Adviesprocedure Raad van State Een praktisch overzicht Dries Van Eeckhoutte Jeroen Van Nieuwenhove

Overzicht informatiesessie Toelichting adviesprocedure De Raad van State in cijfers Kenmerken advies Adviesbevoegdheid Adviesverplichting Welke termijn kiezen? Behandeling adviesaanvraag Wat na het advies? Vragenronde Kennismaking: collega’s – bezichting historische zittingszalen afdeling wetgeving

1. De Raad van State in cijfers

Evolutie aantal adviesaanvragen

Cijfers afdeling wetgeving Personeel: 12 staatsraden, verdeeld over 4 kamers (2N- 2F) 10 assessoren (5N- 5F) 24 auditeurs (12N – 12F) 6 griffiers (3N – 3F) 8 documentalisten (4N - 4F) Aantal adviesaanvragen: 2562 (2013-14) Gemiddelde taaklast: +/-100 dossiers/auditeur/jaar +/- 650 dossiers/staatsraad/jaar

2. Kenmerk van het advies?

Kenmerken advies Op vraag lid van regering of parlementsvoorzitter dus niet: op eigen initiatief, op vraag andere overheid Over teksten van wettelijke en reglementaire aard (zie later) Over finale ontwerpteksten Niet-bindend, beredeneerd, juridische advies dus niet: beleidsadvies, inhoudelijke expertise, … Niet: wettigheids- of kwaliteitswaarborg open onderzoek omvang afhankelijk van termijn (zie later) vraag binnen adviesaanvraag kan Wel: binnen beperkte termijn advies over belangrijkste juridische punten Juridisch: - of juridisch correct geformuleerd en of verenigbaar is met hogere rechtsnormen; Neemt niet weg dat sommige juridische vragen inhouden dat gemaakte beleidskeuzes moeten worden beoordeeld (bv. gelijkheidsbeginsel); Niet bindend: motiveert wel best waarom je een opmerking van de RvS naast je neerlegt (memorie van toelichting, verslag aan de Koning, aanhef beslissing), zie later I.6.

3. Adviesbevoegdheid Over welke teksten kan het advies van de Raad van State worden gevraagd…

Adviesbevoegdheid 1. Over ontwerpteksten van wettelijke aard Voorontwerpen – voorstellen – amendementen W-D-O Uitzondering: louter ‘formele wet’ (bv. begroting, rekening, lening, domeinverrichting, legercontingent) 2. Over ontwerpteksten van reglementaire aard Ontwerp van KB, regeringsbesluit, MB Voor zover: algemeen verbindende rechtsregels Dus niet: herziening GW, parlementsreglement, … individuele beslissingen, beleidsdocumenten, omzendbrieven, … In geval van twijfel: advies aanvragen! Uitputting adviesbevoegdheid

4. Adviesverplichting

Adviesverplichting Elk wetgevend of reglementair ontwerp dat uitgaat van regering of één van haar leden Pas op: elke bepaling moet zijn onderzocht Uitzondering: met bijzondere redenen omklede hoogdringendheid Voor ontwerpbesluit In de praktijk: kan geen 5 dagen wachten Duidelijk en concreet in aanhef motiveren Pas op: rechterlijke sanctie achteraf Niet verplicht voor voorstel en amendement Uitzondering: 1/3 parlementsleden of meerderheid taalgroep In sommige gevallen MOET het advies van de afdeling wetgeving worden ingewonnen…

5. Welke termijn kiezen?

Geen termijn Onderzoek zo grondig mogelijk “Gastronomisch menu” Voorafgaand onderzoek vormvereisten Binnen vijftien dagen Indien probleem: adviesaanvraag op wachtspoor (anders voor termijnadviesaanvragen) Luxeproduct of uitstervende soort: 2% van de adviesaanvragen Ten onrechte? ‘wachtspoor’: garandeert de volledigheid van het advies.

