Naar een dragende samenleving Uitkomsten A’damse Wmo-werkplaats en 10 jaar onderzoek bij lectoraat O&I van HvA 24 november 2015 Martin Stam

Drie vragen Wat is het verdienmodel achter de participatiesamenleving? Hoe komt het samenspel tussen formele en informele krachten op gang? Wat vraagt dit van Amstelveen: bewoners, professionals en gemeenten/instellingen?

A. Verdienmodel volgens Wmo Professionals Vrijwilligers en ervaringsdeskundigen Buurt en kennissen Familie en vrienden huishouden

De wereld verandert snel De wereld verandert snel. Hoe zorgen we ervoor dat we met elkaar niet uit de bocht vliegen?

Hoe ver staat het met de participatiesamenleving Hoe ver staat het met de participatiesamenleving? ‘‘Participatiesamenleving is geen na te streven heilstaat maar een matter of fact” (Rutte, TK 2 juli 2014)” versus “Voedingsbodem van participatiesamenleving is dor en droog” (v.d. Lans/Hilhorst, TvSV 10/2015)

Citizens coming out of their clients, customers or consumers cocoons

B. Hoe komt het samenspel tussen formele en informele krachten op gang?     Zaakjes zelf voor elkaar brengers versus burgers in precaire posities

Het sociale vóór het specialistische, zeker bij hardnekkige problemen Medisch Model Doelgroep denken en labels Aanpassing en beheersing Zorgbehoefte Kennis bij de professional Interventie gericht op cliënt Problematiseren en oplossingsgericht werken Hulpverlening Sociaal Model Denken vanuit persoonlijke interesses en wensen Ontwikkeling en toekomstplanning Ontwikkelingsbehoefte Gedeelde kennis bij de mens, zijn naasten en de professonal Interventie gericht op samenleving en positie mens daarin Versterken eigen kracht en sociale rollen Support

BABS (wie een probleem heeft, kan geen deel uitmaken van de oplossing) versus BIOS (wie geen deel uitmaakt van het probleem, kan ook geen deel uitmaken van de oplossing). Werk van binnenuit: maak contact met de leef- en belevingswereld burgers in precaire posities (BIPP’s) Denk en handel inductief en integraal Richt werkprocessen van onderaf in. Kom los van hokjesgeest van competitie, rivaliteit, verkokerd denken; zoek samen naar een oplossing Buitenaf, apart, bovenaf en specialistisch

Principe 1: leer denken en doen vanuit nabijheid Benader het samenspel als lerend proces van netwerkvorming Zorg dat de ‘uitvinders’ verbinding maken met mensen die ze nog niet kennen (uit de comfort zone van ons-kent-ons raken)

Principe 2: leer onzeker weten benutten Als je van binnenuit (nabijheid) met kwesties bezig bent, stuit je onherroepelijk op onverwacht gedoe. Hoe ontstaat uit gedoe vruchtbare kennis? Je moet de praktijk niet in de eerste plaats zien als een plek waarop je je theoretische kennis toepast, maar als een plek die kennis voortbrengt.

Principe 3: van onderaf wordt het proces ingevuld, níet van bovenaf (wél top/down faciliteren en ondersteunen)

Principe 4 = MET-modus: Whatever you do for me without me, you do against me.” (Gandhi) Niet praten ‘over’ maar praten ‘met’. Samenspel doorbreekt het model wetende/niet-wetende, waarbij de een actief is en de ander passief.

Wat betekent dit voor bewoners en sociale professionals in A’veen? Kanteling gaat gepaard met veel spanningen tussen logica’s van professionals, beleid en burgers: Wijkteams en vrijwilligersorganisaties: vaak naast elkaar, niet met elkaar Coping: urgente regelzaken gaan voor/ beperkte mobilisering van sociale netwerken Terugval in oude patronen (zorgen voor, klantrol, overnemen) Hoe dragend vermogen ‘uitvinden’ en naar boven halen? Werk meer gebiedsgericht (coöperatief, co-creatief en collectief, b.v. stadsdorpen) Werk meer herstelgericht (werk samen bij ggz-, armoede-, verslavings- en daklozenproblematiek met ervaringsdeskundigen; stimuleer zelfregie)

C. Wat betekent dit voor gemeente en instellingen? Die moeten zicht krijgen op dragend vermogen nu en straks (b.v. effecten van vergrijzing) Mobiliseren van het dragend vermogen Innoveren van dragend vermogen Regionalisering om kennis te brengen en te halen Leren (van) transformeren: ruimte geven aan burgers en professionals om dat dragend vermogen ‘uit te vinden’ en naar boven te halen. Sturen op sociale uitkomsten: weten wat werkt, doen wat werkt en betalen wat werkt.

Wmo-werkplaats helpt dragende krachten mobiliseren, verbinden en staven Wmo-werkplaats onderzoekt samenspel tussen formeel en informeel Ordent kennisvragen van burgers, professionals, bestuurders Geeft beeld van outputindicatoren voor effectiviteit en duurzaamheid Ontwikkelt nieuwe kennis(producten).

onderzoeken (vernieuwend onderzoek, mixed methods, m.b.v. studenten), Wmo-werkplaats stimuleert regionale kennisinfrastructuur onderzoeken (vernieuwend onderzoek, mixed methods, m.b.v. studenten), ontwikkelen (uitbouwen en onderling verbinden van innovatieve praktijken), opleiden (de praktijk staat centraal in het leren van studenten en medewerkers), ondersteunen (coaching en facilitering van ontwikkelaars)