaal/kinderdagverblijf en onderbouw PO is voldoende kennis over de ontwikkeling van taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotioneel om kinderen goed te kunnen begeleiden

Opbrengstgericht werken met jonge kinderen: Vraagt om overzicht en kennis van de doelen voor aanvang groep 1 en eind groep 2; Vraagt om juiste interventies: dus leerkracht-gedrag; Vraagt om overzicht van materialen; Vraagt om overzicht van mogelijke screeningsinstrumenten; Met uiteindelijk doel: Kinderen met een goed gevoel (‘lekker in hun vel’) aan groep 3 te kunnen laten beginnen

Ontwikkelingsdoelen Met welke inzichten, kennis en vaardigheden op bijvoorbeeld het gebied van taal, rekenen, motoriek of sociaal-emotioneel komen kleuters in groep 1 binnen? Wat moeten kinderen dan eigenlijk al kunnen? Met welke inzichten, kennis en vaardigheden op bijvoorbeeld het gebied van taal, rekenen, motoriek of sociaal-emotioneel verlaten kleuters groep 2 en gaan ze naar groep 3? Wat moeten kinderen dan minimaal eind groep 2 kunnen? 3. Hoe begeleiden, stimuleren en ondersteunen peuterleidsters en leraren groep 1/2 de kinderen in de tussenliggende periode?

Ontwikkelingsdoelen bij rekenen

Doelen: sociaal-emotioneel

Taaldoelen: doorgaande lijn

Kansen grijpen of kansen creëren Vrije observaties en (diagnostische) gesprekken: Observeren, luisteren, praten, vragen stellen Doelgericht of zoekend Filmfragment: binnenkomst peuters & knutselen

Je bereikt meer... als je goed weet wat je wílt bereiken

Pilots: Startgroepen Aanleiding Doel: onderzoeken of een sterkere verbinding met de basisschool leidt tot vermindering van taalachterstanden bij peuters Landelijk: 30 pilots

Opzet Startgroepen Peuters Maximaal 16 kinderen per groep 2,5 uur per dagdeel Locatie peuterspeelzaal/kinderopvang Schoolleider heeft de regie Werken naar een integrale visie, integraal team Centraal staat de inhoudelijke samenwerking Aandacht voor de ouderbetrokkenheid

Randvoorwaarden Startgroepen Peuters Samenwerken, leren van elkaar!! Spelenderwijs leren VVE reeds geïmplementeerd Aansluiten bij SLO-doelen Opbrengstgericht werken Inhoudelijk aanbod van startgroep t/m groep 8 Meer informatie: www.startgroepen.nl

Opbrengstgericht werken met jonge kinderen Bijeenkomst 1 Voor- en vroeg- schoolse educatie Bijeenkomst 2 Voorschoolse educatie Vroegschoolse Bijeenkomst 3 Bijeenkomst 4 Bijeenkomst 5 Bijeenkomst 6

Consultatie op de werkvloer Opzet training Vooraf Intake Bijeenkomst 1 Kennismaken ‘Opbrengstgericht werken met jonge kinderen’ Ontwikkeling en leren van jonge kinderen OGW en de Rekenontwikkeling Consultatie op de werkvloer Bijeenkomst 2 Stap 1: Gegevens verzamelen, analyseren en interpreteren Stap 2: Passende doelen formuleren Bijeenkomst 3 Stap 3: Aanbod en aanpak bepalen, uitvoeringsplan maken Stap 4: Plan uitvoeren, tussentijds evalueren en eventueel bijstellen Bijeenkomst 4 OGW en de Taalontwikkeling Stap 1 en stap 2 Bijeenkomst 5 Stap 3 en stap 4 Bijeenkomst 6 Implementatie, borging en afstemming

Cyclus van Opbrengstgericht werken (©Jonge kind/SLO) Doelen voor ogen houden rond: Inzichten; Kennis; en Vaardigheden Onderneem activiteiten met kinderen waarin je ze laat: ontdekken, redeneren, leren. Gebruik: thema’s, bronnenboeken, methodes, spellen, leermiddelen. Maar: Kijk steeds goed welk doel het beoogt. Op gezette tijden:  Doelen bereikt? Observeren/ Peilen; Signaleren; Toetsen; opbrengst van je onderwijs en de leeropbrengsten Analyseren en interpreteren van de ‘opbrengsten’ Doelen en aanbod: opnieuw afstemmen (intensiveren?)