Zestig/dertig dagen Onderzoek kan beperkt worden tot de zgn. “drie punten” (kerntaak Raad van State) Rechtsgrond Bevoegdheid Vormvereisten Gevolgen overschrijding termijn Ontwerpbesluit: niet meer wachten op advies, besluit kan worden uitgevaardigd Wetgevend ontwerp/voorstel: enkel “termijn van orde” (zeer lichte termijnoverschrijding kan voorkomen, veeleer uitzonderlijk) Even ingaan om de “nieuwe” termijn van 60 dagen, en zijn voordelen (ruimer onderzoek mogelijk, maar toch vrij beperkte termijn; geen automatische termijnverlenging in vakantieperiode)

Zestig/dertig dagen Termijnverlenging Bijna 90% van de adviesaanvragen Op initiatief van adviesaanvrager Kan interessant zijn voor diepgaander onderzoek Op initiatief van afdeling wetgeving Vooral in (drukke) vakantieperiodes of omvangrijke ontwerpen Van rechtswege (verwijzing naar VR of AV) 60 dagen wordt 75 dagen 30 dagen wordt 45 dagen Van rechtswege (zomervakantie) Bijna 90% van de adviesaanvragen 90% slaat op 30 dagen. 60 dagen tot op heden beperkt tot 5% adviesaanvragen (dit gerechtelijke jaar 22/483) , maar nog nieuw …

Vijf werkdagen Motivering spoedeisendheid vereist In adviesaanvraag + aanhef ontwerp Concreet uiteenzetten: waarom kan niet worden volstaan met adviesaanvraag op dertig dagen? Voor alle onderdelen van het ontwerp Onontvankelijke adviesaanvraag indien motivering niet deugt Adviesaanvraag moet worden overgedaan met betere motivering of op dertig/zestig dagen Indien spoedadvies wordt gegeven moet die spoed ook nadien nog blijken Rechterlijke sanctie achteraf mogelijk

Vijf werkdagen Verplichte beperking door de wet van het onderzoek tot de “drie punten” Zelfs binnen drie punten een beperkt onderzoek, gegeven de zeer korte termijn Gevolgen overschrijding termijn: zie 60/30 dagen Termijnverlenging: zie 60/30 dagen (maar hier veeleer onwaarschijnlijk)

6. Behandeling van de adviesaanvraag

Samenstelling dossier Zie vademecum, onderdeel I.E. Overleg federale Ministerraad (indien bij wet voorgeschreven) of goedkeuring Gem- of Gewregering (behalve MB) is altijd vereist Duidelijke identificatie van tekst die om advies wordt voorgelegd (probleem verschillende versies in dossier) Aanwijzing gemachtigde (opgelet voor vakantieperiodes) Concordantietabellen voor implementatie Europees recht Rechtsgrondtabel Uitgangspunt: zo grondig mogelijke toelichting ontwerp Laatste punt toelichten: nota aan de regering, best proactief al ingaan op de knelpunten die door de RvS zullen worden opgeworpen

Van verslag tot advies Contact auditeur met gemachtigde Bereikbaarheid Gemachtigde spreekt namens adviesaanvrager Verslag auditeur Behandeling door de kamer(s) Normaal bevoegde kamer Verenigde kamers en algemene vergadering Bezorging en vertaling advies

7. Wat na het advies?

Onontvankelijkheid? → Adviesaanvraag moet worden overgedaan! Federaal: verplicht overleg MR over KB niet gebeurd Gem/Gew: geen goedkeuring Regering Niet-naleving beslissing MR/Regering Rechtsgrond ontwerpbesluit nog niet definitief Fundamentele tekortkomingen adviesaanvraag of tekst Motivering spoedeisendheid afwezig/onvoldoende → Adviesaanvraag moet worden overgedaan!

Aanpassingen na het advies Enkel om tegemoet te komen aan opmerkingen in advies Andere aanpassingen/toevoegingen: opnieuw om advies voorleggen (pragmatisch toepassen) Reactie op advies: memorie van toelichting (voor wetgevende teksten) verslag aan Koning/regering (voor KB/regeringsbesluiten)

II. Vragen