Leeswijzer bij de bijlagen In deze bijlagen bij het NVZ-strategiedocument Zorg voor 2020 zijn de belangrijkste grafieken en brondocumenten voor u geselecteerd. Deze vormen de basis van het strategiedocument en zijn daar een waardevolle aanvulling op. U vindt de grafieken ook op onze website: De verschillende sheets zijn afzonderlijk te downloaden ten behoeve van eigen presentaties. De grafieken worden op de site tevens regelmatig geactualiseerd.

2. ICT zorgt met u mee

Nederland koploper Europa met aantal internetaansluitingen In Nederland had in procent van de huishoudens toegang tot internet. Dat is meer dan in veel andere landen. Ook van de Noorse, Zweedse en Deense huishoudens hebben ruim negen op de tien een internetaansluiting. De digitale bereikbaarheid van de Nederlandse bevolking is goed en vormt geen obstakel voor het aanbieden van digitale diensten of delen van kennis. Met het toenemen van de leeftijd neemt de toegang tot en het gebruik van het internet af (zie volgende pagina). Aandachtspunt voor de doelgroep ‘ouder wordende mens’. Bron: CBS, ICT Kennis en Economie, 2015 Huishoudens met (breedband)internet, internationaal, ) 3

Wat doen de Nederlanders op Internet? Bron: CBS, Statline,

Het gebruik van Sociale Media neemt nog steeds toe. Jongeren haken af bij Facebook en Twitter en zoeken alternatieven, maar ouderen zijn daar juist steeds meer te vinden Bron: Marketingfacts, Stats Dashboard,

Bezit van of toegang tot PC, Desktop, Laptop, Smartphone of Tablet in Nederland neemt gestaag toe Desktop: neemt af in populariteit Laptop: blijft gestaag toenemen, maar lijkt te stabiliseren Smartphone: 65+’ers zijn met een stijging van 16% aan een tweede inhaalslag begonnen; 45% van de 65+’ers bezit eind 2014 een smartphone (t.o.v. 29% eind 2013). Onder jongeren (13-34 jaar) is de smartphone penetratie inmiddels al 95%. Tablet: Onder ouderen (65+) neemt het tabletbezit het hardst toe van 43% eind 2013 naar 56% eind Bron: CBS, TNO en EZ, ICT, kennis en economie, CBS Statline. GfK, Nieuwe meting trends in digitale media,

Context: Overheidsbeleid VWS focus op: om met bewezen e-health technieken langer in goede gezondheid in de eigen omgeving te blijven wonen. “Wij willen dat mensen centraal staan in de zorg en dat zij zo veel mogelijk regie over hun eigen leven kunnen nemen. Met het vervagen van de grenzen tussen cure en care willen wij dat mensen in staat worden gesteld om zo lang mogelijk actief te participeren in het arbeidsproces en zo lang mogelijk thuis te blijven wonen.” 3 ambities 1. Binnen 5 jaar heeft 80% van de chronisch zieken direct toegang tot medische gegevens: 8,7 miljoen mensen 2. Binnen 5 jaar kunnen 75% van de chronisch zieken en 75% van de kwetsbare ouderen zelfstandig metingen uitvoeren: 1,5 miljoen mensen 3. Binnen 5 jaar heeft iedereen die zorg thuis ontvangt de mogelijkheid om - desgewenst - via een beeldscherm 24 uur per dag met een zorgverlener te communiceren: mensen Totaal 10,7 miljoen mensen. Bron: Kamerbrief

Nederland heeft een goed klimaat voor mHealth-bedrijven Bron: EU: research2guidance - EU countries’ mHealth app market ranking 2015 Per land is onder andere gekeken naar: Aanwezigheid m-Health ontwikkelaars Acceptatie m-Health door professionals Marktcondities Wetgeving Acceptatie door patiënten Voorkomen van ICT in zorg 8

Het belangrijkste voor de acceptatie van apps in de zorg zijn acceptatie door dokters, digitalisering in de ziekenhuizen en de marktgrootte van app leverancier Bron: EU: research2guidance -EU countries’ mHealth app market ranking

‘Innovatie-tijdlijn’: de meest relevante technologieën en segmenten komend decennium = Verwacht voor 2020= Verwacht na 2020 Technologieën en innovaties die wijd verspreid en algemeen in gebruik genomen zijn. Sommige technologieën zijn nu al beschikbaar, maar nog niet effectief breed in gebruik. Bron: Diagnose Zorginnovatie,

ICT ziekenhuizen wordt steeds complexer ICT oplossingen zijn van toepassing op alle organisatieonderdelen. Uitwisselbaarheid van informatie tussen (deel)systemen is noodzakelijk en moet 100% betrouwbaar zijn. Totaal zijn er 10- tallen tot honderden applicaties die gegevens bevatten en verwerken. Bron: Onder andere Nictiz referentiearchitectuur

Opslagparadox: schept de exponentiële groei van data veel kansen of juist veel belemmeringen? De alsmaar groeiende hoeveelheid beschikbare informatie is immers altijd voorhanden en geeft meer en meer inzicht in het gedrag van doelgroepen en afnemers. Terwijl organisaties steeds meer van hun data willen profiteren, maakt de exponentiële groei van informatie de hanteerbaarheid ervan steeds complexer. Bron: De opslagparadox, KPN, internet We slaan in een jaar meer data op dan de mensheid in totaal heeft opgeslagen tot het jaar En deze hoeveelheid verdubbelt ieder jaar. De Wet van Moore voorspelde een verdubbeling in processor capaciteit iedere 2 jaar. Maar waar de chipindustrie voor processors nog moeite heeft om te voldoen aan deze Wet, is dat voor het opslaan van data geen probleem. Exponentiële groei van data 12

De ouder wordende mens en het omgaan met techniek en informatie: niet iedereen zal kunnen wennen aan en omgaan met veranderingen en nieuwe technologieën TraditioneelModern Post-modern Lokaal georiënteerd: vaker woonachtig in landelijke gebieden Zoeken vaker sociale contacten in directe omgeving Willen voor zorg vaker bij voorkeur terugvallen op kinderen en familie Minder gericht op: Actieve bijdrage aan maatschappij Jezelf altijd maar blijven ontwikkelen Veel sociale contacten Woonachtig in suburbane woonomgeving Op zoek naar comfort Hebben een meer zorgeloze instelling Verwachten dat hun belangen goed vertegenwoordigd zullen zijn Nemen minder eigen verantwoordelijkheid Minder gericht op ontwikkeling en in stand houden van de vitaliteit De overheid en zorginstellingen moeten de zorg voor deze groep ouderen regelen (verwachting, recht hebben op) Woonachtig in zowel sterk stedelijk als zeer landelijke woonomgeving Zijn sterk gericht op vitaliteit en gezondheid Willen zorgvraag zelf regelen (autonomie) met eigen netwerk Hoogopgeleide mensen Staan open voor bijbetalen luxere zorg Verwachten hogere mate van zelfredzaamheid Sterk gericht op onderhouden sociale contacten Met betrekking tot zorg − Houden het liever zelf in de hand Bron: gebaseerd op presentatie Motivaction, ActiZ, debat toekomst ouderenzorg,