Kijken naar kinderen! Filmpje: Kringen meten Puk Wat zie je allemaal gebeuren? Wat denk je aan de hand van dit fragment over de taalontwikkeling en de rekenontwikkeling? Wat doet de leidster? Wat vind je van zo’n activiteit?

Stap 1: Gegevens verzamelen en interpreteren Gegevens verzamelen via Onafhankelijke genormeerde toetsen Observatie instrumenten en –lijsten Vrije observaties en (diagnostische) gesprekken Informatie De essentie van opbrengstgericht werken is het zo goed mogelijk afstemmen van het aanbod en de rekenbegeleiding op de onderwijsbehoeftes van jonge kinderen, zodat ze optimaal tot leren komen. Een belangrijke stap in de cyclus van opbrengstgericht werken is het vaststellen van wat kinderen kennen, kunnen en begrijpen. Immers als je daar een goed beeld van hebt, dan kun je je activiteiten kiezen en afstemmen op wat de leerling nodig heeft. Kinderen verschillen. Ook in hun rekenontwikkeling. Er zijn kinderen van drie jaar waarbij de ontwikkeling een duidelijke voorsprong heeft ten opzichte van leeftijdsgenootjes, maar ook leerlingen die bijna naar groep 3 mogen, maar waarbij de rekenontwikkeling een achterstand heeft ten opzichte van leeftijdsgenootjes, of ten opzichte van wat verwacht wordt van kinderen als ze in groep 3 starten. Hoe krijg je een beeld van de rekenontwikkeling van leerlingen en wanneer weet je of er sprake is van een goede ontwikkeling of van een achterstand, of waaraan je extra aandacht moet besteden? Enerzijds door via kijken en luisteren een goed beeld te krijgen van het niveau van de leerling (wat kan hij, wat doet hij, begrijpt hij, weet hij, hoe denkt en redeneert hij) anderzijds door een beeld te hebben van wat kinderen (op bepaalde momenten) moeten beheersen: rekendoelen. In dit onderdeel bespreken we de drie vormen van informatieverzameling die ook in bijeenkomst 1 al kort aan de orde zijn geweest. Van 'meest afstandelijk' naar 'meest kindgericht' komen aan de orde: Gegevens verzamelen via: a) Onafhankelijke genormeerde toetsen b) Gerichte observaties aan de hand van observatie instrumenten en observatielijsten c) Vrije observaties en (diagnostische) gesprekken Gebruik bovenstaande informatie om dit onderdeel in te leiden.  

Gegevensverzameling Dordtse Til

Wat betekent dit nu? Toetsen? Alle kinderen? Hoe gaat u na wat ze kunnen als ze: Van peuterspeelzaal naar groep 1? Of van groep 2 naar groep 3? Hoe komen ze op het gewenste niveau van een groep? Wat is dit gewenste niveau van een groep?

Toetsen

‘Van wegen wordt een varken niet vetter’ Meten is weten! ‘Van wegen wordt een varken niet vetter’

Wat gaan we meten? Het is zinnig om niet alleen afspraken te maken Inspectie van het Onderwijs schrijft: Het is zinnig om niet alleen afspraken te maken over de instrumenten die gebruikt worden om de resultaten van vve te meten, maar om ook aan te geven wat het gewenste niveau is van de resultaten.

Op kind-niveau Kind iedere 'les' een helder doel voor ogen geven: Wat gaan we doen? Hoe gaan we dit doen? Evalueren met de kinderen (geef feedback!)

Op leerkracht-niveau Wat wil ik met deze groep dit jaar bereiken? Wat moet er in ieder geval aan bod komen om dit te realiseren? Hoe speel ik hierbij in op verschillen tussen leerlingen? Welke initiatieven moet ik hiervoor nemen? Hoe organiseer ik dit in de groep?

Op instelling/school/bouw-niveau Wat betekent opbrengstgericht werken voor de instelling, het hele team/ voor de onderbouw? Wat betekent dit in de aansluiting met de peuterspeelzaal/kinderdagverblijf?

Je bereikt meer... als je goed weet wat je wílt bereiken

Doelen – Inhouden - Leerlijnen

Methoden

Bronnenboeken

Materialen Spellen Ontwikkelingsmaterialen

Observatie, peiling en volgsystemen

Afsluiting Wilt u op de hoogte gehouden worden? Mail: Gäby van der Linde: g.vanderlinde@slo.nl Specifieke vragen? Stel gerust, wij geven u graag antwoord: Gäby van der Linde: g.vanderlinde@slo.nl Volg de website: http://www.slo.nl/primair/themas/jongekind/

Bedankt voor uw aandacht!

En vooral heel veel ....