Bestuurlijk Handhaven 09-12-11 Klantgerichte vergunningsverlening dankzij de omgevingsvergunning Bestuurlijk Handhaven Praktijk? Piet Vanhoutte 1

09-12-11 1. Huidige situatie Handhaving is puur gerechtelijk = vordering instellen voor de strafrechter of voor de burgerlijke rechter Duurt lang Niet zeker van resultaat Gespecialiseerde kennis nodig Uitspraak biedt geen garantie op uitvoering Herstelmaatregel kan enkel worden opgelegd door de rechter Eventueel een minnelijke schikking Preventief stakingsbevel momenteel de enige bestuurlijke maatregel die we kunnen gebruiken met: Bekrachtiging door Vlaams gewest Boete door Vlaams gewest 2

09-12-11 2. Na inwerkingtreding Herstelmaatregelen die zowel voor de rechter alsook bestuurlijk kunnen gevraagd worden Minnelijke schikking enkel nog betrekking op herstelmaatregel Principiële voorrang van gerechtelijke handhaving op de bestuurlijke handhaving: Geen afbreuk aan gezag van gewijsde rechterlijke beslissing VCRO Niet meer mogelijk wanneer reeds aanhangig bij de bodemrechter VR kan bepaalde misdrijven / inbreuken uitsluiten van bestuursdwang / last onder dwangsom 3

Bestuurlijk herstellen 09-12-11 Bestuurlijk herstellen 4

3. Basisprincipes Vormen van bestuurlijke handhaven: Stakingsbevel 09-12-11 3. Basisprincipes Vormen van bestuurlijke handhaven: Stakingsbevel Bestuursdwang Last onder dwangsom Bestuursdwang en last onder dwangsom nooit gelijktijdig ingezet t.a.v. dezelfde persoon Intrekking: Stakingsbevel: opportuniteitsbeslissing SI Bestuursdwang & Last onder dwangsom: overheid die ertoe besliste, enkel bij gewijzigde omstandigheden / art. 1133 Ger. W. Verjaring mogelijkheid opleggen bestuurlijke maatregelen = verjaringsregeling gerechtelijke HV 5

3. Basisprincipes Kennen we dit instrument? 09-12-11 3. Basisprincipes Kennen we dit instrument? Totaal onbekend voor de sector Ruimtelijke Ordening? Neen: staat al sedert 2009 in de VCRO! Artikel 4.2.20 §4. Waar vinden we dan wel nog gekende/bekende sporen? Administratieve handhaving ingevoerd in 2008 inzake de toeristische logies (boetes, stopzetting en verzegeling)  vergelijkbaar met Stakingsbevel Bestuurlijke beboeting in Milieurecht - AMMC Vanaf 1 januari 2015 van kracht voor de handhaving in het Onroerend Erfgoedrecht – eerste grote Vlaamse test. Poging tot het duiden van wat de maatregelen juist inhouden 6

4. Middel 1 - Stakingsbevel 09-12-11 4. Middel 1 - Stakingsbevel Procedure zoals op heden bijna ongewijzigd Nieuwigheden: Decretale bevestiging preventief karakter: voorkomen van misdrijf of schade aan RO Stakingsbevel ook mogelijk tijdens navolgend verhoor SI kan toelating of bevel geven tot beveiligingsmaatregelen (bevel via bestuursdwang / last onder dwangsom) Rechtsbescherming nog steeds via Rb eerste aanleg Administratieve geldboete blijft – succes – zie resultaten op het terrein Invordering bij dwangbevel  zie ook last onder dwangsom! Wordt via deurwaarder ook ingevorderd. 7

5. Middel 2 - Bestuursdwang 09-12-11 5. Middel 2 - Bestuursdwang Uitvoerbare bestuurlijke beslissing (gemeente of gewest) tot het opleggen van bestuurlijke maatregel, met mogelijkheid tot indeplaatsstelling Voorbeeld: Afbraak van de illegale constructie binnen 3 maanden. Door wie: Gewestelijke SI, burgemeester, gemeentelijke SI (voor zover aangesteld) Voorwerp bestuurlijke maatregel = voorwerp gerechtelijke maatregel Zelfde soort herstelmaatregelen als bij een herstelvordering voor de rechtbank Kan ook strekken tot betaling van een meerwaarde 8

5. Bestuursdwang- procedure 09-12-11 5. Bestuursdwang- procedure Hoe: Besluit, betekend aan de overtreder (gerechtsdeurwaarder of beveiligde zending) Inhoud: Identificatie OG + eigenaar Vaststellingen Bestuurlijke maatregel (wat moet er precies worden uitgevoerd/betaald + uitvoeringstermijn) Beroepsmogelijkheid 9

