Fonemisch bewustzijn & Letterkennis in groep 1 en 2 Mariët Förrer

Boodschap Besteed in groep 1 en 2 gericht aandacht aan: een goede leesstart Boodschap Besteed in groep 1 en 2 gericht aandacht aan: Fonologisch bewustzijn Fonemisch bewustzijn Letterkennis

Een goede leesstart Mondelinge taalvaardigheid Fonologisch bewustzijn, in het bijzonder: Fonemisch bewustzijn Letterkennis Deze vaardigheden zijn nodig voor het verwerven van het alfabetisch principe.

Doorgaande leeslijn een goede leesstart + Woordenschat Spraakontwikkeling: techniek ◊ Mondelinge taalvaardigheid Fonemisch bewustzijn en letterkennis Leren lezen Voortgezet technisch lezen Begrijpend lezen + Woordenschat + Positieve ervaringen met mondelinge en schriftelijke taal

Tussendoelen Beginnende geletterdheid groep 1 en 2 een goede leesstart Tussendoelen Beginnende geletterdheid groep 1 en 2 Boekoriëntatie Verhaalbegrip Functies van geschreven taal Relatie gesproken - geschreven taal Taalbewustzijn Alfabetisch principe Functioneel ‘schrijven’ en ‘lezen’

Taalbewustzijn een goede leesstart Woordbewustzijn Vrachtwagen is langer dan trein Fonologisch bewustzijn (v.a. 3 jaar) Zon zit ook in zonnebloem Fonemisch bewustzijn (groep 1,2,3) Molen begint met mijn letter Alfabetisch principe klank - letterkoppeling

Vaardigheden fonologisch en fonemisch bewustzijn een goede leesstart Vaardigheden fonologisch en fonemisch bewustzijn goed luisteren rijmen bewustzijn van zinnen en woorden bewustzijn van lettergrepen sorteren van klanken op beginklank isoleren van klanken synthetiseren van klanken analyseren van klanken klanken weglaten, toevoegen of vervangen letters kunnen benoemen

CPS aanpak Doelen Tijd + extra tijd voor risicoleerlingen Aanbod een goede leesstart CPS aanpak Doelen Tijd + extra tijd voor risicoleerlingen Aanbod Effectieve instructie Differentiatie (convergent) Monitoren van de ontwikkeling van leerlingen

Doelen eind groep 2 Voldoende mondelinge spreekvaardigheid een goede leesstart Doelen eind groep 2 Voldoende mondelinge spreekvaardigheid Fonemisch bewustzijn: auditieve synthese, auditieve analyse Letterkennis (kunnen benoemen): 15 letters Woordenschat

Tijd voor taal in groep 1&2 een goede leesstart Tijd voor taal in groep 1&2 5 uur per week: Dagelijks een kwaliteitsuur doelgerichte taalactiviteiten Risicokinderen 60-90 minuten per week extra intensieve begeleiding Fonemisch bewustzijn Grote groep 3-5 x 15 min. Kleine groep 3-5 X 15 min. extra

Methoden en Materialen een goede leesstart Methoden en Materialen Computer: Schatkist lezen Leescircus Klankie Bouw! Taalpoppen Lettermuur Lettergroeiboekje Werkmap Fonemisch bewustzijn Kinderklanken Wat zeg je? Spreekbeeld Schatkist Leeshuis Piramide Ik & Ko

De leerkracht maakt het verschil! een goede leesstart Effectieve werkwijze De leerkracht maakt het verschil! Doelgericht & systematisch + Aangrijpen van leermomenten Speels, plezierig en interactief Betekenisvolle context Aandacht voor het schrijven van letters: invented spelling

Invented spelling Dagelijkse schrijfactiviteiten door kinderen een goede leesstart Invented spelling Dagelijkse schrijfactiviteiten door kinderen Meer inzicht in de relatie tussen letters en klanken in woorden Het gaat niet om een juiste spelling

Differentiatie: Wie zijn de risicoleerlingen in groep 1 en 2? een goede leesstart Differentiatie: Wie zijn de risicoleerlingen in groep 1 en 2? Leerlingen met geringe mondelinge taalvaardigheid / spraaktaalproblemen Leerlingen die geen belangstelling hebben voor taalspelletjes en letters Tweetaligen: verschillen in klank - betekenis

een goede leesstart Differentiatie: Wat maakt het verschil voor de risico- leerlingen in groep 1 en 2? Vroegtijdig signaleren: Niet afwachten maar aanbieden De leerkracht doet ertoe! Dagelijkse instructie en begeleiding in een kleine groep Geen andere aanpak, maar aanpak intensiveren Extra tijd per week Samenwerking met ouders Zo nodig: Inschakelen deskundigen

Voorschotbenadering Anneke Smits een goede leesstart Voorschotbenadering Anneke Smits Combinatie van foneembewustzijn en letters: auditieve analyse/synthese + letterklankkoppeling Dagelijks invented spelling Kleine groepjes met begeleiding Positieve ervaring Drie fasen

Fase 1 identificatie van fonemen/letters een goede leesstart Fase 1 identificatie van fonemen/letters Beperkt aantal letters (6-10): letters die functioneel zijn voor het kind (eigen naam), letters groep 3, kun je er woordjes mee maken? Letterboeken Presentatie van de letter op verschillende manieren Nog geen eisen stellen aan het benoemen

Fase 2 manipulatie van fonemen/letters een goede leesstart Fase 2 manipulatie van fonemen/letters Oefenen van analyse en synthese, ondersteund met letters Geschikt hiervoor: Drietal www.leeslijn.nl Spreekbeeld www.ggdrivierenland.nl

Fase 3 aanleren klank-tekenkoppeling een goede leesstart Fase 3 aanleren klank-tekenkoppeling Alfabet en letterboeken Spreekbeeld Tekeningen en klankgebaren Klankie Activiteiten rond letters Lettermuur Lettertafel Letterboekjes Lettergroeiboek Neem de tijd: per letter minstens een week Speels houden Niet ‘overhoren’ Tempo van benoemen bij kleuters niet belangrijk

Monitoring: volgen van de ontwikkeling een goede leesstart Monitoring: volgen van de ontwikkeling Goede intake bij start op school Toetsen en observeren in groep 1 en 2 Wat betekenen de verzamelde gegevens voor ons onderwijs?

een goede leesstart Mariët Förrer m.forrer@cps.nl