Rekenkameronderzoek naar integriteit: een balanceernummer Ellen van Schoten Secretaris Algemene Rekenkamer Seminar Integriteit Rekenkamer Rotterdam

2 Stellingen Bij integriteit gaat het niet zozeer om de regels, maar om de cultuur. Daar kan de rekenkamer geen onderzoek naar doen. Rekenkamers zouden veel meer onderzoek naar incidenten en integriteitsschendingen door personen moeten doen. Wat precies ‘integer’ is, is afhankelijk van definitie, tijd en plaats. Seminar Integriteit Rekenkamer Rotterdam

4

5 Wat doen andere rekenkamers? Westminster model Parlementair verantwoordingssysteem Auditors Bijvoorbeeld VK, USA, Canada Napoleontisch model Administratieve rechtspraak Magistraten Bijvoorbeeld Frankrijk, Spanje, België College model Gebaseerd op Westminster model Bestuurd door meerhoofdig onafhankelijk College Bijvoorbeeld EU, Nederland, Filippijnen Seminar Integriteit Rekenkamer Rotterdam

6 Twee benaderingen Juridische oriëntatie: rule basedManagement oriëntatie: principle based Normen opleggen (wet- en regelgeving): compliance Gedeelde normen en waarden (cultuur): dialoog Hard controlsSoft controls Negatief mensbeeldPositief mensbeeld Nadruk op integriteitsschendingenNadruk op stimuleren goed gedrag Repressie/ReactiefVoorkomen/Pro-actief Seminar Integriteit Rekenkamer Rotterdam

7 Positionering integriteitsonderzoek Rechtmatigheid: Financieel Naleving Doelmatigheid: Beleid Organisaties Stelsel Integriteitszorg Bedrijfsvoering Seminar Integriteit Rekenkamer Rotterdam

9

Stelsel integriteitszorg Integriteitsbeleid Uitvoering activiteiten / maatregelen Risicoanalyse Gedragscode / regelgeving Interne controle Accountantscontrole / integriteitsaudits Handelwijze bij mogelijke inbreuken: Registratie meldingen Registratie inbreuken Onderzoeksprotocol Aangifte OM Registratie (disciplinaire) straffen Totale integriteitszorg Formuleren doelstellingen Formuleren activiteiten / maatregelen Evaluatie Visie Seminar Integriteit Rekenkamer Rotterdam

11 Hoofdpunten belevingsonderzoek Nadruk op soft controls (dragen meer bij aan de integriteitsbeleving dan hard controls) Communicatie, zowel rond het beleid als rond regels, procedures en schendingen, verdient meer aandacht Voorbeeldgedrag en ethische sturing management (een minderheid van de respondenten beoordeelt dit positief) Leidinggevenden hebben positiever beeld en onderschatten mogelijk risico’s Seminar Integriteit Rekenkamer Rotterdam

12 Een blik vooruit… Vanuit media en maatschappij blijft de verwachting dat rekenkamers actief onderzoek doen naar integriteitsschendingen onverminderd hoog Focus op feiten en preventie en niet op incidenten Cultuur en gedrag bespreekbaar maken en het gesprek over het ‘grote grijze gebied’ voeren Integriteit in het semi-publiek domein en in de uitvoering… Seminar Integriteit Rekenkamer Rotterdam