Toezicht ACM bij samenwerkingen (en fusies) in het gemeentelijk domein Frank Pellikaan 9 december 2013 Conferentie samenwerking in de WMo

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Inhoud presentatie Algemene kader, waar kijkt ACM naar? Algemene uitgangspunten samenwerking –Wat mag wel/niet? –Is leidraad Ziekenhuiszorg van toepassing op gemeentelijk domein (Wmo, Jeugdwet)? Vragen over samenwerken of fuseren ?

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Strategie/visie ACM - ACM stelt consument/cliënt centraal - ACM treedt op als er door samenwerkingen of beoogde fusies schade ontstaat voor de afnemer(s) en/of consument als gevolg van verminderde concurrentie. - Toezicht ACM: richt zich zowel op problemen of schadelijke effecten die zich voordoen door gedragingen van zowel zorgaanbieders als verzekeraars. - Gemeente?

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Taken ACM Mededingingswet: drie pijlers Kartelverbod Fusiecontrole Verbod misbruik machtspositie Ruimte voor concurrentie → toepassing Mw

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Samenwerking in zijn algemeenheid (1) Samenwerkingsverbanden zijn toegestaan als:  Het om zuivere kwaliteitsafspraken gaat  Aanbieder alleen niet in staat is om een volledig pakket aan hulp/ondersteuning aan te bieden of het gewenste volume  Het om multidisciplinaire samenwerking gaat en de aanbieders geen directe concurrenten voor elkaar vormen  Er zijn risico’s als het gaat om samenwerking tussen aanbieders die het zelfde pakket aan hulp/ondersteuning aanbieden. Risico’s zien met name op marktverdeling, afstemming prijzen

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Samenwerking in zijn algemeenheid (2)  Hoe zit het met rol gemeente? Gemeente veel beleidsvrijheid om zelf invulling te geven aan inkoop Model 1  Wanneer de gemeente duidelijk de regie neemt, minder risico’s op overtreding Mw Model 2  Wanneer de gemeente, taken delegeert en bijvoorbeeld een hoofdaannemer verantwoordelijk maakt voor verdere inkoop, zoals invulling/uitwerking zorg, kunnen er zich risico’s voordoen  Uitsluiting, beperking keuzevrijheid  Ongewenste marktverdeling, beperking keuzemogelijkheden  Als aanbieders zich gezamenlijk inschrijven als combinatie

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Samenwerking in zijn algemeenheid (3) Samenwerkingsverbanden tussen zorgaanbieders zijn zelfs als deze de concurrentie beperken, toegestaan indien aan een aantal voorwaarden is voldaan Voor ACM noodzakelijk dat samenwerking in dat geval  Voordelen met zich meebrengt (kwaliteit, kosten);  Noodzakelijk is (niet individueel haalbaar?);  Voordelen worden doorgegeven aan patiënt/verzekerde;  Er voldoende restconcurrentie overblijft. Voor alle vier criteria geldt dat belangrijk is hoe gemeente en cliënten/burgers hier tegen aankijken.

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Samenwerking in zijn algemeenheid (4) Samenwerking op het gebied van prijs zal geen voordelen opleveren voor cliënten/burgers! ACM zal optreden tegen gedrag van aanbieders die indruisen tegen beleid van de gemeente, bijvoorbeeld als deze door een gemeente gewenste keuzemogelijkheden beperken door geen cliënten meer van elkaar over te nemen of bij gezamenlijk optrekken aanbesteding

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Voorbeelden Drie zorgaanbieders (twee gehandicaptenzorg en een VVT) willen inspelen op de Wmo. Ze willen een multifunctioneel centrum opzetten met onder andere een inloopcafe (algemene voorziening ) en activiteiten voor kwetsbare burgers (mensen met een verstandelijke beperking, licht dementerende ouderen). Ze (willen) overleggen met elkaar wie nu een ‘veer’ moet laten en een bestaande locatie gaat sluiten om het multifunctionele centrum van de grond te krijgen. Mag dat?

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Voorbeelden Drie grote zorgaanbieders (gehandicaptenzorg, thuiszorg en GGZ) nemen het initiatief om een Wmo-bedrijf op te richten. Ze kunnen dan bij gemeente x die van plan is met sociale wijkteams te werken integraal ondersteuning bieden. Met dit nieuwe Wmo-bedrijf zal gemeente x naar verwacht, niet om hen heen kunnen. Mag dat of welke stappen moeten de initiatiefnemers zetten om ‘mededingingsproof’ het Wmo-bedrijf op te zetten?

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Leidraad gemeentelijk domein ACM heeft leidraad ziekenhuissector naar buiten gebracht, van toepassing op andere sectoren? Doel meer duidelijkheid richting sector geven hoe ACM samenwerking/fusies beoordeelt Bij haar beoordeling vindt ACM de beargumenteerde inbreng van verzekeraars/patiëntenorganisaties zeer belangrijk Een aantal pijlers waarom voor deze koers is gekozen Als afnemers unaniem achter samenwerking/fusie staan, zal ACM hier niet snel van afwijken

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Leidraad gemeentelijk domein Ervaart gemeente nadeel van “verkeerde” beslissingen en zo ja hoe?  Is democratische controle voldoende?  Hoe houdt ACM rekening met transitiekarakter van sector?  ACM wil eerste kwartaal 2014 leidraad Wmo naar buiten brengen en gaat graag met u in overleg of er voldoende overeenkomsten zijn om zelfde leidraad te hanteren als in de ziekenhuissector

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Vragen over samenwerken of fuseren ? ACM staat open voor contacten om plannen ten aanzien van (beoogde) samenwerking of fusies te bespreken… …dat kan in een persoonlijk gesprek…..of als dat nodig blijkt te zijn; via het afgeven van een informele zienswijze… Met als doel : dat goede samenwerkingen en fusies niet geblokkeerd worden maar eventuele schadelijke effecten wel voorkomen of gestopt !

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Conclusies ACM is niet tegen samenwerken en… ….blokkeert daarom geen samenwerkingen die meer voordelen bieden voor gemeenten, burgers/cliënten en zorgverzekeraars ACM komt eerste kwartaal 2014 naar buiten met leidraad Wmo

Fusies en samenwerkingen in het gemeentelijk domein Vragen?