Centrum voor LeerZorg Leuven Karel van Lotharingenstraat 5 3000 Leuven CLZ leuven Centrum voor LeerZorg Leuven Karel van Lotharingenstraat 5 3000 Leuven 0490/64.51.12 – info@clzleuven.be – www.clzleuven.be Coördinatoren: Sigrid Vangoidsenhoven en Hilde Iserbyt Voorzitter: Jan De Ceulaer

Aanleiding voor het project: het leerzorgkader: BuO en gewoon onderwijs nemen samen zorg op complexere zorgvragen in onderwijscontext ondersteuningsvragen aan BuO scholen Krachten bundelen…

CLZ Leuven Netoverstijgend Niveauoverstijgend Type-overstijgend samenwerkingsverband tussen scholen buitengewoon onderwijs en VCLB Leuven en CLB GO! Leuven

Partners in het project: Centrum Ganspoel vzw: BuBaO type 6 Parkschool SBLO: BuBaO type 8 Ten Desselaer: BuBaO type 3 Ter Bank: BuBaO type 2, BuSO OV1 en OV2 (type 2) Tander: BuSO OV1 (type 3) Windekind: BuBaO type 1 en type 4, BuSO OV1 (type 4) Woudlucht: BuBaO type 1,2,8 en BuSO OV1 (type 2,4), OV2 (type 2, 4) en OV3 (type 1, 4) Ziekenhuisschool UZ Leuven: BuBaO en BuSO type 5, OV4 (type 5) VCLB Leuven, Karel Van Lotharingenstraat, 5, 3000 Leuven CLB GO! Leuven-Tienen-Landen, Redingenstraat 86, 3000 Leuven Eureka onderwijs, Diestsesteenweg 722, 3010 Kessel-Lo Alle types (behalve 7) vertegenwoordigd, GON type 2, 3, 4, 6, 7 en 8 en ION

Enkele casussen als voorbeeld… Basisschool, derde leerjaar: moeilijke klas Basisschool: vierde leerjaar: leerling met gedragsstoornis BuSO OV3: leerling met motorische problematiek

Structuur CLZ Leuven Stuurgroep Dagelijks bestuur Coördinatoren Platform -Stuurgroep: directies van alle partners (11 scholen en 2 CLB’s) -Dagelijks bestuur: voorzitter CLZ, directie van een partner, coördinatoren) -2 Coördinatoren -Platform: orthopedagogen/psychologen, GON coördinatoren partnerscholen, coördinatoren CLZ

Zeer vlug werd dit idee een netoverschrijdend project van 11 scholen samen met het VCLB Leuven en het CLB GO! die hun specifieke expertise (elk vanuit hun type onderwijsvorm) ter beschikking willen stellen aan andere scholen voor gewoon en buitengewoon onderwijs.   Dit zijn onze partners: -BuBaO Ganspoel -SBLO Parkschool -BuBaO Ten Desselaer -BuBaO & BuSO Ter Bank -BuBaO & BuSO Windekind -BBOG & IBSO Woudlucht -Ziekenhuisschool UZ Leuven -CLB-GO! -VCLB Leuven Binnen dit partnerschap zijn alle types BO vertegenwoordigd, behalve type 7 voor leerlingen met een auditieve handicap.

Werkingsgebied CLZ Leuven

Werkingsgebied SKBL Leuven 12 SG Leuven Zuid 10 Katholieke scholen Kessel-Lo 4 SG De Vaart 5 SG Hageland 6 KSL (Leuven secundair) 16 SG Zoniën 11 Scholengroep 11 (Leuven-Tienen-Landen) (basis+secundair) 36 SG Drieklank (secundair) SG De Kraal (Herent) 3 Scholen ook behorend tot VCLB en CLB GO! (basis en sec.) 30 Scholengemeenschap SKBL 12

Doelstelling van het CLZ Leuven Expertise van BuO in regio Leuven -zichtbaar maken -vlot ter beschikking stellen aan scholen gewoon en buitengewoon onderwijs -complexe zorgvragen helpen concretiseren

