Auteursrecht in het onderwijs xxxxxxxxxxxxxxx 4/8/2017 Auteursrecht in het onderwijs Dick Vestdijk, Leendert Jan Wieberdink, Marleen Nijhuis HU Bibliotheek – januari 2015 xxxxxxxxxxxxx

Zaak Saskia Noort-Liselotte Stavorinus

Zaak Saskia Noort-Liselotte Stavorinus xxxxxxxxxxxxxxx 4/8/2017 Zaak Saskia Noort-Liselotte Stavorinus Rechtszaak over vermeende gekopieerde elementen door Stavorinus Noort 29 elementen aangedragen waarop auteursrecht geschonden zou zijn Rechter oordeelt dat elementen te banaal en triviaal zijn Stavorinus heeft geen auteursrechtelijk beschermde elementen van De Eetclub overgenomen en Het Reservaat maakt daarom geen inbreuk op de auteursrechten van Noort Begin januari 2015 heeft De rechtbank in Lelystad bepaald dat auteur Liselotte Stavorinus in haar debuut Het reservaat geen inbreuk heeft gemaakt op het auteursrecht van Saskia Noort. De gevierde thrillerauteur meende zoveel overeenkomsten te zien met haar in 2004 verschenen bestseller De eetclub dat zij een zaak tegen haar collega en uitgeverij De Crime Compagnie aanspande. Elementen uit De eetclub zouden ook in Het reservaat voorkomen, waaronder het decor van een chic dorp, seks met een foute man en de lifestyle van de doorsnee Gooise elite. In totaal vond Noort niet minder dan 29 overeenkomsten. In 28 gevallen zag de rechter dat anders en rekende hij die tot de clichés van het genre, het ene overgeblevene betrof de plot, die Stavorinus nou juist niet had gekopieerd, terwijl de rechter ook meer in het algemeen teveel verschillen tussen beide boeken zag om tot de vaststelling van inbreuk op het auteursrecht te komen. xxxxxxxxxxxxx

Wat is auteursrecht? Artikel 1 Auteurswet Het auteursrecht is het exclusieve recht  van de MAKER  van een auteursrechtelijk beschermd WERK  om dit OPENBAAR te MAKEN  en te VERVEELVOUDIGEN  behoudens de BEPERKINGEN bij de wet gesteld.

Begrippen De maker is degene die het werk gemaakt heeft Ieder voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, is een werk Openbaarmaking : uitgeven van een werk op papier, uitlenen, voordracht in het openbaar, toegankelijk maken van een artikel via een computernetwerk Verveelvoudiging : drukken, kopiëren, scannen, uploaden, bewerken, vertalen en opslag in elektronisch geheugen

Welk werk is auteursrechtelijk beschermd? een eigen oorspronkelijk karakter heeft met een persoonlijk stempel van de maker een werk moet voldoende origineel te zijn om auteursrechtelijk beschermd te zijn

Uitzonderingen voor onderwijs 1. Vertoningsbeperking 2. Citaatrecht 3. Onderwijsbeperking

Vertoningsbeperking Een beschermd werk mag zonder toestemming van de rechthebbende worden vertoond of ten gehore gebracht in het kader van onderwijs zonder winstoogmerk Moet fysiek in de onderwijsinstelling zelf plaatsvinden Deel uitmaken van onderwijsprogramma Een kopie van bv. filmpje op een digitale leeromgeving zetten, zodat studenten het thuis kunnen zien, mag niet

Citaatrecht Zowel woord als beeld Bronvermelding Functioneel zijn, geen versiering/opleuking Kort gedeelte Linken (=vorm van citeren) mag wel

Onderwijsbeperking Delen mogen gekopieerd en openbaar gemaakt worden Overeenkomst met Stichting Pro Ter toelichting bij onderwijs Bronvermelding Billijke vergoeding aan rechthebbende