5. Bestuursdwang- procedure 09-12-11 5. Bestuursdwang- procedure Wat kan de betrokkene ondernemen tegen het bevel: Schorsend beroep bij VR binnen 30 dagen na betekening Beslissing binnen 90 dagen, 1 x te verlengen met 90 dagen Overschrijden termijn = verval van bestuursdwang Betekening binnen 5 dagen De dag na de betekening van de verwerping begint de geschorste uitvoeringstermijn opnieuw te lopen. Jurisdictioneel schorsings- en annulatieberoep bij RvS – de termijnen zijn niet meer zo lang als vroeger want achterstand weggewerkt. 10

5. Bestuursdwang- uitvoering 09-12-11 5. Bestuursdwang- uitvoering Geen adviesplicht HRH !!! Je beslist als bestuur autonoom. Bij verzet eigenaar / gebruiker tegen de dwanguitvoering dan o.l.v. gerechtsdeurwaarder (zal wel meestal het geval zijn). Hoofdelijk verhaal meerwaarde en kosten ambtshalve uitvoering op elke overtreder aan wie het besluit werd betekend = 3 overtreders, dan kan je bij 1 van de 3 – het volledige bedrag halen. Hypotheek, verhaalsrechten nieuwe eigenaar, afzonderlijke akte idem als bij gerechtelijke maatregelen Invordering bij dwangbevel door SI of burgemeester die bestuursdwang heeft toegepast 11

6. Middel 3 - Last onder dwangsom 09-12-11 6. Middel 3 - Last onder dwangsom Uitvoerbare bestuurlijke beslissing tot het opleggen van bestuurlijke maatregel, met verbeurte van een dwangsom bij negatie Zelfde voorwerp als bij bestuursdwang; nooit meerwaarde als enig voorwerp Dwangsom: Bedrag ineens, bedrag per tijdseenheid of per overtreding; Maximumbedrag mogelijk maar niet verplicht nooit betrekking op meerwaarde Beroep bij VR: idem als bij bestuursdwang Jurisdictioneel schorsings- en annulatieberoep bij RvS 12

6. Last onder dwangsom - uitvoering 09-12-11 6. Last onder dwangsom - uitvoering Invordering bij dwangbevel door SI of burgemeester Mogelijkheid tot toestaan door invorderende overheid van: uitstel en spreiding van betaling bij bijzondere omstandigheden Niet of gedeeltelijke invordering opeisbare dwangsomschuld Vergelijk met de dwangsommen nu bij gerechtelijk uitspraken: Ofwel via de dwangsomrechter Ofwel via een verzoek bij de HRH Rb. Eerste Aanleg: bevoegdheid tot opschorten / verminderen bij onmogelijkheid (cf. art. 1385 quinquies Ger. W.) 13

09-12-11 7. In de praktijk Moeilijk om voorbeelden te geven want geen 100% toepassing zoals nu beschreven Uitvoering betekent niet dat je als bestuur zelf moet afbreken, je kan ook anderen inschakelen  raamcontract met aannemer bijvoorbeeld Praktijk: raamcontract stabiliteitsingenieur OE Praktijk: Kasteel van Heers Praktijk: Herbouwen van woning in Gent Huidige praktijk van uitvoering uitspraken: Betekening Hypotheek Periode van uitvoering laten verstrijken Innen van de dwangsom via gerechtsdeurwaarder (draaiboek – afspraken) Roerend en onroerend beslag Loonbeslag? 14

7. In de praktijk Zwaar uithalen? 09-12-11 7. In de praktijk Zwaar uithalen? Praktijk in Onroerend Erfgoed zal uitwijzen in welke richting we moeten gaan Cijfers: Opgehaalde bedragen in 2013 Dwangsommen: 1.600.000 euro Administratieve geldboetes: 550.000 euro Meerwaardes: 180.000 15

8. Minnelijke schikking SI of burgemeester, zonder parket 09-12-11 8. Minnelijke schikking SI of burgemeester, zonder parket Enkel op het vlak van herstel Met overtreders en of belanghebbenden Voorwaarden (op straffe van nietigheid): Voorwerp = conform met toewijzingsregels Geen afbreuk aan gezag van gewijsde Alle zakelijke rechthouders verbinden zich Hersteltermijn ≤ 5 jaar AGENTSCHAP INSPECTIE RWO 16

8. Minnelijke schikking Indienen aanvraag noodzakelijk 09-12-11 8. Minnelijke schikking Indienen aanvraag noodzakelijk Aanvraag schorst verjaring HV: Tot totstandkoming minnelijke schikking Tot weigering minnelijke schikking Definitief karakter minnelijke schikking: huidig vrijblijvend karakter Grondslag voor toepassing bestuursdwang / last onder dwangsom bij negatie 17

9. Generale repetitie 1 januari 2015 handhaving Onroerend Erfgoed 09-12-11 9. Generale repetitie 1 januari 2015 handhaving Onroerend Erfgoed Door het Agentschap Inspectie RWO Wordt vervolgd? 18