Vertrekpunt: onderwijsnoden in kaart gebracht door school én CLB Doelstelling van het CLZ Leuven Zorgteams ondersteunen in het ontwikkelen van vaardigheden, ingebed in de dagelijkse schoolpraktijk. Meedenken rond aangepaste zorgtrajecten vanuit een concrete zorgvraag. Vertrekpunt: onderwijsnoden in kaart gebracht door school én CLB

Principes: Systeem ondersteunend werken: !leertraject voor het zorgteam: transfer dienstverlening aan zorgteams draagkracht van scholen vergroten overleg, collegiale consultatie, vorming, … Zorgvuldig communiceren

Studiedagen 27 november 2009: Peter Adriaenssens ‘Geweldige ouders, geweldige school, geweldige kinderen, geweldige problemen. Is er een verband ?’ 12 december 2011: Albert Jansens 'Probleemgedrag begrijpen en preventief aanpakken‘ 16 november 2012 Piet Vandebriel ‘Praten met kinderen op school’’ 14 maart 2014 Lut Celie ‘Luister nu eens naar mij: ondergesneeuwde gevoelens bij kinderen en jongeren’. 27 maart 2015: Frank van Holen ‘(Op)groeien in verbinding. Het kader Geweldloos Verzet en Nieuwe Autoriteit toegepast binnen een onderwijscontext’

Principes: Subsidiariteit eerst: Direct leerling-betrokkenen (ouders, schoolteam, CLB, andere betrokkenen) daarna: Bijkomende hulp via CLZ ! Zorgkracht van de school mobiliseren, ondersteunen, niet ‘overnemen’

één aanspreekpunt voor een multidisciplinair netwerk in de regio Principes: Netwerk netoverstijgend netwerk één centraal loket platform één aanspreekpunt voor een multidisciplinair netwerk in de regio

Principes: Signaalfunctie registratie van zorgvragen overzicht ondersteuningsnoden overzicht overlap en hiaten in het aanbod beeld van samenwerkingsvormen

Hiaten in de zorg: ‘na-trajecten’, ‘voor-trajecten’, zorgvragen die blijven wanneer GON paketten opgebruikt zijn, aanbod rond gedrags- en emotionele problemen bij (jonge) kinderen, aanbod voor leerlingen met gecombineerde complexe zorgvragen

Overlap in de zorg: collegiale consulatie georganiseerd op niveau van de SG mogelijks andere hulpverlening

Platform als leergroep D.m.v. concrete gevalstudies leren, reflecteren en construeren; ontwikkeling van nieuwe expertise bij alle actoren binnen het netwerk.

Het CLZ tracht, zoals het leerzorgkader beoogt, de 2 werelden van GO en BuO korter bij elkaar te brengen binnen één continuüm van zorg.   Hoe willen we dit doen? We willen het ondersteuningsaanbod van het BO overzichtelijk maken en snel toegankelijk voor scholen voor gewoon en buitengewoon onderwijs die geconfronteerd worden met een leerling met specifieke noden waarvoor binnen het bestaande zorgaanbod geen (nog geen) geschikt antwoord is. Dit kan door telefonisch of elektronisch via onze website een zorgvraag te stellen naar het centraal loket (dit zijn concreet de coördinatoren van het CLZ). Het CLZ wil dan meedenken met de aanmelder hoe en door wie het zorgteam dat een vraag gesteld heeft kan ondersteund worden bij een zorgvraag. Dit gebeurt op ons platform dat maandelijks samenkomt om de aangemelde zorgvragen te bekijken. In het platform heeft elke partner een vertegenwoordiger. Na overleg met de zorgvrager en het platform kunnen de partners van het CLZ Leuven -gericht doorverwijzen naar een aanbod op maat, -een kort advies formuleren, -een forum creëren/ondersteunen voor inhoudelijk overleg of -via collegiale consultatie een kortdurende begeleiding opstarten.

