cao recht CAOPresentatie 23 juni 2015 Evert Verhulp verhulp@uva.nl

Ser advies 2013 over draagvlak Overheid zet in op versterking van instituties, dus ook van de cao, maar dat leidt to vragen: Hoe organiseer je betrokkenheid? Wat is de rol van de ondernemingsraad? Kunnen anderen dan werknemers onder de cao gebracht (ZZP-ers)? Wat te denken van ¾ dwingend recht? Van ledenvoordelen? Van decentralisatie in cao’s? Van opt-out regelingen/minima met eigen ruimte om meer of minder af te spreken?

Drie problemen Inhoud: wat staat er in, wat is het regelbereik van de cao Vorm: werking van het formele cao-recht, maar ook gemak van partijen bij toepassing van de regels, Gelding: representativiteit en binding aan werknemers- en aan werkgeverszijde

Inhoud…. Tijd om de moderniseringslag te maken: Seniorendagen bestaan nog steeds En onregelmatigheidstoeslagen Zou demotie niet beter bespreekbaar moeten worden? In ruil voor echte investeringen in de verhouding in werkzekerheid (scholingsbudgetten en -tijd) En in het systeem (minder flex)

caorecht? Stamt uit begin 1900 Franse revolutie: uitgangspunt: vrijheid, gelijkheid, broederschap, verbod gilden Industrialisatie leidde tot misstanden (marktfalen): Dus ingrijpen was gewenst. maar hoe? -publiekrecht (bestuursrecht/strafrecht) -privaatrecht (overeenkomsten)

Of beiden? Machtsevenwicht door collectiveren, noodzaak bij gebrek aan wetgeving, uitwisselbare werknemer zonder veel persoonlijkheidskenmerken Overschot op arbeidsmarkt Werknemer economisch afhankelijk van arbeid Was het collectiveren of toch wettelijke bescherming? In het begin heeft de wetgever geen radicale keuze gemaakt en beiden naast elkaar laten bestaan

Wetgever heeft ‘het’ overgenomen: wettelijk voorgeschreven bescherming van de werknemer, Ontslagbescherming (1945/1953/1999/2015) Sociale zekerheid (vanaf 1947) Vakantiewetgeving (1963) Minimumloon (1968) Gelijke behandeling (vanaf 1975) Compliance, wnt, ondernemingsraden, toezicht, soft law, consumentenacties, hogere opleiding werknemers, social media etc De relevantie van de cao is aanzienlijk verminderd: het gaat toch vooral om loon. Zouden sommige regels niet meer ¾ dwingend kunnen?

Veranderingen? van de arbeid van de werknemer van de werkgever

Cao regelt werkingssfeer zelf Sectorale cao’s, ongeveer 250 in Nederland, 70% van de werknemers Ondernemingscao’s, ongeveer 850 15% van de werknemers Sector cao’s ‘dragen’ het systeem, terwijl belang van sectoren lijkt af te nemen, werkingsfeer wordt steeds verder uitgebreid en lastiger te benoemen

Gebondenheid van werknemer aan cao Ontstaat door lidmaatschap: dan automatisch en dwingende doorwerking in de arbeidsovereenkomst en geen keuze. Dit is het uitgangspunt van de Wet cao: Door overeenkomst: dan aanvaarding bij contract en wel keuze: incorporatie in de arbeidsovereenkomst: meestal een gebonden werkgever en (on-)gebonden werknemer, dit is de uitzondering (bedacht om benadeling te voorkomen): Door Algemeen verbindend verklaring en dan wordt het allemaal anders, want publiekrecht, dus cao geldt alleen gedurende periode van avv (geen nawerking)

En de cao geldt toch voor iedereen? Ongebonden werkgever Gebonden werkgever werknemer Ongebonden werknemer Avv 5% Gebonden: normatieve werking wet cao 15% Contract (niet: art. 14 Wcao) 65% uitzondering dispensatie en die is moeilijk Geen uitzondering Overeenkomst, dus uitzondering makkelijk(er)

Door werkgevers geldt de cao Transactievoordeel Zijn ook om andere redenen lid van de werkgeversvereniging Maar naar mijn inschatting ook omdat de cao AVV wordt en die dus toch moet worden toegepast (anders jojo-en van arbeidsvoorwaarden) Toepassing cao is dus in het belang van de werkgever Wat als AVV vervalt (en dat is steeds de discussie)?

Representativiteit is geen discussie? Bij vakbonden? Hangt niet af van % maar van representativiteit van de leden. Door feitelijke toepassing? Maar de werknemer ervaart dat als dwingend, dus geen keuze (vgl Sinzheimer), en door die feitelijke aanvaarding ontstaat weer mogelijkheid van AVV. Bij werkgevers? Nog wel, maar is die stabiel (vgl horeca)?

Kortom: ‘succes’ van de cao is thans gebaseerd op werkgevers, Die basis is kwetsbaar (AVV) Werknemers hebben vaak geen keuze, Kansen: Inhoud en gelding: Meer maatwerk, vooral ook in verticale cao’s, dus op functies gericht (vak), voorkomt risico’s die sectorale cao’s lopen, Vorm: binding inzichterlijker regelen en dan is de cao