Creative Commons-licentie

Vragen uit de praktijk Malavoda, 2014

xxxxxxxxxxxxxxx 4/8/2017 Vragen uit de praktijk 1 Wat zijn de rechten van studenten? Het komt wel eens voor dat docenten/begeleiders auteurschap claimen op (afstudeer) werken van studenten. Heeft de HU daar regels voor? In hoeverre ben je als medewerker individueel verantwoordelijk voor het hergebruik van materiaal van derden? “Maar is daar eigenlijk wat over op papier gezet” ? 1: Normaliter behoudt de student zijn/haar auteursrecht op eigen werk, en zeker afstudeerwerk. Dat moet echt werk van de student zelf zijn (Wet op het hoger onderwijs) , behoudens citaten met bronvermelding. Voor ander studentenwerk kunnen aparte afspraken gemaakt worden waarbij de student een deel van zijn rechten afstaat of in een groep worden gedeeld. Daar mag echter geen verplichting aan ten grondslag liggen . Het is aan te raden om afspraken op papier te zetten. De HU heeft geen specifieke regels hiervoor, maar kijkt bijvoorbeeld wel naar wat gebruikelijk is bij andere onderwijsinstellingen. Zie bijvoorbeeld: http://blog.iusmentis.com/2009/02/17/technische-universiteit-eindhoven-intellectuele-eigendomsrechten/ . 2: Voor professioneel hergebruik van materiaal van derden is iedere collega uiteindelijk ook individueel verantwoordelijk, maar de administratie ervan kan je zeker bij een bepaald team neerleggen. Linken naar legaal gepubliceerd materiaal op internet met bronvermelding mag altijd. Docenten zijn verantwoordelijk voor goede bronvermelding , en kan daarbij de hulp inroepen van informatiespecialisten. 3: Auteursrechtenregeling HU 2006 is aan herziening toe maar wel geldig en gebaseerd op Auteurswet, CAO HBO, en Wet op Hoger Onderwijs. Er is geen reden voor de HU om dit anders te regelen dan andere hogescholen, dus daarom lopen onderhandeling met rechtenorganisaties als Pro, BUMA, Pictoright etc vaak via Vereniging Hogescholen en VSNU. https://intranet.sharepoint.hu.nl/HUD/info/reglementen/Regelingen/10.011%20Auteursrechtenregeling%20HU.pdf xxxxxxxxxxxxx

xxxxxxxxxxxxxxx 4/8/2017 Vragen uit de praktijk 2 Wie is er verantwoordelijk  voor gebruik van het toegevoegde beeld- en/of geluidsmateriaal ? Een veel gestelde vraag van docenten is ook of zij het materiaal mogen gebruiken op andere scholen. Hoe lang mogen gebruikte fragmenten zijn? Van welke sites kunnen we probleemloos audiovisueel materiaal halen en in de video’s gebruiken? Niet linken maar echt downloaden en verwerken in video’s voor onderwijs . 1: Werkgever voor zover het eigen werk van medewerkers is, en medewerkers voor zover het materiaal van derden is. Bronvermelding is dan de eerste zorg van de samensteller van het onderwijsmateriaal. De docent heeft de regie. 2: Vertonen mag maar voor herpubliceren is een nieuwe toestemming of aparte licentie nodig. In digitale zin is de scheidslijn tussen vertonen en publiceren minder duidelijk dan in het papieren tijdperk. 3: Is geen wetgeving of NL. jurisprudentie over. Advies: zo kort mogelijk om de didactische / pedagogische boodschap duidelijk te maken. 4: Diverse mogelijkheden, voorbeelden o.a. Http://www.openbeelden.nl – en http://www.archive.org. Flickr en Soundcloud hebben ingebouwde filters in de advanced search om Creative Commons materiaal te vinden. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen commercieel en non-commercieel hergebruik. Materiaal via de databanken van de HU bibliotheek kan in veel gevallen hergebruikt worden, binnen de muren van de HU. xxxxxxxxxxxxx

xxxxxxxxxxxxxxx 4/8/2017 Vragen uit de praktijk 3 Wie is de eigenaar van het door ons gemaakte materiaal. Volgens mij de HU tenzij anders is overeengekomen? Wat kunnen wij doen om ons zoveel mogelijk in te dekken? - Bronvermelden! Inderdaad is de HU rechthebbende van het materiaal gemaakt door werknemers in kader van aanstelling. Je kan je het beste indekken door zoveel mogelijk aan bronvermelding te doen, bij twijfel geen materiaal van onduidelijke herkomst gebruiken, evt. toestemming vragen aan omroepen, producenten, uitgevers, auteursorganisaties, etc en je leidinggevende op de hoogte houden van mate van hergebruik van materiaal. detail kaart Afrika, na 1681 (Visscher & Schaep, z.j.) xxxxxxxxxxxxx

Vragen? http://www.auteursrecht.hu.nl auteursrecht@hu.nl Gebruikte afbeeldingen: Afbeelding Saskia Noort en Liselotte Stavorinus van Tzum literair weblog. Opgehaald van http://www.tzum.info/2015/01/nieuws-liselotte-stavorinus-mag-van-rechter-onbeperkt-putten-uit-de-eetclub-van-saskia-noort/ 2 januari 2015 Visscher, N. & Schaep, G (na 1681). AFRICAE ACCURATA TABULA. Uit Atlas Van der Hagen, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. Opgehaald van http://www.geheugenvannederland.nl/?/nl/items/KONB01:404/ 7 januari 2015 Malavoda (2014) Irrungen und Wirrungen., Irrgarten Schönbrunn. opgehaald van Flickr 7 januari 2015: https://www.flickr.com/photos/malavoda/14198487357/, CC BY-NC-ND