Overzicht aanmeldingen (2008-2009) aantal vanuit onderwijsnivea u doelgroep context 8 (13) GO (6) GO + GON (2) 7 lager 1 BSO 5 gedrag 3 combinatie 8 Lln gebonden

Overzicht aanmeldingen (2009-2010) aantal vanuit onderwijsnivea u doelgroep context 20 (22) GO (18) GO + GON (2) BuO (2) 8 kleuter, 9 lager 3 sec (2 ASO, 1 BSO) 3 leerstoornis 2 matig verst. 2 motorisch 9 gedrag 2 ASS 2 combinatie 22 Lln gebonden

Overzicht aanmeldingen (2010-2011) aantal vanuit onderwijsnivea u doelgroep context 10 GO! (-) Vrij (6) Gem. (3) BuO (1) 3 kleuter, 6 lager 1 sec 1 leerstoornis 1 motorisch 3 gedrag 1 ASS 2 visus 2 combinatie 9 Lln gebonden 1 klasgebonden

Overzicht aanmeldingen (2011-2012) aantal vanuit onderwijsniveau doelgroep context 29 GO! (4) Vrij (16) Gem. (7) BuO (1) Methode (1) 10 kleuter, 17 lager 1 sec 1 BuO sec 1 Leerstoornis 10 Gedrag 3 ASS 1 Seo 3 Taalontw. 1 Visus 3 Moeilijke klas 2 Leerlijn 2 Aandacht, WH 1 Medisch 4 combinatie 24 Lln gebonden 4 klasgebonden 1 schoolgebonden

Overzicht aanmeldingen (2012-krokus 2013) Aantal vanuit onderwijsniveau doelgroep context 49 8 GO! 31 Vrij 5 Gem. 2 BuO 3 Methode 11 kleuter 27 lager 9 sec 2 BuO lager 1 leerstoornis 1 leerachterstand 29 gedrag 1 auditief 2 visueel 1 taalontwikkeling 2 werkhouding 2 leerlijn 1 verst .beperking 1 STOS 1 leerstoornis en faalangst 1 leermoeilijkheden 1 concentratie en schrijfmot. 1 psychomotoriek 1 welbevinden 1 hoogbegaafd 1 pestproblematiek 12 combinatie 39 Lln gebonden 9 klasgebonden 1 schoolgebonden (2012- 2013)

Overzicht aanmeldingen (2012-krokus 2013) Aantal vanuit onderwijsniveau Doelgroep context 49 6 GO! 28 Vrij 6 Gem. 4 BuO 4 Methode 1 Hogeschool 7 kleuter 27 lager 2 sec 1 hoger onderwijs *rest: klas- schoolgebonden 5 leer(stoornis) 32 gedrag 2 AN 4 ASS 3 ADHD 1 pesten 2 taalontwikkeling 2 werkhouding 1 verst .beperking 3 visus 1 visuomotoriek 13 combinatie 37 Lln gebonden 8 klasgebonden 1 schoolgebonden 3 klas- en llngebonden (2013- 2014)

Overzicht aanmeldingen (2012-krokus 2013) Aantal vanuit onderwijsniveau doelgroep context 34 5 GO! 22 Vrij 3 Gem. 4 BuO 11 kleuter 19 lager 4 sec 3 OLB 26 gedrag 1 visueel 5 taalontwikkeling 1 ADHD 2 leerproblemen 1 klasorganisatie 1 motoriek 2 (vermoeden) ASS 2 vertraagde ontw. 9 combinatie 30 Lln gebonden 5 klasgebonden 1 klas- en leerlinggebonden (2014- januari 2015)

Onze ervaring tot nu toe: vooral vragen rond gedrags- en emotionele problemen vooral vanuit het basisonderwijs (kleuters!) vragen vanuit BuO zelf scholen (GO! en SO) moeten nog de weg vinden overbruggingsperiode -

Adviserende rol van het CLZ als externe, onafhankelijke partner CLZ als ondersteunende, externe, onafhankelijke partner

CLZ in de toekomst (M-decreet) nu 6 jaar ervaring met deze netwerkmethodiek (gewoon, buitengewoon, CLB’s)… in het realiseren van geïntegreerde zorg op school…. daardoor concreet vorm gegeven aan de samenwerking tussen gewoon en buitengewoon in het zorgcontinuüm.

CLZ in de toekomst (M-decreet) Rol van CLZ netwerk in de toekomst: Ondersteunen van schoolteams bij: uitzetten van trajecten met ‘redelijke aanpassingen’ op maat en ondersteunen van de implementatie in kaart brenge/verwoorden van specifieke onderwijsbehoeften (in overleg met CLB’s) reïntegratie na basisaanbod (type overstijgend afstemming zoeken tussen buitengewoon en gewoon onderwijs), aanvullend op GON? mogelijkheden en beperkingen van inclusie (haalbare trajecten) expertise delen op maat, snel en flexibel toegankelijk en inzetbaar type overstijgend expertise inzetten, de bril van de ‘externe’

CLZ in de toekomst (M-decreet) Rol van CLZ netwerk in de toekomst: Ondersteunen van het schoolteam bij: bij het leren vanop de werkplek a.d.h.v. dagelijks ervaren problemen (motivatie, transfer naar nieuwe situaties, ‘mede-eigenaar’ van het geformuleerde problem en oplossing,..) Ondersteuning van de CLZ partners (BuO en CLB’s): platform als een dynamisch intervisiemoment a.d.h.v. reële casussen (uitwisseling van expertise, cumulatief effect,…) Voor de regio: Verder uitbouwen van een operationeel ondersteunend netwerk tussen gewoon en buitengewoon onderwijs

2008-2009: detachering ministerie 2009-2010: detachering ministerie Financiering 2008-2009: detachering ministerie 2009-2010: detachering ministerie 2010-2011: geen middelen 2011-2012: provincie Vlaams-Brabant 2012-2013: provincie Vlaams-Brabant 2013-2014: provincie Vlaams-Brabant 2014-2015: provincie Vlaams-Brabant

Financiering Provinciale subsidies  aankoop halftijdse detachering ministerie voor coördinatie en dienstverlening 11/40 dienstverlening (a rato opgenomen vragen 1/40 of 2/40) 9/40 coördinatie (7/40 + 1/40 VCLB en 1/40 GO!) eigen middelen VCLB Leuven of CLB GO!

Huidig schooljaar: Financiering Beperkte middelen vanuit de provincie Vlaams-Brabant. Naar coördinatie Platform en dienstverlening: geen middelen

Een vraag stellen: vanuit een onderwijscontext behoefte in beeld gebracht: school én CLB door zorgteam of CLB-anker leerlinggebonden vraag: ouders niet vergeten Aanvraagformulier: www.clzleuven.be Telefonisch: 0490/64.51.12

Meer lezen? Cochet, M & Vangoidsenhoven S. (2010). ‘Centrum voor Leerzorg Leuven: de uitbouw van een toegankelijk type-, niveau- en netoverstijgend ondersteuningsaanbod op maat.’ Zorgbreed. Tijdschrift voor integrale leerlingenzorg, nr 27 p. 10-17 Caleidoscoop. Het Centrum voor Leerzorg in Leuven. 2009, 21:2, 11.

Casus Pieter (gedrag) Casus Jelle (gedrag) Casus Emiel (visueel) Casusbespreking Casus Pieter (gedrag) Casus Jelle (gedrag) Casus Emiel (visueel)

Kunnen jullie beroep doen op de expertise van een BuO school/netwerk? Ja? Meerwaarde/knelpunten? Neen? Belemmerende factoren? Hoe is dit georganiseerd? Procedure om aan te melden? Met welke middelen? Wordt dit netwerk gesubsidieerd? Hoe ziet de ondersteuning er uit? Komt ze tegemoet? In het kader van het M-decreet: welke vorm van ondersteuning vanuit het BuO komt het meest tegemoet aan jullie noden? Suggesties voor CLZ?